Torbiel na jajniku: objawy, przyczyny i leczenie

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 21 grudnia, 2022

U wiele kobiet może zostać w tym, czy w innym momencie życia zdiagnozowana torbiel na jajniku. Jest to choroba natury ginekologicznej występująca niezwykle powszechnie. Należy mieć przy tym świadomość tego, że na szczęście w przeważającej większości przypadków nie jest to poważny problem zdrowotny.

Torbiel na jajniku to ogólnie rzecz biorąc niewielkie cysty, czy też może bardziej obrazowo pęcherze wypełnione płynem, które rozwijają się na jednym lub obu jajnikach. Przez większość czasu mają one postać łagodną i same zanikają. Czasami wymagają jednak pewnego rodzaju zabiegu chirurgicznego.

Jest bardziej niż prawdopodobne, że wiele z naszych czytelniczek doskonale zna ten temat. Być może sama masz do czynienia z torbielem na jajniku. A może zdiagnozowano ten przypadek u Twojej koleżanki, siostry, matki lub innego członka rodziny. Niezależnie od konkretnego przypadku badania przeprowadzone w społeczeństwie wykazują, że u około 25-30% kobiet rozwija się torbiel na jajniku w tym, czy w innym momencie ich życia. Kobiety są narażone na to ryzyko od momentu rozpoczęcia menstruacji aż do zakończenia okresu menopauzy.

Wiele przypadków, w którym rozwija się u Ciebie torbiel na jajniku nie wiąże się z żadnymi wyraźnymi lub oczywistymi objawami. Przyczyna tego schorzenia jest prosta. Wynika ona z pewnego rodzaju uwarunkowania genetycznego i jest związane z zakłóceniami równowagi estrogenu i progesteronu w Twoim organizmie.

Biorąc pod uwagę wszystkie te czynniki, musimy wyraźnie podkreślić znaczenie regularnych wizyt u ginekologa. Należy pamiętać przy tym, że naprawdę wiele z tych przypadków przebiega zupełnie bezobjawowo. Jeśli już pojawią się jakieś objawy powodowane przez torbiel na jajniku, zwykle błędnie kojarzymy je z innymi zaburzeniami fizjologicznymi, takimi jak syndrom napięcia przedmiesiączkowego, ból pleców, wzdęcia brzucha, stres itp.

Przyjrzyjmy się bliżej temu problemowi, który tak często spędza wielu kobietom sen z powiek. Zapraszamy do lektury!

Czym jest torbiel na jajniku? Dlaczego występuje tak powszechnie?

Tak jak mówiliśmy na początku, torbiel na jajniku jest zwykle dość łagodnym stanem chorobowym. Jednak gdy kobiety słyszą tę diagnozę z ust lekarza, często stają się zaniepokojone i zmartwione. Jest to reakcja całkowicie zrozumiała. Pierwszym krokiem po takiej diagnozie powinno być jednak nabranie zaufania do lekarzy i leczenia, które oni zalecają. Te małe pęcherzyki płynu są prawie zawsze tym, co nazywamy torbielami funkcjonalnymi.

Co oznacza to określenie? Zasadniczo torbiele funkcjonalne różnią się od nowotworów tym, że powstają jako reakcja na określone stany hormonalne. Są w pełni uleczalne, mogą zniknąć na własną rękę i ogólnie rzecz biorąc mają dobre rokowania na przyszłość.

Pora zatem poznać różne rodzaje torbieli na jajnikach. Oto one:

Torbiel pęcherzykowy

Pęcherzykowy torbiel na jajniku jest najczęstszym rodzajem schorzenia. Zwykle występuje u młodych kobiet i zazwyczaj zanika samoistnie w ciągu kilku tygodni. Aby zrozumieć, jak się rozwijają tego typu cysty, najpierw musisz przypomnieć sobie o tym, jak przebiega cykl menstruacyjny. Hormony stymulują wzrost pęcherzyka jajnikowego, który zawiera komórkę jajową. W ciągu kilku dni mieszek ten pęka, uwalniając komórkę jajową.

Podczas tego procesu owulacji czasami pęcherzyk nie pęka. Tak więc, jeśli pęcherzyk nie jest w stanie uwolnić komórki jajowej, płyn z biegiem czasu gromadzi się wewnątrz tego mieszka tak długo, aż utworzy torbiel na jajniku. Po pewnym czasie torbiel ta znika samoistnie.

Torbiel typu ciałka żółtego (corpus luteum)

Torbiel typu ciałka żółtego (nosząca łacińską nazwę corpus luteum) może wystąpić, jeśli pęcherzyk sam siebie “zapieczętuje” się po uwolnieniu komórki jajowej. Jak pewnie dobrze pamiętasz ze szkoły, ciałko żółte jest pewną specyficzną strukturą gruczołów. Struktura ta ma charakter cykliczny i tymczasowy.

Rozwija się w jajniku po owulacji. Czasami, z powodu pewnych nienormalnych zmian w pęcherzyku jajnikowym otwór, przez który komórka jajowa powinna zostać uwolniona, jest zablokowany lub wręcz zarośnięty. Z tego też powodu stopniowo gromadzi się wewnątrz niego płyn, a sam pęcherzyk staje się cystą typu ciałka żółtego.

W tym przypadku bardzo często występują takie dość charakterystyczne objawy, jak ucisk, pieczenie, ból w obrębie miednicy i brzucha. Niektóre kobiety chorujące na tego typu torbiel na jajniku uskarżają się także na krwawienie innego typu niż standardowa miesiączka. Torbiele typu ciałka żółtego mogą nawet powodować skręt jajników. Jest to problem spowodowany przez to, że zamknięcie tętnicy powoduje zmianę pozycji jajnika.

Warto wspomnieć, że istnieją inne rodzaje torbieli jajników. Przykładem może być na przykład torbiel czekoladowa. Jest ona bezpośrednio związana z endometriozą. Istnieje również torbiel dermoidalna będąca formą nowotworu komórek germinalnych, które zawierają kawałki kości, włosów, skóry, tłuszczu…

Ostatnim rodzajem nietypowych torbieli jest cystadenoma, duża torbiel, która wymaga zabiegu chirurgicznego.

Jakie typowe objawy może dać torbiel na jajniku?

Pamiętaj, że torbiel na jajniku może pojawić się, gdy tylko kobieta dostaje okres, nawet u bardzo młodych dziewcząt. Co więcej, niektóre kobiety mają o wiele większą skłonność do torbieli na jajnikach, dopóki nie osiągną wieku menopauzy. Jajniki podlegają jakby nie było ciągłym zmianom hormonalnym. Tak więc, chociaż kobieta już nie miesiączkuje, jej ciało wciąż doświadcza wielu spontanicznych zmian wymagających w niektórych przypadkach odpowiedniego leczenia.

W związku z tym regularne wizyty u ginekologa są ważne w każdym wieku. Szczególnie jeśli zauważyłaś u siebie jeden z następujących symptomów:

• Ból i/lub uczucie ciężkości w okolicy miednicy i brzucha.
• Wzdęcia w dolnych rejonach brzucha, gazy, masz nieustanne wrażenie sytości lub ciągłe uczucie pewnego rodzaju ucisku.
• Znacznie częściej odczuwasz chęć do oddania moczu.
• Podczas stosunków seksualnych odczuwasz ból.
• Męczą Cię okazjonalne nudności.
• Zauważyłaś u siebie krwawienie z dróg rodnych poza okresem menstruacji (jest to jednak niezbyt powszechny objaw).

Należy pamiętać, że torbiel na jajniku z reguły jest problemem, który przebiega bezobjawowo. W przypadku skrętu jajnika lub innej nagłej potrzeby ginekologicznej osoba chora zacznie odczuwać intensywny i nagły ból. Taka sytuacja wymaga natychmiastowej pomocy lekarskiej.

Zespół jajników wielotorbielowatych

Bardzo ważne jest również wspomnienie w tym miejscu o zespole jajników wielotorbielowatych. Jest to zaburzenie hormonalne, przy którym jednocześnie na jajnikach rozwija się wiele torbieli. Zjawisko to występuje u około 7% kobiet i powoduje między innymi nieregularne miesiączki, nadmierne owłosienie ciała i problemy z płodnością.

Zespołowi jajników wielotorbielowatych zawsze towarzyszą dość jednoznaczne objawy. Stąd też chorobę tę jest stosunkowo łatwo wykryć, by wcześnie rozpocząć leczenie. Nie bagatelizuj sygnałów ostrzegawczych, jakie wysyła ci twoje ciało i szybko reaguj w obliczu niepokojących zmian.

Nie znamy przyczyn tego stanu chorobowego. Istnieją jednak zabiegi, które mogą poprawić komfort życia pacjentek chorujących na zespół jajników wielotorbielowatych.

Jakie rodzaje leczenia istnieją w przypadku torbieli na jajnikach?

Kiedy w trakcie standardowego badania ginekologicznego Twój lekarz odkryje u Ciebie torbiel na jajniku za pomocą badania USG, zanim zdecyduje o dalszych krokach, musi wziąć pod uwagę kilka czynników. Pierwszy z nich to wielkość samej torbieli. Drugi istotny czynnik to wiek pacjentki.

Ogólnie rzecz biorąc, cysty mierzące mniej niż 5 centymetrów nie wymagają niczego więcej niż tylko obserwacji. Jeśli zamiast znikać w miarę upływu czasu, torbiel na jajniku urośnie, następnym krokiem jest zazwyczaj operacja chirurgiczna, czyli jej wycięcie.

Średnio tylko około 1% torbieli na jajniku wykazuje cechy nowotworowe. Oznacza to, że w zasadzie nie ma powodu do niepokoju. Ważne jest również, aby wiedzieć, że u kobiety po menopauzie występuje skłonność do rozwoju bardziej opornych cyst. Innymi słowy, nie znikają one same lub po o wiele dłuższym czasie. W takim przypadku lekarze mogą również rozważyć interwencję chirurgiczną, szczególnie jeśli torbiel na jajniku kobiecie po prostu przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu.

Na koniec chcielibyśmy wspomnieć, że jednym ze skutecznych sposobów zapobiegania torbielom na jajnikach są doustne środki antykoncepcyjne.

Jeśli w Twojej rodzinie występowały tego rodzaju schorzenia natury ginekologicznej, nie wahaj się porozmawiać o tym ze swoim lekarzem. W końcu zapobieganie jest kluczowe i o wiele sensowniejsze, niż późniejsze leczenie! Jeśli wcześnie wykryjesz u siebie torbiel na jajniku, możesz uzyskać w ten sposób lepsze i bardziej odpowiednie leczenie.