Zaburzenia poznawcze to nieelastyczne lub irracjonalne wzorce myślowe. Umysł używa ich podczas przetwarzania informacji. Wybiera informacje i sposób ich przetwarzania. Następnie tworzy wyniki procesu w postaci myśli i emocji.
Istnieją różne typy zaburzeń poznawczych. Wszyscy doświadczamy ich w pewnym momencie naszego życia. Jeśli doświadczasz ich od czasu do czasu, nie stanowi to problemu. Jeśli pojawiają się często, mogą powodować obrażenia psychiczne i problemy z relacjami interpersonalnymi. Zniekształcenia poznawcze stanowią także barierę dla rozwoju osobistego.
Zaburzenia poznawcze często mają wpływ na pary. Jeśli te zniekształcenia zdominują nasze myśli o wspólnym życiu, miłości lub kłótniach, związek może przeżyć kryzys. Dlatego ważne jest, aby umieć zidentyfikować zniekształcenia poznawcze we własnych relacjach. Wykrywanie tych, które kierują twoimi wzorcami myślowymi na temat związku, jest kluczem do bycia szczęśliwszym.
Nadmierna generalizacja – raz wystarczy
Nadmierna generalizacja to sytuacja, w której jeden lub dwa pojedyncze zdarzenia wystarczą do wydania oświadczenia lub ogólnej reguły dotyczącej czegoś. Oto przykład nadmiernej generalizacji – jeśli mój partner zapomni kupić coś, o co prosiłam, następnym razem nie będę go pytała, ponieważ “zawsze zapomina o wszystkim, o co proszę”. Jest to jedna z form, jaką przybierają zaburzenia poznawcze.
Problem z nadmierną generalizacją polega na tym, że stajesz się sędzią, który stale stawia jakieś ultimatum. Szufladkujesz w ten sposób drugą osobę. Jeśli jeden błąd oznacza, że zawsze coś popsujemy, dlaczego mielibyśmy wtedy starać się działać inaczej?
Istnieje przydatna strategia, aby pokonać nadmierną generalizację. Staraj się szukać faktów sprzecznych z ogólną zasadą. Jeśli wierzysz, że twój partner zapomina o wszystkim, o co prosisz, spróbuj znaleźć przykłady sytuacji, w których pamiętał wszystko, o co poprosiłaś. Chodzi o wyszkolenie zdolności do zadawania pytań samemu sobie. To pozwala przetwarzać informacje w bardziej obiektywny sposób. Wtedy będziesz w stanie wyciągnąć realistyczny i sprawiedliwy wniosek.
“Największym odkryciem mojego pokolenia jest to, że człowiek może zmienić swoje życie, zmieniając nastawienie”
-William James-
Ekstremizm – soczewki na receptę wszystko powiększają
To zniekształcenie ma związek z oglądaniem doświadczeń za pomocą filtra, który wyolbrzymia pewne cechy. Kiedy pierwszy raz zakochasz się w kimś, często stajesz się ekstremistą. Wyolbrzymiasz rezultaty swoich pierwszych spotkań. Czasem zamieniasz drobny szczegół w coś fantastycznego lub sprawiasz, że drobny błąd zamienia się w katastrofę.
Bardzo często widzimy ekstremizm w przypadku par, które nie są przyzwyczajone do kłótni. Pojawia się również, gdy para kłóci się po raz pierwszy. Małżonkowie nie umieją znaleźć kompromisu a nieporozumienie staje się wielką sprawą. Czują, że nigdy go nie pokonają. Drobna rzecz może wydawać się barierą dla rozwoju związku.
Przykładami tego rodzaju zniekształceń mogą być: “Nie mogę znieść niezgadzania się z nim” lub “To naprawdę niewielkie kłamstwo, ale okropne, że mnie okłamała.” Jednym ze sposobów radzenia sobie z ekstremizmem jest wzbogacenie naszego słownictwa emocjonalnego. Powinniśmy znaleźć zrównoważony sposób wyrażania siebie. Dzięki temu oddalimy od siebie zaburzenia poznawcze.
Personalizacja – kiedy czujemy, że świat kręci się wokół nas
Dzieje się tak, gdy ktoś czuje się odpowiedzialny za nastrój lub zachowanie innej osoby. Oto kilka przykładów: “Ma zły humor w pracy, ponieważ nie wysłałam mu wcześniej wiadomości” lub “Przez cały dzień byłem z przyjaciółmi, a teraz, gdy jestem w domu, ona mnie ignoruje”.
Personalizacja sprawia, że czujesz się nadmiernie odpowiedzialny za dobre samopoczucie innych. Wydaje ci się, że potrafisz kontrolować emocje swojego partnera.
Oto jedno praktyczne ćwiczenie służące przezwyciężeniu personalizacji. Narysuj okrąg i rozdziel odpowiedzialność za to, co wydarzyło się na wszystkie możliwe przyczyny. Ważne jest, aby przestać uważać siebie za odpowiedzialnego za wszystko.
Zaburzenia poznawcze. Negatywne etykietki – ocenianie wszystkiego
Negatywne szufladkowanie stawia twojego partnera w niekorzystnym świetle. Oznacza dostrzeganie negatywnych cech w każdym aspekcie życia partnera. Oto kilka przykładów: “on samolubnie ogląda piłkę nożną, kiedy z nim rozmawiam”, ” nie obchodzę jej, bo zawsze mówi o sobie”, lub “jest głupi, ponieważ nie może zrozumieć, co do niego mówię”.
To zniekształcenie poznawcze może spowodować poważny problem w przypadku związków romantycznych. Według psychologa Johna Gottmana może stać się jedną z kwestii, która spowoduje jego rozpad – uczucie pogardy. Jeśli negatywnie oceniamy naszego partnera, rozwijamy jego negatywny wizerunek. To zwiększa emocjonalny niepokój i gniew.
Rozumowanie emocjonalne – jeśli czuję się w ten sposób, to dlatego, że coś jest nie tak
Rozumowanie emocjonalne poszukuje zewnętrznych przyczyn naszych uczuć. Jeśli nie mamy racji, sytuacja jest zła i coś lub ktoś jest za nią odpowiedzialny.
W romantycznych związkach partner może poczuć się przytłoczony emocjami. Następnie podejmuje decyzje oparte wyłącznie na swoich uczuciach. Przykładem emocjonalnego rozumowania może być: “Jestem smutny, czuję się opuszczony, ponieważ nie wysłała mi wiadomości przez cały dzień”.
Podejmowanie decyzji opartych wyłącznie na uczuciach nie jest dobrym pomysłem. Emocje zawsze się zmieniają i są efemeryczne. To nie jest dobra podstawa do podejmowania decyzji. Romantyczne relacje wymagają długoterminowej ciągłości i zaangażowania. Nie można opierać się na chwilowych impulsach emocjonalnych.
Musimy umieć odróżnić nasze uczucia od sytuacji zewnętrznej. Powinniśmy obiektywnie przeanalizować sytuację. Staraj się być bezstronnym obserwatorem. Zastanów się, jaką radę dałbyś przyjacielowi w tej samej sytuacji. To ćwiczenie dystansowania psychicznego jest dobre w radzeniu sobie z rozumowaniem emocjonalnym.
“Miłość jest ślepa, a kochankowie nie dostrzegają pięknych szaleństw, które sami popełniają”
– William Shakespeare –
Czytanie w myślach- niebezpieczna nadprzyrodzona siła
Czytanie komuś w myślach sprawia, że reagujesz defensywnie na to, co wydaje ci się, że twój partnera myśli. To szczególne zaburzenie poznawcze sprawia, że działasz w oparciu o spekulacje. Nie odpowiadasz na informacje, które faktycznie masz.
Oto przykład czytania w myślach “- powiedziała mi, że nie ma nic przeciwko pozostaniu w domu, ale wiem, że jest wściekła.” Inne – “mój partner pogratulował mi awansu, ale wiem, że myśli, że na to nie zasługuję. “
Pamiętaj, że często nie jesteś pewien tego, co sam myślisz i czujesz. Tak więc nie można wiedzieć, co myśli druga osoba. Nawet jeśli dobrze znasz kogoś, dokładne odgadnięcie tego, co myśli, jest bardzo trudne.
Zdanie, które może pomóc poradzeniu sobie z czytaniem myśli, to “zapytaj zanim zaczniesz zgadywać”. Zadaj sobie pytanie. Pomyśl o tym, co wiesz o swoim partnerze i o tym, co tylko próbujesz odgadnąć.
Zrozumienie, jak działa twój umysł, jest pierwszym krokiem do pokonania jego ograniczeń. Pracuj codziennie nad zwalczaniem zaburzeń poznawczych, które pojawiają się w twoim związku. Jeśli to zrobisz, staniesz się właścicielem własnych myśli. Będziesz wolny od uprzedzeń i przygotowany na czerpanie pełnego zadowolenia z waszych relacji.