Przywiązanie jest więzią uczuciową, która rozwija się przede wszystkim w poszukiwaniu bezpieczeństwa i dobrego samopoczucia. W niektórych przypadkach główny opiekun stanowi zarówno źródło zagrożenia, jak i ochronę dla dziecka. W ten sposób rozwija się zdezorganizowany styl przywiązania.
Dla Bowlby’ego (1969) stwierdzenie, że dziecko wykazuje do kogoś przywiązanie, oznacza, że chce być blisko i mieć z tą osobą namacalny kontakt. Dzieje się tak w określonych sytuacjach, zwłaszcza gdy jest przestraszone, zmęczone lub chore. Idąc dalej, prawdą jest, że wszyscy potrzebujemy jakiegoś rodzaju przywiązania. Po prostu ciągle się one zmieniają lub dostosowują do nowych ról.
A czym jest zdezorganizowany styl przywiązania?
“Najwcześniejsza historia dziecka jest tym, co warunkuje jego sposób postrzegania świata i tego, czego świat oczekuje od niego.”
-Charo Blanco-
Zdezorganizowany styl przywiązania a przemoc wśród dzieci – jaki jest związek?
Zdezorganizowany styl przywiązania jest połączony z niezdrowym środowiskiem dziecięcym. Dotyczy to różnych form przemocy fizycznej lub emocjonalnej w rodzinie. Ofiary przemocy fizycznej mogą mieć problemy w kontaktach ludźmi. Po prostu z powodu tego iż nie wiedzą jak się to robi lub braku dobrych przykładów.
Jest bardzo prawdopodobne, że gniew, który towarzyszy tym dzieciom, gdy są małe, zostanie w pewien sposób włączony w ich osobowość. To naturalny skutek. Ten negatywny ładunek emocjonalny utrudnia kontrolowanie ich zachowania i regulowanie emocji. Zwiększa to ryzyko, że będą uciekać się do przemocy.
Nieproporcjonalne kary i nadużycia są bardzo szkodliwym przesłaniem dla ofiar, które skrywają je bardzo głęboko w sobie. Pochodzą bowiem od osoby, która powinna być modelem do naśladowania. Mają znaczny wpływ na kluczowe obszary ich rozwoju. Szkodzą ich przyszłemu rozwojowi społecznemu, emocjonalnemu i poznawczemu, jak i dzieciństwu. Skutki są dalekosiężne.
Oto pięć najbardziej znaczących konsekwencji zdezorganizowanego przywiązania.
1. Zdezorganizowany styl przywiązania a zniekształcony obraz siebie i niska samoocena
Dziecko z dezorganizowanym typem przywiązaniem może mieć zły obraz siebie. Może nawet sądzić, że samo jest przyczyną braku kontroli rodziców. To sprawi, że będzie myśleć o sobie jako o złej, niekompetentnej lub niebezpiecznej osobie.
W konsekwencji zaczyna odczuwać, że świat jest niepewnym i chaotycznym miejscem. Przepisy i regulacje istnieją, ale przekraczają jego możliwości zrozumienia: nie są w stanie działać poprawnie.
Krzywdzone dzieci często mają poczucie niższości, które przejawia się w postaci nieśmiałości lub lękliwego zachowania. Jednocześnie mogą stać się nadpobudliwe, starając się przyciągnąć uwagę otaczających je osób w desperackiej próbie uzyskania uwagi, której brakuje w domu.
2. Zdezorganizowany styl przywiązania stwarza wyższe ryzyko problemów behawioralnych
Niepewne typy przywiązania, szczególnie te zdezorganizowane, są powiązane z wyższymi wskaźnikami aspołecznych zachowań i problemów z zachowaniem. Często odtwarzają wzór relacji, jaki widzą w domu w stosunku do rówieśników i opiekunów.
Czują zagubienie i strach, gdy są w pobliżu swoich rodziców. Dzieje się tak ponieważ nie wiedzą, jak i kiedy odpowiedzą oni na ich potrzeby. Ponadto nie ufają fizycznemu kontaktowi, szczególnie ze strony dorosłych. Brak zaufania jest stałym elementem.
Głównym powodem zdezorganizowanego zachowania jest to, że nie mogą znaleźć rozwiązania swoich problemów. Nie mogą uciec od swoich głównych opiekunów ani zbliżyć się do nich. W rzeczywistości nazywa się to “zdezorganizowanym przywiązaniem”, ponieważ wzorzec ich uczuciowych reakcji nie jest ustalony: zarówno na zewnątrz, jak i wewnątrz.
3. Zdezorganizowany styl przywiązania a lęk i depresja
Smutek, obojętność i gniew to najbardziej powszechne emocje, jakie można spotkać na twarzach tych dzieci. W najpoważniejszych przypadkach może nastąpić również brak motywacji, depresyjny nastrój i autodestruktywne zachowanie.
Inne objawy, takie jak strach, lęk i stres pourazowy, są naturalną konsekwencją życia w kontekście, który jest dla nich ważny, ale nie mają nad nim kontroli.
Z drugiej strony dzieci te wydają się być mniej zdolne do radzenia sobie ze stresem związanym z oddzieleniem od swoich podstawowych opiekunów. Przyczyną tej “niepełnosprawności” jest brak spójnych strategii, które pozwoliłyby im regulować negatywne emocje.
4. Zdezorganizowany styl przywiązania a problemy z uwagą i koncentracją
Dzięki licznym badaniom wiemy, że dzieci z ADHD przejawiają znaczny deficyt w umiejętnościach samoregulacji (kontrola impulsów, zdolność uspokojenia, regulacja przywiązania, wytrwałość, hamowanie itp.).
Wczesne relacje między dzieckiem a jego głównymi opiekunami stanowią podstawę do nabycia tych umiejętności. Dlatego dzieci z przywiązaniem typu D częściej mają problemy z ich uzyskaniem.
Przejawiają również duże braki w rozumowaniu lub mowie, gdy mówią o utracie bliskich lub nadużyciach. Bardzo traumatyczne doświadczenia mogą spowodować rozłączenia w mózgu. To tak jakby obie jego półkule zostały rozdzielone. Lewa półkula (bardziej poznawcza strona) i prawa półkula (najbardziej emocjonalna) zostają rozłączone.
5. Zdezorganizowany styl przywiązania a zmiany w układzie nerwowym
Czasami dzieci te nie wchodzą w interakcje z rówieśnikami lub swoimi opiekunami. Ponieważ nie posiadają niezbędnych umiejętności i zachęty, nie wiedzą, jak reagować na inne osoby w pewnych sytuacjach.
W rzeczywistości, jeśli je poobserwujesz, spostrzeżesz ich zdezorientowane ruchy nie posiadające wyraźnego kierunku lub intencji. Wydają się być zamrożone. Mogą pukać niecierpliwie palcami i wykazywać chęć ucieczki od sytuacji, nawet w obecności swoich opiekunów. Dlatego trudno jest wejść z nimi w kontakt.
Ich zachowanie może oscylować od pasywności do nerwowości. Gdy dorosły podchodzi do innych dzieci lub, gdy inne dzieci płaczą, reagują dramatycznie. Ponieważ nie są w stanie przewidzieć zachowania opiekuna, zwracają uwagę na wszystkie dostępne informacje. Są bardzo czujne.
“Ciosy nie są jedyną rzeczą, która sprawia ból.”
-Pela Palenciano-
Zdezorganizowany styl przywiązania – trwałe skutki
Brak uwagi, przemoc fizyczna lub wykorzystywanie seksualne często prowadzą do zdezorganizowanego przywiązania. Wszystko, co przeżyli w dzieciństwie, skutkuje niepewną, nieśmiałą i wycofaną osobą dorosłą. Ludzie ci zdają sobie sprawę, że nauczyli się budować i utrzymywać relacje, które tylko przynoszą im większy ból. Jednocześnie nie są w stanie się zmienić.
W ten sposób, nie znajdując w dzieciństwie sposobności symbolicznego reprezentowania stanów psychicznych innych ludzi, ich wzór przywiązania staje się chaotyczny. Nawet jeśli zdadzą sobie z tego sprawę, prawdopodobnie nie będą umieli włączyć swojej tożsamości do swoich mentalnych reprezentacji.
Błędem jest myśleć, że gdy dzieci są małe, nie rozumieją, co się dzieje wokół nich, ani, że nie będą pamiętać pewnych chwil, kiedy dorosną. Prawda jest taka, że wszystko, co dzieje się w trakcie ich dorastania może potencjalnie wpłynąć na nie w przyszłości.
Patrząc na to od tej strony, nawet jeśli nie mamy na to ochoty, mamy obowiązek być czułymi i wyrozumiałymi. Rodzice muszą zapewnić dzieciom bezpieczeństwo, ochronę i wsparcie, jeśli chcą obudzić u nich bezpieczne przywiązanie. Dzieci są przyszłością, zajmijmy się nimi.