Teoria rozbitych okien - co może oznaczać dla Ciebie?
Teoria rozbitych okien stwierdza, że niedoskonałości w otoczeniu sprawiają, że ludzie czują, że nie ma prawa i porządku. A kiedy nie ma prawa i porządku, ludzie mogą robić, co im się tylko podoba. Kiedy nie ma reguł, wszystko jest dozwolone, w tym wandalizm i niszczenie własności.
Powiedzmy, że palisz papierosa na chodniku. Kończysz papierosa. Gdzie rzucasz niedopałek? Jeśli stoisz na czystym chodniku bez śladów śmiecenia, prawdopodobnie poczekasz, z wyrzuceniem niedopałka aż znajdziesz najbliższy kosz na śmieci.
Jednakże, jeśli ulica jest zaśmiecona papierosami, nie będziesz starał się znaleźć kosza na śmieci. Po prostu rzucisz to na ziemię z wszystkimi innymi. Przynajmniej tak mówią badania. Tego właśnie dotyczy teoria rozbitych okien.
Teoria rozbitych okien: wybite szyby samochodu
Profesor Phillip Zimbardo, który przeprowadził jeden z najbardziej uznanych eksperymentów psychologii społecznej – eksperyment więzienny Stanford, dokonał kolejnego równie cennego – ale mniej znanego – eksperymentu. Polegało to na pozostawieniu dwóch porzuconych samochodów na ulicy. Jedyną różnicą było to, że jeden samochód znajdował się w kłopotliwej okolicy w biednej dzielnicy, a drugi na ulicy w bogatej okolicy.
Przestępczość zaczyna się, gdy społeczność wykazuje oznaki zepsucia i nikt się tym nie przejmuje.
Co się stało z samochodami? Cóż, to co myślisz, że się stało. Samochód w niespokojnej dzielnicy został zdewastowany w ciągu kilku godzin, podczas gdy drugi samochód pozostał nietknięty. Najbardziej logicznym wnioskiem było to, że wandalizm został spowodowany przez ubóstwo i marginalizację. Zamiast tego profesor Zimbardo – sceptyczny wobec oczywistych wyjaśnień – przeprowadził badania.
Jego następnym krokiem była zmiana samochodu. Wybił szyby w samochodzie w bogatej okolicy. Co się stało? Dokładnie to, co stało się z samochodem pozostawionym w zmarginalizowanej okolicy. W ciągu kilku godzin oba samochody były w takim samym stanie.
Jaki był jego wniosek? Teoria rozbitych okien. Marginalizacja sama w sobie nie była jedyną przyczyną wandalizmu. Raczej środowisko również odegrało ważną rolę. Rozbite szyby samochodu dawały obraz zepsucia, obojętności i bezmyślności, które tworzyły złudzenie, że nie ma prawa, porządku ani zasad.
Potłuczone szkło, podobnie jak środowisko biednej okolicy, dawało poczucie, że wszystko jest dozwolone.
Teoria rozbitych okien: rozbite szyby metra
Teoria zepsutych okien była podkładem pod inicjatywę zmiany jednego z najniebezpieczniejszych miejsc w Nowym Jorku: metra. Naprawiono je, wyczyszczono i pozbyto się graffiti. Personel zaczął zajmować się nawet najmniejszymi kradzieżami i dbał o to, by wszyscy, którzy korzystali z metra, za nie płacili. W rezultacie metro stało się bezpieczniejszym miejscem.
Jeśli pozwolimy, by dzieci postrzegały postawę przemocy jako normalną, wyrosną na dorosłych, którzy bardziej akceptują przemoc.
Po sukcesie w metrze, Nowy Jork zainicjował politykę “zerowej tolerancji”. Zabraniają łamania prawa i ustalają zasady postępowania. Władze zachęcają także do czystości i porządku w swoich społecznościach. Choć jest to kontrowersyjne, ostatecznie wskaźnik przestępczości w Nowym Jorku spadł.
Rozbite okna w domu
Jak widać, jeśli okno jest rozbite i nikt go nie naprawi, możemy zgadnąć, co stanie się dalej. Jeśli dzielnica zaczyna wykazywać objawy pogorszenia, kolejnym krokiem jest przestępczość lub wandalizm.
Nasze środowisko wpływa na nas w sposób silniejszy niż by się nam wydawało. Posiadanie czystego środowiska bez wad, może przyczynić się do lepszych społeczności. Dodatkowo teorię rozbitych okien można zastosować do dowolnego środowiska. Jeśli zostawisz talerze w zlewie na kilka dni bez mycia ich…
Zgodnie z tą teorią, niekaranie nawet za drobne łamanie zasad (nielegalne parkowanie, przekraczanie prędkości, przejeżdżanie na czerwonych światłach) doprowadzi do większej liczby zbrodni i poważniejszych przestępstw.
Teoria rozbitych okien mówi, że drobne problemy mogą prowadzić do łamania prawa. Dopuszczenie małej kradzieży może prowadzić do większej kradzieży, a nawet korupcji. Wyznaczanie jasnych reguł i tworzenie wyjątków od reguły może być jednym z rozwiązań – o ile nie nastąpi to zbyt późno.