Samotność osób starszych: jak ją zauważyć?

Czy kiedykolwiek czułeś się samotny i pragnąłeś tylko, aby ktoś był przy Tobie? Czy doświadczyłeś pustki samotności, smutku i frustracji, które wynikają ze świadomości, że jesteś sam? Samotność jest zjawiskiem, które jest coraz bardziej obecne w dzisiejszym społeczeństwie. Co więcej, dotyka ono w szczególny sposób osoby w podeszłym wieku. W poniższym artykule porozmawiamy o tym, jak zauważyć samotność osób starszych i jak jej zapobiegać.

Bycie samemu to nie to samo, co samotność. Przebywanie z samym sobą może być sytuacją, której aktywnie szukasz, kiedy musisz odłączyć się na chwilę od otaczającego Cię świata, aby później połączyć się ponownie. Samotność to inny scenariusz, który jest narzucony, a nie wybrany przez jednostkę. To smutna, przygnębiająca, izolująca i spowalniająca rzeczywistość.

Samotność

Samotność to rodzaj sytuacji. Może to zabrzmieć dziwnie, ponieważ zazwyczaj myślimy o samotności jako o emocji, ale jest jednak inaczej. To złożony scenariusz, na który wpływ ma wiele czynników ryzyka. Czynniki te zwiększają prawdopodobieństwo doświadczenia samotności. Ponadto wpływają na intensywność emocji samotności, gdy osadzają się one w ciele osoby cierpiącej.

La Consejería de Igualdad, Políticas Sociales y Conciliación (Ministerstwo Równości, Polityki Społecznej i Pojednania) Andaluzji (Hiszpania) twierdzi, że czynniki ryzyka wpływające na samotność można podzielić na trzy osie:

• Czynniki osobiste. Dotyczą one kwestii takich jak płeć, cechy osobowości, poziom wykształcenia, poziom społeczno-ekonomiczny i stan zdrowia.
• Czynniki rodzinne. Jest to szczególnie istotne, gdy relacje rodzinne są złe lub niewystarczające. Uwzględnia się tu syndrom pustego gniazda, doświadczenie, które pojawia się, gdy dorosłe dzieci opuszczają dom rodzinny.
• Czynniki kontekstowe. Obecna sytuacja jednostki, na przykład przejście na emeryturę, ograniczenie sieci społecznej lub brak przyjemnych zajęć.

Ponadto ludzie, którzy opiekują się innymi, również są narażeni na samotność. To dlatego, że ich sytuacja może wywoływać w nich poczucie izolacji.

Rozpoznawanie samotności u osób starszych

Istnieje narzędzie, które może pomóc zidentyfikować samotność u osób starszych – to skala ESTE II. Za pomocą tej skali można wykryć i ocenić poziom samotności w różnych obszarach:

Samotność rodzinna

Mówi się, że wybieramy sobie przyjaciół, ale nie rodzinę. Jednak silne, bogate i pielęgnujące więzi rodzinne mogą chronić nas przed samotnością. Aby wykryć samotność w tym obszarze, należy zadać następujące pytania:

• Jak często masz wrażenie, że nikogo przy Tobie nie ma?
• Czy jesteś blisko swojej rodziny?
• Czujesz się częścią rodziny?
• Czy troszczysz się o swoją rodzinę, a oni troszczą się o Ciebie?

Niestety, w dzisiejszych czasach coraz częściej zdarza się, że dzieci zapominają o swoich rodzicach. Dlaczego tak się dzieje? Czasami wynika to z emocjonalnej potrzeby tych osób, która oznacza, że czują oni wewnętrzny przymus zerwania więzi z rodzicami. Niezależnie od przypadku, zachowania te mogą wywoływać uczucia frustracji i rozpaczy, które dodatkowo podsycają problem, jakim jest samotność osób starszych.

Samotność małżeńska

Brak partnera na ostatnich etapach życia może być trudny, przez co może wpływać na pojawienie się poczucia samotności. Aby wykryć tego rodzaju sytuację u osób starszych, należy zadać pytania typu:

• Czy czujesz, że masz z kim dzielić życie?
• Masz romantycznego partnera, który daje Ci wsparcie i motywację, której potrzebujesz?
• Czy jest ktoś, kto zaspokaja Twoje potrzeby emocjonalne?

Samotność małżeńska może pojawić się również po stracie bliskiej osoby. W takim przypadku samotność jest pogłębiana przez proces żałoby i może wymagać szczególnej uwagi i troski. Najprawdopodobniej konieczne będzie zwrócenie większej uwagi na starszego krewnego, jeśli stracił on ostatnio partnera.

Samotność społeczna

Postrzegane wsparcie społeczne jest bardziej związane z tym, w co wierzymy, niż z tym, co mamy. Osoba z szeroką i bogatą siecią społecznościową oraz wieloma przyjaciółmi może czuć się wyjątkowo samotna. Niektóre pytania zawarte w skali ESTE II, które należy zadać w tym zakresie, to:

• Czy masz kogoś, z kim możesz porozmawiać o swoich codziennych problemach?
• Czy Twoi przyjaciele lub rodzina są w pobliżu, kiedy ich potrzebujesz?
• Myślisz, że są ludzie, którym na Tobie zależy?
• Czy w nocy czujesz się samotny?

Wreszcie, znaczenie wiedzy o tym, że mają wsparcie, jest bardziej związane z postrzeganiem i oceną ich sytuacji niż z liczbą przyjaciół, których mogą mieć.

„Samotność to smutne przekonanie o wykluczeniu, braku dostępu do świata interakcji. To stan emocjonalnego dyskomfortu, który pojawia się, gdy człowiek czuje się niezrozumiany lub odrzucony przez innych lub brakuje mu towarzystwa do pożądanych działań, zarówno w sensie fizycznym, intelektualnym, lub w celu osiągnięcia emocjonalnej intymności.”

-Madoz-