Aporia, czyli mądrość sprzeczności

Co było pierwsze, kura czy jajko? Niewiele rozumowań skłania do refleksji i wewnętrznej sprzeczności, tak jak aporia. Te węzły fabularne zachęcają nas do zastanowienia się nad paradoksami, z których składa się życie.

Termin aporia pochodzi z języka greckiego i można go zdefiniować jako stan niepewności lub zakłopotania, gdy zostaniemy wystawieni na dwa przeciwstawne, ale dopuszczalne argumenty. Jest to na przykład klasyczne „być albo nie być” Williama Szekspira lub inne, równie klasyczne pytanie „co było wcześniej, kura czy jajko”.

To nierozwiązywalne pytania, filozoficzne dylematy, które rzadko gdziekolwiek nas prowadzą. Jednak w przeszłości oraz w czasach Platona i Sokratesa tego typu rozumowanie było cennym ćwiczeniem do inicjowania debat i głębokich ćwiczeń dialektycznych.

Kluczem było wzbudzenie wątpliwości, postawienie pytania retorycznego i osiągnięcie w ten sposób przejścia między niejednoznacznością świata, między sprzecznością życia a zawiłym rozumowaniem, które ma sens i jednocześnie nie ma sensu.

Co więcej, jeśli jest coś, co musimy założyć to to, że sama rzeczywistość, która nas otacza jest pełna nieznośnych aporii. Jesteśmy na przykład niezwykle indywidualistycznym zglobalizowanym społeczeństwem. Jesteśmy istotami wolnymi, ale jednocześnie ofiarami tysiąca warunków, nieskończonych mechanizmów, które nas kształtują i standaryzują.

Aporia to mądrość sprzeczności, która skłania do cennych refleksji, ale nigdzie nas nie prowadzi.

Czym jest aporia i jaki jest jej cel?

Odnosząc się do aporii, nie sposób nie powoływać się na sofizmaty greckiego filozofa Zenona. Jeden z nich był znany jako „paradoks Achillesa i żółwia”. Istota tej idei opierała się na argumencie: ruch jako taki nie istnieje. Mędrzec stoicki pojmował mobilność jako połączenie stanów spoczynkowych, to znaczy jako sumę nieruchomych obrazów.

Dlatego dla niego żółw mógłby być równie szybki lub szybszy niż Achilles, ten o lekkich stopach. Ponieważ ruch, podobnie jak czas, jest tylko iluzją. W ten sposób, kierując się tą przesłanką wyjaśnił, że kiedy ktoś strzela strzałą, w rzeczywistości nie porusza się ona w żadnym momencie.

Jego ruch jest wynikiem nieskończonej sumy punktów spoczynkowych. Więc co możemy powiedzieć w obliczu tego typu rozumowania? Opierając się na mechanice klasycznej i prawach Newtona moglibyśmy je całkowicie obalić.

Jednakże, jeśli wejdziemy w perspektywę Zenona dotyczącą następstwa stanów w spoczynku, można to zrozumieć. Dlatego rozumiejąc te przykłady, zdajemy sobie sprawę, że wszyscy jesteśmy zaznajomieni z uczuciem aporii.

W końcu jest to ta niepewność, której czasami doświadczamy, gdy mamy do czynienia z dwoma sprzecznymi pomysłami. Interesującymi, a czasem nawet ważnymi. Jest to kłopot, który choć nie jest bezpośrednio decydujący skłania nas do refleksji.

Dekonstruuj, aby odkryć: wartość codziennych sprzeczności

„Aporetyczny” to ciekawy przymiotnik, który powinniśmy brać pod uwagę. W rzeczywistości dobrze byłoby rozwinąć tę cechę. To ćwiczenie rozumowania i refleksji, za pomocą którego można zdekonstruować wiele naszych rzeczywistości, aby odkryć, że istnieje więcej opcji, perspektyw i rzeczywistości.

Dekonstruowanie w aporii oznacza umożliwienie nam odkrycia sprzeczności rzeczy, a także zaakceptowanie tego, że na co dzień istnieją przeciwstawne idee w ich podstawach i ich istocie, ale wciąż można je zaakceptować.

Co więcej, z każdego podejścia można się uczyć, nawet jeśli jest to niemożliwe do pogodzenia. Tak czy inaczej, głównym celem jest nic innego jak pobudzenie do refleksji, zaakceptowanie przeciwieństwa jako kolejnej części własnego życia.

Rodzaje aporii

Do dziś używamy terminu aporia jako synonimu trudności. Robimy to, aby reprezentować ślepą uliczkę, wyzwanie bez widocznego racjonalnego rozwiązania. Jednak dla filozofii greckiej było to zagadką, ćwiczeniem zachęcającym do dialogu, wymiany myśli, teorii i podejść do wiedzy.

Nie powinniśmy postrzegać aporii jako bezmyślnego węzła gordyjskiego. Ten stan niepewności powinien zachęcać do analizy i rozumowania. Dlatego interesujące jest zrozumienie dwóch istniejących typologii.

Aporia argumentatywna: część wątpliwości

W tego typu aporiach punktem wyjścia jest zawsze wyrzucone w powietrze pytanie, które często służy innym jako pytanie do przemyślenia, nawet wiedząc, że nie ma na nie jasnej odpowiedzi. Celem jest nic innego jak faworyzowanie pomysłów i argumentów.

Warto wiedzieć, że większość aporii zawsze zaczyna się od pytań. „Co było pierwsze: kura lub jajko?”, „Czy możemy wierzyć w to, co widzą nasze oczy lub czy widzimy to poprzez nasze osobiste interpretacje i osądy?”, „Nazwa: kolor pomarańczowy pochodzi od owocu, czy też odwrotnie?“.

Aporia tonalna: część opinii

W tej drugiej typologii mamy do czynienia z nieco agresywną aporią lub przynajmniej narzuconą. W tym przypadku nie dąży się do dialogu, ale do narzucenia swojej prawdy. To tak, jakbyśmy ograniczyli się wyłącznie do wskazania, że ​​„kura była przed jajkiem”.

Pomysł nadal budzi w nas sprzeczności, ale fraza ma już określony ton i stara się przekonać nas o uprzedzeniu. We wszystkich przypadkach najwłaściwsze jest użycie argumentacyjnej aporii, która zaczyna się od pytania. Tylko w ten sposób można zachęcić do dialogu i refleksji.

Podsumowując, poza klasycznymi metaforami, których Platon i Arystoteles używali wobec swoich uczniów w pytaniach retorycznych istnieje niezaprzeczalny fakt. W dzisiejszym świecie przenika się wiele aporii.

Polityka, społeczeństwo, świat reklamy nie przestają kryć w swoich podstawach wielu paradoksów, które mylą nas swoim nonsensem. Prawdą jest, że z naszego stanowiska nie możemy niczego rozwiązać. Czasami sprzeczność jest ciągła: możemy zrozumieć wszystkie pozycje, ale mimo to wpadamy w zakłopotanie.

Uświadomienie sobie tego, przyjęcie i zastanowienie się nad tymi antagonistycznymi wszechświatami jest pozytywne i wzbogaci to, co już znamy jako mądrość sprzeczności.