Być samotnym a odczuwać samotność to nie to samo

Napisane i zweryfikowane przez psycholog María Vélez.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Jeśli czytasz ten tekst, najpewniej czułeś się kiedyś – lub nadal czujesz – samotny. Wiesz już więc, że czuć się samotnym a rzeczywiście być samotnym to nie to samo. Jeśli pragniesz lub poszukujesz samotności, jesteś w zupełnie innej sytuacji, niż kiedy Twoja samotność jest narzucona lub poza kontrolą.

W dzisiejszych czasach wiele czynników sprzyja uczuciu samotności. Starzenie się społeczeństwa, zmiany relacji społecznych, wzrost liczby niepełnych rodzin oraz osób, które decydują się na życie w pojedynkę, a także presja społeczna skazująca wiele osób na samotność – to tylko niektóre elementy, które składają się na ten stan.

Jednakże być samotnym a czuć się samotnym to nie to samo. Uczucie samotności wcale nie musi oznaczać faktycznej izolacji społecznej. Według wielu autorów zawiera ona silny komponent emocjonalny – to nieprzyjemne doświadczenie odczuwania, poza elementem poznawczym, braku/redukcji relacji społecznych lub ich słabej jakości.

Czym jest samotność?

Samotność można definiować na wiele sposobów, w zależności od konkretnej sytuacji i odczuć danej osoby. Najczęściej wyróżniamy:

• bycie samotnym – w tym przypadku osoba jest fizycznie samotna. Choć jest sama, może wcale nie odczuwać samotności. Ten stan może być celowy. Polega na podjęciu decyzji, że po prostu wolimy być sami niż w otoczeniu innych ludzi. Oznacza to izolację społeczną z wyboru;
• samotność – w tym stanie osoba odczuwa potrzebę kontaktu z innymi, jednak nie potrafi go nawiązać. Być może warunki pozwalają na nawiązanie relacji, lecz osoba nie czuje się w nich bezpiecznie ani komfortowo, odczuwa niepewność, co powoduje lub wzmacnia uczucie samotności. Może przy tym czuć się bezużyteczna, odrzucona, być ciągle w złym nastroju lub cierpieć na hipoaktywność, unikać kontaktu wzrokowego. Tego typu izolacja nie jest dobrowolna. Wynika z poczucie, że nie jesteśmy w stanie nawiązać relacji;
• pozytywna samotność – czasem ludzie potrzebują czasu dla siebie jako odpoczynku. W tym przypadku odczuwana jest jako coś przyjemnego, moment na „naładowanie baterii”, poszukiwanie własnej kreatywności i rozwój samoświadomości;
• alienacja – w ekstremalnych sytuacjach głęboka samotności generuje pustkę, która odcina odczuwającą ją osobę od własnej tożsamości. To jak utrata kontaktu z samym sobą, w efekcie której utracić można także zdolność kontaktu z innymi.

Jak wpływa na ciebie samotność?

Samotność to bardzo nieprzyjemne uczucie, które często dotyka także bliskie nam osoby. Może jednak także zwiastować poważny problem. Ponadto może to być jedno z tych zaburzeń, któremu nie poświęcamy należytej uwagi.

Cierpiący na samotność często nie komunikują innych o swoim stanie lub wręcz twierdzą, że po prostu „tak już mają”. Ciężko rozpoznać i zaakceptować te emocje. Kiedy nie mamy do czynienia z samotnością z wyboru, może ona wywoływać uczucie wstydu i generować znaczne trudności w rozwiązaniu problemu.

Bardzo często samotne osoby nie szukają specjalistycznej pomocy. Nie sądzą, że to stan patologiczny, uważając go po prostu za element codziennego życia. Trzeba jednak wiedzieć, że za konsekwencje samotności, poza emocjonalnymi, uznaje się wzrost ryzyka zachorowalności na wiele chorób, a także śmiertelności.

Oznacza to, że zaburzenie to może okazać się bardzo szkodliwe dla zdrowia, a nawet śmiertelne. I tak samotność, między innymi, wiąże się ze zmianami fizycznymi. W szczególności może oddziaływać na układ krążenia, wywoływać zaburzenia odżywania i zaburzenia snu.

Natomiast jeśli chodzi o zdrowie psychiczne, samotność może przyczynić się do depresji, uzależnień od alkoholu czy innych narkotyków, a także doprowadzić do samobójstwa.

Jak rozwiązać problem samotności?

Bardzo trudno jest przyznać się przed samym sobą oraz innymi do samotności, a tym bardziej rozwiązać związane z nią problemy. Możesz jednak spróbować zmienić swoje postrzeganie samotności.

Po pierwsze musisz zidentyfikować źródło problemu. Drogę do tego może stanowić zrozumienie, czego potrzebujesz, by przestać czuć się samotnym. Kiedy już poznasz przyczyny, może zastanowić się nad sposobem rozwiązania skutków.

Być może musisz poćwiczyć umiejętności społeczne? Albo znaleźć nowych przyjaciół? A może pomogą ci dołączenie do jakichś zajęć grupowych?

Sposobem na rozwiązanie własnych problemów może być decyzja o pomocy innym, na przykład rozpoczęcie wolontariatu. Może to pomóc poczuć się użytecznym w relacjach z innymi i zauważyć, że nasza obecność jest dla nich ważna. Istotne jest, by ciągle próbować zmieniać sposób działania, aby minimalizować czas myślenia o samotności.

Innym sposobem jest dołączenie do różnych aktywności grupowych. Możesz zapisać się na zajęcia taneczne, na kurs malowania lub do kółka czytelników. W ten sposób możesz korzystnie zorganizować swój czas, a tym samym masz możliwość spędzenia do w towarzystwie innych.

Ponadto w dobie zaawansowanej technologii możemy nawiązywać kontakty online. Istnieje wiele stron czy aplikacji internetowych, które pozwolą nam nawiązać relacje zgodnie z naszymi potrzebami i gustem. Podsumowując, szukaj opcji najlepszych dla siebie i własnych upodobań.

Niemniej przede wszystkim staraj się poznać przyczynę uczucia pustki, nie bojąc się przy tym jej odkrycia. Tylko ono pozwoli ci zaakceptować swój stan, by odnaleźć rozwiązanie i poczuć się lepiej.