Test rysunku zegara to próba bardzo prosta do przeprowadzenia. Jej celem jest ocena patologii procesów poznawczych pacjentów i diagnoza zaburzeń neurologicznych i psychiatrycznych. Od kiedy użyto jej po raz pierwszy w 1953 roku jest jedną z najczęściej używanych prób. Pomaga we wczesnym wykryciu Alzheimera lub innych chorób związanych z demencją.
Prawdopodobnie, jeśli powiemy, że test polega jedynie na narysowanie zegara, którego wskazówki pokazują 11 i 10, wielu z nas może wątpić w wiarygodność i skuteczność diagnozy. Jednak istnieją praktyczne aspekty, które należy mieć na uwadze kiedy przeprowadza się tak prosty, na pierwszy rzut oka, test rysunku zegara.
Narysować zegar. Jets to polecenie tak proste, że może wydawaje się nieprawdopodobne, by jeden rysunek dał nam możliwość wykrycia zaburzeń takich, jak Parkinson czy Alzheimer. A jednak.
Po pierwsze, należy dobrze zrozumieć wydane polecenie: „Proszę narysować zegar z podaną godziną”. Następnie, osoba musi zaplanować rysunek, uważać na wykonanie, dopasować postrzeganie przestrzenne, koordynację wzrokowo-ruchową i wzrokowo-przestrzenną. To nie wszystko, co więcej, wydajność poznawcza, jakiej wymaga test zegara sprawiają, że jest jedną z najprzydatniejszych prób.
Tym bardziej jeśli porównamy ją z innymi, bardziej skomplikowanymi, droższymi i nie tak godnymi zaufania.
Test rysunku zegara by ocenić zaburzenia procesów poznawczych
Test rysunku zegara został opracowany i użyty po raz pierwszy w 1953 roku. Szukano sposobu, by móc ocenić apraksję konstruktywną (często pojawiającą się w przypadku demencji), jak też rozpoznać zasięg urazów w korze ciemieniowej. Krok po kroku udowodniono, że próba działa. Zaczęła być instrumentem używanym do wykrywania zaburzeń poznawczych związanych przede wszystkim z wczesną fazą Alzheimera.
Jak już powiedzieliśmy, przeprowadzenie tego testu jest bardzo proste. Jednak zawsze musi być przeprowadzony pod okiem doświadczonego psychologa, ponieważ na bazie rysunku zegara możemy określić różne zaburzenia, problemy lub urazy. Należy też wiedzieć, że jest ponad 15 różnych sposobów, w jakich można ocenić tę próbę.
Jak przeprowadzić test rysunku zegara?
Ogólnie rzecz biorąc, lekarz może przeprowadzić test na dwa różne sposoby:
- Narysowanie zegara zgodnie z instrukcjami. W tym przypadku, pacjent dostaje czystą kartkę, na której ma za zadanie narysować zegar, który wskazuje 11.10. Bardzo ważne jest, by tarcza zegara miała odpowiednio narysowane cyfry.
- W innym przypadku, lekarz może poprosić o skopiowanie zegara już narysowanego. Kopia musi być identyczna: cyfry, rozmiar tarczy, wskazówki…
- Kiedy pacjent kończy test, lekarz pyta się go czy skończył i czy uważa, że dobrze mu poszło.
Prawdopodobnie wielu z nas zadaje sobie pytanie, dlaczego akurat zegar musi wskazywać godzinę 11.10. Coś tak prostego angażuje w zadanie kilka obszarów mózgu związanych z pamięcią. Wymaga też, by osoba wykonała poprawnie instrukcję, by ją zrozumiała, by przypomniała sobie jak wygląda zegar, jak należy odpowiednio narysować godziny na tarczy i jak odpowiednio rozmieścić wskazówki na podanej godzinie.
Jak ocenia się rysunek zegara?
Jak już wspominaliśmy, tę próbę można ocenić na różne sposoby. Zazwyczaj bierze się pod uwagę kształt tarczy, kolejność narysowanych cyfr, kierunek, czy są w środku czy na zewnątrz tarczy, czy są tylko po jednej stronie zegara lub czy pojawiają się dodatkowe, niepotrzebne cyfry. Na przykład, pacjenci ze schizofrenią często obsesyjnie próbują zaznaczyć każdą minutę na tarczy zegara, co prawia, że rysunek staje się nieczytelny i pełen bazgrołów.
Przypadek pewnej pacjentki
Maria ma 80 lat i w towarzystwie swoich córek po raz pierwszy w życiu udaje się do psychologa. „Często zapominam” tłumaczy lekarzowi, żartując, jednak jej rodzina wygląda na dosyć zmartwioną. Lekarz, po zebraniu kilku danych i krótkiej rozmowie, podczas której pacjentka może się odprężyć, prosi ją by narysowała zegar, który wskazuje konkretną godzinę, 11.10. Wynik możemy zobaczyć w dalszej części.
Zaburzenia poznawcze Marii są dosyć dobrze widoczne. Ten test nie jest jedynym, jakiemu będzie poddana Maria, diagnoza Alzheimera zostanie (lub nie) potwierdzona innymi próbami neuropsychologicznymi. Jednak już ten test jest dobrym początkiem i może dać nam dużo informacji o stanie zdrowia pacjenta.
Maria jest już w podeszłym wieku i utrata zdolności poznawczych jest dosyć normalna. W ostatnich lata test zegara jest dużo lepiej dopracowywany. Obecnie jest nawet możliwość używania specjalnego długopisu zaprojektowanego przez „Laboratorium Sztucznej Inteligencji i Nauk Komputerowych w Massachusetts” (MIT), który rejestruje puls pacjenta, precyzję, przerwy, drżenia i inne rodzaje odchyłów od normy.
Dzięki tej technologii mamy do dyspozycji tysiące parametrów, jednak to, co najważniejsze to fakt, że możemy wykryć w bardzo wczesnym stadium choroby takie, jak Alzheimer czy Parkinson.
Wczesne wykrycie pozwala nam na przygotowanie lepszej strategii walki z chorobą, użycie odpowiedniego leczenia, zaoferowanie ogólnej opieki nad pacjentem i lepszej jakości życia, tak by zatrzymać postęp choroby. Dlatego też test rysunku zegara będzie nadal jednym z najlepszych narzędzi w wykrywaniu tego typu chorób.