Zespół dziecka maltretowanego i jego związek z impulsywnością

Zespół dziecka maltretowanego (CAS) składa się z szeregu objawów, które pojawiają się u malucha będącego ofiarą brutalnego traktowania. Z reguły krzywdę wyrządzają osoby dla niego ważne. Zespół dziecka maltretowanego to zjawisko wieloczynnikowe i wielokulturowe. W rzeczywistości jest to jedno z największych wyzwań, przed którymi stoimy dzisiaj jako społeczeństwo. Co więcej, przemoc lub zaniedbanie popełniane w dzieciństwie jest zwykle ukrywane, zaprzeczane i ignorowane aż do momentu, w którym zacznie zbierać swoje tragiczne żniwo.

Sprawcami tego rodzaju przemocy są zwykle osoby o wysokim poziomie impulsywności. W związku z tym wystarczy im tylko najmniejszy akt prowokacji, aby zareagować w najgorszy i najbardziej brutalny sposób. Wskutek tego rodzaju nadużyć umysł dziecka zostaje zdeformowany, naruszony i zubożony, co wywołuje z kolei głębokie poczucie, że przyszłość nie niesie ze sobą żadnej nadziei. W dzisiejszym artykule opiszemy szczegółowo zespół dziecka maltretowanego. Zbadamy również, czym jest impulsywność oraz w jaki sposób może ona prowadzić do okrutnego traktowania najmłodszych.

„Impulsywność jest jak narkotyk: im częściej go używasz, tym więcej potrzebujesz, aby uzyskać ten sam efekt”.

-Roy Baumeister-

Impulsywność – definicja

Eksperci zdefiniowali impulsywność z różnych perspektyw. Zdaniem psycholog Cristiny Arias (Arias i in., 2021) oznacza ona „nieplanowaną reakcję w odpowiedzi na zaistniały bodziec”.

Dlatego jednostka nie bierze pod uwagę reperkusji ani wpływu swojego sposobu reagowania na osoby w jej otoczeniu. Ponadto zachowania skłaniające do impulsywności są często krótkotrwałe i mają potencjalnie nieprzyjemne konsekwencje.

„Impulsywność to niezdolność do oparcia się impulsowi, emocjom lub pokusie, nawet jeśli wiemy, że są szkodliwe”.

-John Ratey-

Negatywna pilność, punkt wyjściowy impulsywności

Tak zwana negatywna pilność jest bardzo silnym motorem wyzwalającym impulsywne lub pochopne zachowanie. W tym kontekście jest ona ubrana w negatywne emocje, takie jak udręka, rozdrażnienie lub wściekłość. Wywołuje określone reakcje behawioralne. W obszarze wykorzystywania dzieci i znęcania się nad nimi mogą one być druzgocące, wyniszczające, a nawet śmiertelne.

Impulsywność można pojmować jako brak zdolności do hamowania odpowiedzi lub reakcji wynikającej z impulsu. Weźmy na przykład przypadek Andrzeja, lat 24. Mówi on, że kiedy idzie ulicą i widzi ubranie, które mu się podoba, nie może powstrzymać impulsu, by go kupić. Dzieje się tak, mimo że go na to nie stać.

Andrzej nie jest w stanie powstrzymać się podążania za impulsem. Dlatego nie zastanawiając się nad konsekwencjami (w tym przypadku długu, jaki zaciągnie), dokonuje on zakupu. W efekcie ulega zjawisku „negatywnej pilności”.

„Negatywna pilność może sprawić, że poczujesz się, jakbyś nie miał wyboru. Zawsze jednak istnieje wybór”.

-Judith Orloff-

Zespół dziecka maltretowanego – między życiem a śmiercią

Mniej więcej w czasie drugiej wojny światowej pracownicy służby zdrowia po raz pierwszy ukuli termin zespół dziecka maltretowanego. Rzeczywiście, ci eksperci, głównie w dziedzinie pediatrii i radiologii, zaczęli używać tej nazwy ze względu na rosnącą liczbę niepokojących przypadków, z którymi mieli do czynienia.

Przez dziesięciolecia po wojnie termin ten był powszechnie używany do opisania wydarzeń, w których opiekunowie znęcali się fizycznie nad nieletnimi.

Następnie włączono w to również inne formy przemocy (np. przemoc psychiczną) i oficjalnie ustalono nazwę syndromu o nazwie zespół dziecka maltretowanego (Tsranchev i in., 2022). Jego przejawy są bardzo wyraźne i przybierają rozmaite formy. Na przykład mogą one dotyczyć poziomu fizycznego – złamania, siniaki i ugryzienia. Alternatywnie, na poziomie psychologicznym pojawia się stres pourazowy, problemy z mową i zaburzenia osobowości.

„Znęcanie się nad dziećmi jest formą przemocy, która pozostawia niewidzialne blizny w umysłach i sercach najmłodszych”.

-Alice Miller-

Zespół dziecka maltretowanego – ofiary najgorszej formy przemocy

Według badań opublikowanych w Folia Medica najgorszym skutkiem znęcania się nad dzieckiem jest jego śmierć. Co więcej, w tych przypadkach zabójczej przemocy wobec dzieci impulsywność odgrywa jeszcze ważniejszą rolę (Tsranchev i in., 2022). Na szczęście tego rodzaju przypadki są znacznie rzadsze niż inne formy nadużyć.

Osoby, które dopuszczają się tych okrucieństw, stosują przemoc ze szczególnie wybuchową i żarłoczną furią. W rzeczywistości dominującą rolę odgrywa w takich sytuacjach właśnie impulsywność. Sprawca realizuje pod jej wpływem wiele destruktywnych zachowań. Według dr Ivana Tsrancheva z Wydziału Medycyny Sądowej Bułgarskiego Uniwersytetu w Płowdiwie mogą to być:

• Rzucanie dzieckiem o twardą powierzchnię.
• Wielokrotne uderzenia w ciało dziecka wykonywane z dużą siłą przez krótki czas.
• Nagłe, powtarzające się i gwałtowne przyspieszanie lub zwalnianie ciała.

Niestety zespół dziecka maltretowanego to zjawisko aż nazbyt często występujące w naszym społeczeństwie. Jego skutki są niepokojące, niefortunne i rozdzierające serce. Jeśli dziecko przeżyje, w dorosłym życiu będzie ponosić poważne konsekwencje tego rodzaju krzywd. Na przykład zespół stresu pourazowego lub zaburzenie osobowości typu borderline.

Jak widać, impulsywność odgrywa kluczową rolę w rozmaitych nadużyciach wobec dzieci. W obliczu błahych lub drugorzędnych bodźców dorosły reaguje nagle, nie zważając na konsekwencje swojego zachowania. Niestety, może to rozpętać prawdziwe piekło, które położy kres przyszłości dziecka lub niemowlęcia.

„Znęcanie się nad dziećmi jest często wynikiem impulsywnego, brutalnego zachowania przy minimalnej prowokacji. Może ono być potencjalnie śmiertelne”.

-Ivan Tsranchev-