Znaczenie granic i norm dla dzieci

Jednym z najważniejszych zadań, a jednocześnie najtrudniejszym, jest wyznaczanie granic. To odpowiedzialność, która niesie za sobą wiele ukrytych niuansów. Wymaga to stanowczości, ale także elastyczności, czułości i dyscypliny. Niezbędny jest również taki rodzaj dialogu, który zawiera określone polecenia, jak również wyjaśnienia. Dziś porozmawiamy o tym, jakie jest znaczenie granic i norm w przypadku dzieci.

Granice kształcą i przekazują wartości. Sprawiają także, że dzieci czują się bezpieczniej. Granice są wyraźnymi odniesieniami do tego, co mogą, a czego nie mogą zrobić w sytuacjach, w których nie mają doświadczenia.

Znaczenie granic – czym one tak naprawdę są?

Granice to czerwone linie, których nie wolno przekraczać. Odnoszą się do integralności fizycznej i emocjonalnej, bezpieczeństwa i zdrowia innych. Dają dziecku bezpieczeństwo, o ile szanują jego rozwój i podstawowe potrzeby.

Są jak prawdziwe granice terytorium, w którym dziecko może się swobodnie poruszać, eksperymentować i bawić. Nabierają charakteru odniesienia, ramy ograniczającej, przewodnika, który mówi dziecku, co może lub powinno być zrobione, a co nie. Są regułami, które porządkują ich zachowania i pozwalają lepiej postrzegać rzeczywistość poprzez rozróżnianie dobra od zła.

Jak powinny wyglądać granice?

Dobre granice powinny być:

• Zgodne. Zapewniają dziecku bezpieczeństwo i pewność siebie.
• Pozytywne. Zamiast mówić im, czego nie wolno im robić, powinny sugerować, co jest dozwolone.
• Partycypacyjne. Jeśli dziecko uczestniczy w ustalaniu granic, może czuć się za nie bardziej odpowiedzialne i będzie bardziej skłonne do ich przestrzegania.
• Konkretne. Instrukcje muszą być jasne i jednoznaczne, aby dziecko mogło je zrozumieć. Na przykład, należy je poprosić o „odłożenie zabawek” lub „mycie rąk”, ale nie o „bycie grzecznym”.
• Opcjonalne. Nie oznacza to dawania szeregu możliwości, ale dawanie opcji takich jak: „Wolisz czerwone czy zielone spodnie?” Należy jednak pamiętać, że dzieci robią i mówią to, co widzą i słyszą. Dlatego też, kiedy krzyczą lub są nieposłuszne, powinniśmy zapytać, czy zachowują się w ten sposób, ponieważ tak właśnie zachowują się ich rodzice.
• Pełne szacunku. Ograniczać należy zachowanie, a nie towarzyszące mu uczucia. Granice należy zawsze ustalać w taki sposób, aby nie wpływały na szacunek i poczucie własnej wartości dziecka. Dziecko nie powinno czuć się poniżane, wyśmiewane ani ignorowane. Granice nie oznaczają dyskwalifikacji dziecka, ale dezaprobatę dla jego zachowania. Maluchy muszą zdać sobie sprawę, że nasza miłość do nich pozostaje taka sama. Dzieci muszą czuć się bezwarunkowo akceptowane.
• Łatwe do zapamiętania. Dzieci nie uwewnętrzniają granic od razu, robią to poprzez proces reinterpretacji i rekonstrukcji. Udaje im się je zinternalizować tylko wtedy, gdy rozwiną umiejętności, takie jak język, rozumowanie, zdolność koncentracji oraz zrozumienie przyczyny i skutku. Jednak te nowe umiejętności mogą być niestabilne i często prowadzą do stanów napięcia, zmęczenia lub gniewu.

Normy

Normy określają sposób współistnienia z poszanowaniem potrzeb własnych i innych. Wyznaczają organizację rodziny. Regulują i odnoszą się do zachowań, a nie granic.

Normy nie są sprzeczne z granicami, ale można je negocjować. Są bardziej elastyczne. Jeśli któregoś dnia nie zostaną spełnione, nie będzie to oznaczać, że ktoś się niepoprawnie zachował.

Normy wskazują dziecku, jak ma żyć w społeczeństwie, ale nie sugerują, jak powinno się zachowywać. Jak mówi Patti Cancellier, dyrektor ds. edukacji Parent Encouragement Program w Kensington w stanie Maryland: „Dzieci zazwyczaj chętniej przestrzegają zasad, gdy widzą, że dotyczą one wszystkich”.

Jak wyznaczać granice i normy?

Poniżej przedstawiamy kilka kluczy do wyznaczania granic i norm w domu, które pomogą Ci stworzyć pełną szacunku rodzinną atmosferę.

• Celem jest utrzymanie bezpieczeństwa dzieci bez ograniczania ich.
• Wszyscy członkowie rodziny muszą przestrzegać granic i norm. Podobnie muszą okazywać szacunek sobie nawzajem.
• Niezwykle ważne jest, aby uczyć dzieci, że wolność oznacza, że muszą brać odpowiedzialność za swoje działania i zachowania w oparciu o podejmowane decyzje.
• Granice muszą zawsze szanować podstawowe potrzeby dzieci. Ponadto należy rozumieć ich potrzeby w odniesieniu do ich aktualnego etapu rozwoju. Należy wziąć pod uwagę, że te potrzeby niekoniecznie będą odpowiadać tym, które mamy my, jako dorośli.
• Im mniej granic, tym lepiej. W ten sposób dzieciom łatwiej będzie je szanować.
• Granice i normy muszą być proste, konkretne, znane i takie same dla wszystkich.
• Muszą być elastyczne przez całe życie dzieci. Najlepiej byłoby, gdyby obie strony negocjowały i zawierały porozumienia. Należy również pamiętać, że granice i normy (poza tymi, które nie podlegają negocjacjom) ulegają ciągłym zmianom, w zależności od potrzeb rodziny i wieku dzieci.
• Działają słabo, gdy są wykorzystywane tylko do zdobywania autorytetu.
• Być może trzeba będzie je powtórzyć kilka razy. Dzieci są szczególnie impulsywne, ponieważ ich płat przedczołowy nie jest jeszcze w pełni rozwinięty. W związku z tym trudniej jest im kontrolować swoje działania. Muszą być cierpliwe, aby uwewnętrznić pewne granice i wiedzieć, że nie powinny ich przekraczać, nawet jeśli nas nie ma w pobliżu.
• Używaj pozytywnego języka. Zamień „Nie biegaj” na „Zwolnij”, „Nie rzucaj zabawkami” na „Jeśli rzucasz zabawkami, mogą się zepsuć”, a „Nie wskakuj na sofę” na „Jeśli skaczesz po kanapie, może się ona zepsuć. Może zamiast tego wskoczymy na łóżko?” Wtedy, gdy powiesz „nie”, Twojemu dziecku będzie łatwiej to zaakceptować.

Znaczenie wyznaczania granic

Granice działają jak bariery ochronne, wyściółki, amortyzatory i filtry, które są niezbędne do zmniejszenia ryzyka. Dzieci stają się trudne i niekontrolowane, gdy ich rodzice nie potrafią poradzić sobie z faktem, że nie są w stanie tolerować frustracji. Oznacza to, że rodzice nie przestrzegają ustalonych przez siebie granic.

Zakładanie, że dzieci nie powinny odczuwać frustracji, nie ma sensu. Maluchy uczą się, że mogą dostać to, czego chcą, poprzez napady złości i płacz. Z reguły sytuacja się pogarsza, a następnie dzieci uciekają się do rozwiązań biegunowych, irracjonalnej odmowy, kar, wyzwań, a często nieadekwatnych negocjacji. W końcu zostanie narzucona niezbędna granica, ale wtedy będzie już za późno.

Równowaga w nakładaniu granic

Dzieci są w stanie stopniowo przyswoić sobie myśl, że nie mogą mieć wszystkiego od razu. Skuteczne granice zależą od tego, czy dorośli są w stanie tolerować napady złości swoich dzieci, pomagać im się rozwijać i nie poddawać się własnej niepewności.

Granice dają również dzieciom możliwość myślenia, podejmowania inicjatywy, poszukiwania rozwiązań, sprzyjają rozwojowi ich tożsamości i promują autonomię. Faktycznie, wszystkie dzieci powinny dorastać z pewnymi standardami.

Normy uczą dzieci, że ich pragnienia nie zawsze zostaną zaspokojone lub przynajmniej nie będą zaspokojone w taki sposób, w jaki chcą. Z drugiej strony granice sprawiają, że czują się bezpieczniej. Na przykład, gdy rodzice mówią dziecku, aby nie posuwało się dalej niż pewien punkt, tak naprawdę mówią mu, że może ono podejść do tego punktu, ponieważ jest to miejsce, w którym są w stanie je chronić.

„Każda niepotrzebna pomoc jest przeszkodą w rozwoju”.

-Maria Montessori-