Teoria wartości oczekiwanej Atkinsona, czyli jak działa motywacja

Teoria wartości oczekiwanej Atkinsona. Ludzie działają pod wpływem impulsów, motywacji i potrzeb. W rzeczywistości są to wektory siły, które nadają kierunek naszym działaniom. Wręcz determinują nasze zachowanie. Na podstawie badań naukowych nakreślono kilka perspektyw, które próbują określić wpływ tych motywacji. Jedna z nich zajmuje się motywami wtórnymi. Chodzi o te, które nie są oparte na podstawach biologicznych, ale są wyuczone.

Podobnie jak motywy główne, te drugorzędne aktywują i orientują nas w kierunku celu. Jak ma się do tego wspomniana teoria wartości oczekiwanej Atkinsona? Warto poświęcić temu kilka chwil.

Motywy drugorzędne nie są tak związane z przetrwaniem, jak te podstawowe. W rzeczywistości zwykle dotyczą rozwoju emocjonalnego. Niektórzy autorzy uważają jednak, że motywy wtórne są nadrzędne w stosunku do motywów pierwotnych, a nawet warunkują te pierwsze.

Perspektywa klasyczna to taka, która uważa, że motywy drugorzędne funkcjonują jako konsekwencja impulsu, który generuje potrzebę, potrzebę, która wynika z samej jednostki. W tej perspektywie, wraz z innymi autorami, znajduje się teoria wartości oczekiwanej Atkinsona.

Teoria wartości oczekiwanej Atkinsona — perspektywa poznawcza

John William Atkinson (1923-2003) był amerykańskim psychologiem i pionierem badań naukowych nad motywacją, wydajnością i zachowaniem ludzi. Dokładniej, studiował motywację osiągnięć i wprowadził elementy poznawcze do analizy zachowań skoncentrowanych na celu. Teoria wartości oczekiwanej Atkinsona opiera się na elementach poznawczych. Dlatego jest to teoria kognitywistyczna głównego nurtu.

Kognitywizm to nurt psychologii, który bada wszystkie procesy i elementy, które wpływają na naszą wiedzę, a tym samym pośrednio na nasze zachowanie. Te elementy poznawcze to oczekiwania dotyczące osiągnięcia celu i wartość, jaką przywiązujemy do jego osiągnięcia.

Teoria wartości oczekiwanej

Teoria wartości oczekiwanej (1957, 1964) zakłada, że osiągnięcie celu jest wynikiem pomnożenia trzech składników. Są to motyw (lub potrzeba osiągnięcia), prawdopodobieństwo sukcesu (oczekiwania) oraz wartość motywacyjna zadania.

Tak więc teoria ta bada trzy konstrukty: motywy, oczekiwania i wartość zachęty.

• Motywy. Są to stosunkowo stabilne dyspozycje lub cechy, które skłaniają do dążenia do pomyślnego rozwiązania zadania i poczucia dumy z niego, a przynajmniej do uniknięcia niepowodzenia. Atkinson całkowicie zgadza się z McCellandem (1954), że chociaż motywy mogą być ukryte, wszystkie są wyuczone. Tak więc skłonność do tego czy innego powodu określi, w jaki sposób użyjemy go do osiągnięcia celu.
• Oczekiwania. Dotyczą one postrzegania prawdopodobieństwa osiągnięcia celu. Ta zmienna jest definiowana przez Atkinsona jako „zaawansowana wiedza na temat konsekwencji, którą można wywnioskować z danego działania”.
• Wartość motywacyjna. Jest to wartość, jaką przypisujemy osiągnięciu celu. Może być pozytywny lub negatywny. Wpływa na wartość zachęty i złożoność zadania. Dlatego im bardziej złożone jest zadanie lub cel, tym mniejszą będzie dla nas wartość motywacyjną.

Wartość zachęty, podobnie jak oczekiwania, będzie się różnić w zależności od osoby. Z tego powodu są to elementy poznawcze, które zaznaczają indywidualne różnice. Ogólnie rzecz biorąc, jeśli wynik działania jest źródłem satysfakcji, wartość zachęty jest dodatnia. W przeciwnym razie, jeśli wynik jest karą lub po prostu ma negatywne skutki, jego wartość będzie ujemna.

Teoria wartości oczekiwanej Atkinsona — wyniki badań.

Aby lepiej zilustrować zjawisko wartości oczekiwanej, spójrzmy na następujący hipotetyczny scenariusz. Wyobraź sobie, że chcesz zdać egzamin. Wartość, jaką przywiązujesz do jego przejścia, jest dodatnia, a także wysoka. Ponadto Twoje oczekiwania na osiągnięcie celu są wysokie, ponieważ z powodzeniem przygotowywałeś się do tego wcześniej. W tym przypadku Twoja motywacja do osiągnięć jest wysoka.

Jednak teraz weźmy inny scenariusz. W tym przypadku wartość zachęty, jaką dajesz, aby zdać egzamin, jest nadal pozytywna, ale poziom oczekiwań, jaki masz co do zdania egzaminu, jest niski. Uważasz również, że zadanie jest złożone, o wysokim stopniu trudności. W takim przypadku motywacja będzie niższa, ponieważ Twoje oczekiwania są niskie lub zerowe.

Wreszcie, jeśli wartość, jaką przypisujesz zdaniu egzaminu, jest zerowa lub ujemna – ponieważ nie uważasz, że zdanie go jest pozytywne, Twoja motywacja będzie niska, nawet jeśli masz duże szanse na osiągnięcie celu.

Skłonność do osiągnięć i do niepowodzeń

Atkinson przeformułował tę teorię w 1966 roku. Stwierdził, że człowiek wykazuje tendencję do unikania niepowodzeń i wyciąga dwa wnioski na ten temat:

• Tendencja do unikania niepowodzenia jest większa, jeśli poziom trudności zadania jest średni.
• Gdy trudność zadania pozostaje stała, tendencja do unikania niepowodzenia jest większa, pod warunkiem, że powód unikania niepowodzenia jest silny, a nie słaby.

Atkinson postrzega ten strach przed porażką jako motyw negatywny, a skłonność do osiągnięć jako motyw pozytywny, związany z nadzieją na sukces w osiągnięciu celu. Ponadto zawarł w tym przeformułowaniu dwa stany afektywne. Są nimi satysfakcja lub duma z osiągnięcia celu i wstyd z jego nieosiągnięcia.

Nowe wersje tej samej teorii

Istnieją również różne modele wartości oczekiwanej opracowane przez innych autorów, w tym nowe zmienne pojęciowe. Na przykład model oczekiwano-wartościowy Ecclesa i Wigfielda (2002) stwierdza, że związek między oczekiwaniem a wartością, jaką przypisuje się osiągnięciu celu, jest pozytywny, podczas gdy dla Atkinsona zależność ta była ujemna.

Krótko mówiąc, teoria wartości oczekiwanej stanowi kamień milowy w dziedzinie motywacji i psychologii różnic indywidualnych. Umożliwia badanie zmiennych wpływających na osiąganie celów. Z tego powodu ma zastosowanie w różnych obszarach, które mają na celu osiąganie celów. Między innymi w kręgach akademickich i organizacyjnych.