Strategia szarego kamienia, czyli jak radzić sobie z narcyzami

Strategia szarego kamienia, czyli jak radzić sobie z narcyzami
Valeria Sabater

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 14 stycznia, 2023

Przez całe swoje życie spotykasz różnych ludzi. Jedni są trudni i problematyczni, a z niektórymi radzisz sobie lepiej niż z innymi. W niektórych przypadkach, w relacjach, które przynoszą Ci tylko ból i kłopoty, nie masz innego wyjścia, jak zachować dystans i zerwać wszelkie więzi. Dzisiaj porozmawiamy o tym, czym jest strategia szarego kamienia, czyli jedna z metod radzenia sobie z byłymi partnerami i narcyzami.

Co możesz zrobić w przypadkach, gdy nie masz możliwości całkowitego odcięcia się od toksycznej osoby? To jedno z największych wyzwań, z jakimi możesz się zmierzyć. Niezależnie od tego, czy jest to mężczyzna, kobieta, szef, a nawet Twoja matka, są to ludzie, których niełatwo wyciąć ze swojego życia. Dlatego też często jesteś zmuszony wdrożyć nowe strategie radzenia sobie, aby poradzić sobie z wrogością tych postaci. Tacy ludzie zazwyczaj nie zmieniają swoich postaw i zachowań. Tak więc, jeśli chcesz chronić swoje zdrowie psychiczne, musisz zmienić sposób, w jaki ich traktujesz.

Poniżej wyjaśnimy jedną z podstawowych metod, która może działać jako apteczka pierwszej pomocy.

Narcyzi wymagają podziwu i szacunku od innych. Całkowite odwrócenie od nich swojej uwagi jest najlepszą możliwą strategią. Nie możesz stale pielęgnować ich ego i potrzeb.

Para kłóci się o metaforę szarego kamienia
Ostatnią rzeczą, jaką powinniśmy zrobić w obliczu narcyzów, jest konfrontacja z nimi.

Strategia szarego kamienia

Wszyscy przejawiamy pewne zachowania narcystyczne. Jednak tylko nieliczni z nas cierpią na zaburzenie osobowości opisane w DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders ). Etykieta narcyza jest często nadużywana.

Nie każdy, kto podkopuje Cię swoim egoizmem, jest narcyzem z klinicznego punktu widzenia. Istnieją jednak ludzie z narcystycznym zaburzeniem osobowości. Stan ten jest mierzony w formie spektrum. Dlatego też niektóre profile są bardziej problematyczne niż inne. Niektóre z nich mogą być złożone, ale nie są groźne. Są też narcyzowie, którzy odnoszą sukcesy na ścieżce kariery, ale na poziomie osobistym wykazują szkodliwe i dysfunkcyjne zachowania.

Możesz znaleźć tego rodzaju cechy u swoich współpracowników, rodzeństwa, przełożonych, a nawet profesora, który pracuje z Tobą nad Twoją pracą dyplomową. Narcyzowie mogą nieoczekiwanie pojawić się w Twoim życiu, zakłócić je i naruszyć, dlatego też musisz opracować pewne codzienne strategie radzenia sobie z tą sytuacją, aby w razie czego utrzymać się na powierzchni normalności. Pod tym względem strategia szarego kamienia jest doskonałym narzędziem.

Staraj się, aby Twoje interakcje z narcyzami były neutralne. Okazuj obojętność na ich żądania i prośby o uwagę. Wkrótce stracą oni swoje zainteresowanie Tobą i poszukają kogoś innego do wykorzystania.

1. Strategia szarego kamienia

Strategia szarego kamienia ma na celu zatrzymanie wewnętrznej siły poprzez zachowanie obojętności bez wzmacniania potrzeb narcyza w żadnym stopniu. Zastanów się, co przychodzi Ci na myśl, gdy wyobrażasz sobie zwykły szary kamień na drodze lub na dnie rzeki. To tylko kolejny element otoczenia, którego zwykle nawet nie zauważasz.

Narcyzi potrzebują „dostaw” z otaczającego ich środowiska. Chcą być zauważeni, więc tworzą dramaty i konflikty, aby mieć pewność, że zawsze będą w centrum uwagi. Musisz być neutralną i odporną powierzchnią, w której nie będą mogli się odbijać. W rezultacie nie będą mogli Cię wykorzystać.

2. Atakowanie narcystycznej roszczeniowości

Roszczeniowość jest cechą, która definiuje wszystkich narcyzów. Uważają oni, że świat jest im winien przysługę. Takie postrzeganie rzeczywistości jest uprzedzeniem, które wywodzi się z dzieciństwa. Wynika ono albo z wychowania w atmosferze przesadnej uwagi, albo odwrotnie, w przypadku braku uwagi. Często osoby te dorastają w przekonaniu, że funkcją innych jest służenie im i wyświadczanie im przysług w każdej dziedzinie ich życia.

Badania przeprowadzone przez University of Wollongong (Australia) analizują, co to znaczy żyć z kimś, kto potrzebuje innych, aby wzmocnić swoje poczucie „wielkości”. Strategia szarego kamienia proponuje, abyśmy zaatakowali ich poczucie roszczeniowości w naprawdę subtelny, ale skuteczny sposób.

  • Traktuj ich tak jak traktujesz każdego innego człowieka. Odmawiaj im wszelkich ustępstw lub żądań, które oznaczają stawianie ich ponad innymi.
  • Z szacunkiem powiedz, że jest Ci przykro, że ich rozczarowałeś, nie spełniając ich żądań, ale Twoje stanowisko się nie zmieni.
  • Stanowczo stawiaj granice. Pamiętaj jednak, że narcyz zawsze będzie próbował je ominąć. Upewnij się więc, że pozostajesz obojętny na krytykę, kpiny i manipulacje ze strony takiej osoby i trzymaj się swoich barier.
  • Pokaż im, że ich obecność i słowa nic dla Ciebie nie znaczą.
  • Staraj się, aby interakcje z nimi były krótkie i bądź asaertywny.

Strategia szarej skały sugeruje, że powinieneś być stanowczy w swojej pozycji obojętności, aby narcystyczne zachowanie danej osoby nie eskalowało i nie przytłoczyło Cię.

3. Chłód i brak reakcji – skała, która stoi twardo na miejscu

Jedną ze strategii, o której musisz pamiętać, jest nie antagonizowanie narcyza. Robienie tego daje mu moc. W końcu tego typu trudne postacie żywią się zarówno konfrontacją, jak i podziwem.

W chwili, gdy stajesz twarzą w twarz z narcyzem i reagujesz gniewem, pokazujesz mu, że ma on na Ciebie wpływ. Strategia szarego kamienia oddaje obraz zimnej i twardej powierzchni.

Najlepiej nie reagować i zachować zimną krew w obliczu jego działań, aby stracił zainteresowanie Tobą. Prędzej czy później będzie szukać kolejnej ofiary do wykorzystania.

para stosująca metaforę szarego kamienia
W przypadku narcyzów najlepiej jest utrzymywać krótkie i pełne szacunku interakcje.

Znaczenie wycofania uwagi

Strategia szarego kamienia odwraca zachowanie narcyza w innym kierunku. Pokazuje mu, że nie jesteś dla niego interesującym celem i że nie będzie w stanie uzyskać od Ciebie zasobów, których potrzebuje. Czy jednak ta technika jest w 100% skuteczna? Niestety nie.

Narcyzowie są nieprzewidywalni, chaotyczni i wymagający. Często są to profile patologiczne i trudno jest mieć pod ręką najbardziej odpowiednią broń, aby się chronić. Opisana tutaj strategia może działać zarówno jako punkt wyjścia, jak i linia życia.

Wreszcie, jeśli narcyz omija Twoje etyczne i moralne granice, nie powinieneś wahać się przed wyborem bardziej drastycznych reakcji, takich jak utrzymywanie dystansu. W końcu Twoje zdrowie psychiczne jest o wiele ważniejsze niż zachowanie pracy lub utrzymywanie relacji z narcystycznym członkiem rodziny.


Wszystkie cytowane źródła zostały gruntownie przeanalizowane przez nasz zespół w celu zapewnienia ich jakości, wiarygodności, aktualności i ważności. Bibliografia tego artykułu została uznana za wiarygodną i dokładną pod względem naukowym lub akademickim.


  • Carlson EN, Vazire S, Oltmanns TF. You probably think this paper’s about you: narcissists’ perceptions of their personality and reputation. J Pers Soc Psychol. 2011 Jul;101(1):185-201. doi: 10.1037/a0023781. Erratum in: J Pers Soc Psychol. 2012 Aug;103(2):379. PMID: 21604895; PMCID: PMC3119754.
  • O’Reilly CA, Hall N. Grandiose narcissists and decision making: Impulsive, overconfident, and skeptical of experts-but seldom in doubt. Pers Individ Dif. 2021 Jan 1;168:110280. doi: 10.1016/j.paid.2020.110280. Epub 2020 Aug 14. PMID: 32834287; PMCID: PMC7427600.

Ten tekst jest oferowany wyłącznie w celach informacyjnych i nie zastępuje konsultacji z profesjonalistą. W przypadku wątpliwości skonsultuj się ze swoim specjalistą.