Thelma i Louise - krzyk feministek w świecie mężczyzn

Thelma i Louise to jeden z tych filmów, które pomimo upływu lat zapadły nam w pamięć poprzez zawarte w nich pamiętne, nieśmiertelne sceny. Dlaczego tak bardzo lubimy film Thelma i Louise? Co wyjątkowego możemy w nim znaleźć?

Pomyślmy przez chwilę o kinie Hollywood’u ubiegłego stulecia. Ile kobiet jest głównymi bohaterkami filmów? Czy jesteś w stanie z łatwością przypomnieć sobie tytuły, w których to właśnie płeć piękna odgrywała główną rolę? Ile spośród nich nie było związanych z mężczyznami silnymi romantycznymi uczuciami i uzależnionych od nich w taki czy inny sposób?

Z całą pewnością trudno będzie Ci przypomnieć sobie dużo tytułów filmów o takim profilu. Żyjemy bowiem w świecie mężczyzn, dominujących macho alfa, otoczonych uległymi, wątłymi kobietami, których najwyższą rolą jest bycie troskliwą matką…

Na tle tak ukształtowanego społeczeństwa wyróżnia się tytuł: Thelma i Louise. Niczym okrzyk wojenny brzmi echem setek bębnów, które sprawiają, że świat na chwilę staje w miejscu by przyjrzeć się ich historii. Nagle mężczyźni muszą zacząć odczuwać lęk, co niekoniecznie im się podoba. Film zrywa ze schematami i sprawia, że męski świat chwieje się u podstaw.

Owszem, Thelma i Louise nie jest może najbardziej feministycznym filmem w całej historii ludzkości. Być może nie jest też najbardziej poruszający. Ale stanowi pierwszy krzyk, śpiew wolności kobiecej, równości i niczym pierwsze uderzenie młota, kruszy u podstaw patriarchalny model społeczeństwa .

Wyjątkowe dzieło kinematografii

Film zasługuje na naszą uwagę zwłaszcza dlatego, że w komercyjnym wydaniu kinematografii postacią dominującą był zawsze mężczyzna. Upłynęło wiele lat zanim kobiety wkroczyły na ekran w postaci bohaterek. Nawet w dzisiejszych czasach kobiece imiona wciąż należą do rzadkości na listach bohaterów kina.

Thelma i Louise to film wyreżyserowany przez mężczyznę – Ridley’a Scott’a, ale jego scenariusz został napisany przez kobietę – Callie Khouri. Głównymi bohaterkami są dwie kobiety – Susan Sarandon i Geena Davis. Film przenosi nas do roku 1991, kiedy to północnoamerykańskie kino jest w swoim apogeum. Niemalże jednak nie ma w nim kobiet odgrywających główną rolę. 

Thelma i Louise to dzieło, które zrywa z tą tradycją. Łamie wszystkie zasady i zachęca nas do tego, by wykrzyczeć to, co dotąd tłumiliśmy w naszym wnętrzu. W filmie tym kobiety kończą z kloszem władzy mężczyzn i przejmują kontrolę nad sytuacją. Stają się paniami własnych decyzji. Jest to kobiecy Road movie, który na stałe odmienił oblicze kinematografii.

Bohaterki filmu

W dzisiejszych czasach mało kto nie zna tego filmu. Jeżeli jednak jeszcze go nie obejrzałeś, artykuł ten może zawierać spoiler.

Jednym z najbardziej zaskakujących elementów tego dzieła kinematografii jest rozwój osobowości jego głównych bohaterek.

Obie kobiety pochodzą z głębokiej Ameryki, z zupełnie patriarchalnego świata, gdzie rola kobiet sprowadza się jedynie do dbania o dom. Przyjaźń kobiet będzie czynnikiem prowadzącym w ich wypadku do bycia razem, do przeżycia wielkiej przygody i do tragicznego acz wyjątkowego zakończenia ich historii. Są one od siebie bardzo różne, a jednak są ze sobą blisko. Stopniowo w ich umysłach i nastawieniu zajdą duże zmiany. Osobowość kobiet zacznie rozwijać się w miarę przemierzania autostrad południowej i centralnej części USA.

Thelma

Jest trzydziestoletnią kobietą, która nieszczęśliwie wyszła za Darrela. Jest on absolutnym tyranem, który uważa, że ma prawo do całkowitej kontroli nad swoją żoną, jej odzieżą, pieniędzmi i wszystkim innym. Jest on głową rodziny i zarabia na życie; podczas gdy Thelma ma starannie dbać o dom i być do jego usług. Tak właśnie została wychowana i nauczona. Dorastała mając jedynie ten cel: wyjść za mąż i dbać o mężczyznę.

Choć Thelma nie jest szczęśliwa, nawet przez chwilę nie przychodzi jej do głowy stawić czoła tyranizującemu jej mężczyźnie.

Louise

W przeciwieństwie do Thelmy, Louise pracuje jako kelnerka i jest w nieco niestabilnym związku z muzykiem o imieniu Jimmy. Mężczyzny nigdy nie ma w domu i zdaje się, że nie jest zaangażowany w swój związek. Louise jest znacznie bardziej zdecydowaną kobietą niż niewinna Thelma.

Historia kobiet

Thelma i Louise postanawiają uciec nieco od swojej rutyny podczas pewnego weekendu. Chcą odpocząć od domowej szarej rzeczywistości i choć na chwilę uwolnić się od tego, co je więzi. Louise jest znacznie bardziej świadoma panującej w tamtych czasach rzeczywistości, ale Thelma nadal cechuje się uległością i pewnego rodzaju niewinnością, nie ma w niej zła i jest zdecydowanie za bardzo ufna.

Wkrótce podróż zmienia się diametralnie. Jako kobietom, naszym bohaterkom przychodzi stawić czoła najsurowszej rzeczywistości i męskiej dominacji w najgorszym wydaniu: gwałtowi. Jest to smutna rzeczywistość, którą Louise zdążyła już poznać i która sprawia, że podejmuje ona zupełnie niespodziewane działanie.

Od tego momentu wszystko będzie już inaczej. To, co na początku miało być relaksującym weekendem pozwalającym na ucieczkę od rzeczywistości, stanie się ścieżką ku wewnętrznemu przebudzeniu. Stanie się to wojną kobiet uwięzionych w świecie zdominowanym przez mężczyzn. Pejzaż nie będzie już przypominał Idylli, ich odzież również nie będzie świadczył o ich “wzorowym” zachowaniu. Thelma i Louise już nigdy nie będą takie same.

Thelma i Louise – bunt wobec patriarchatu

Na co może liczyć kobieta będąca ofiarą gwałtu? Co czekało Thelmę i Louise za zabicie mężczyzny w obronie własnej? Jaką wartość ma wybranie bycia żywym jeśli nie można być wolnym? Obie kobiety wiedzą doskonale, że jeśli pójdą na policję i opowiedzą, co się stało, nikt im nie uwierzy, przez co skończą w więzieniu. Nie chcą być ofiarami, chcą być wolne. Swoją przyszłość pragną budować na marginesie patriarchalnego społeczeństwa, które je więzi.

I tak właśnie z uległych, bezbronnych kobiet zmieniają się w dwie uciekinierki, dwie buntowniczki, ale przede wszystkim w dwie przyjaciółki. Lojalność i troska jaką siebie nawzajem otaczają przenosi się z ekranu kinowego wprost do naszych serc. Jest to zupełnie inna historia niż typowe Hollywoodzkie opowieści. Kobiety przestają być rywalkami walczącymi o tego samego mężczyznę. Zamiast tego są towarzyszkami i głównymi bohaterkami opowieści, tak odmiennej od typowego filmu o czarnych męskich charakterach.

Zmęczone społeczeństwem, znużone byciem spychanymi na drugi plan a przede wszystkim spragnione wolności, Thelma i Louise rozpoczynają wyjątkową walkę z niesprawiedliwym systemem. Z systemem, który skazałby je, pozbawił wolności, zmusił do przyjęcia roli ofiary bądź może wyrządził nawet większą krzywdę.

Zdecydowane NIE dla bycia ofiarą, dla bycia wyrzutkiem i obiektem nieprzychylnych spojrzeń oraz seksistowskich komentarzy nie jest jedynie treścią filmu. Okazuje się, że to dzieło kinematografii odbiło się wielkim echem na społeczeństwie a nawet na przemyśle. To NIE stanowi odpowiedź na wszystkie te razy, kiedy autorka scenariusza Kallie Khouri usiłowała zająć się swoją pracą producentki filmowej i jej na to nie pozwalano.

Każda kobieta przynajmniej raz w swoim życiu odczuła na sobie moc panującego wszechobecnie patriarchatu. Każda z nas chociaż raz bała się wracając sama do domu, każdej z nas przydarzyły się nieprzyjemne sytuacje… Thelma i Louise opowiada tę historię z perspektywy właśnie kobiety.

Film i jego wpływ na społeczeństwo

Wszyscy uważali, że po filmie Thelma i Louise coś się zmieni, że pojawi się więcej filmów, w których to kobieta przejmuje kontrolę. Filmów, w których panie zaczną odgrywać role dotąd przyznawane mężczyznom. Niestety, choć film okazał się wielkim sukcesem, trwałe zmiany nigdy nie nadeszły.

Podróż autostradą, jaką odbywają bohaterki, ich pościg, a przede wszystkim niezapomniany zjazd w potężną przepaść wzbudzają w nas żądzę wolności, chęć rzucenia wyzwania temu, co uważa się za pewnik, pragnienie decydowania o naszej przyszłości i wzięcia jej w swoje ręce. Kino wiele razy popadało w pułapkę jaką niesie ze sobą machismo. Niestety aż nazbyt często inspiruje ono do tego typu seksistowskich zachowań.

Thelma i Louise to film stanowiący formę przebudzenia, akt zakazanego buntu przeciw światu i temu, co sobą narzuca. Przyjaźń, nieposłuszeństwo, bycie wolnym lub martwym – oto główne przesłania, jakie niesie ze sobą ten kultowy film. Wartości te nigdy nie powinny zniknąć.