Przywłaszczenie kulturowe: na czym polega?

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Napisany przez Patricia Grande Yeves

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Jeżeli zaczniesz się zastanawiać na czym polega przywłaszczenie kulturowe, z pewnością zauważysz, że obejmuje ono również obecność dynamiki sił. Oznacza to, że ludzie obwiniają dominującą kulturę o wykorzystywanie elementów pochodzących z kultur, które są często uciskane.

Sztuka stanowi połączenie wpływów, które bazują na wielu elementach imitujących. Przywłaszczenie kulturowe bywa problematycznym zagadnieniem, ponieważ wymaga dokonania rozróżnienia między wspomnianym już sposobem tworzenia treści a kopiowaniem, kradzieżą oraz plagiatem.

W tym momencie prawo autorskie rozwadnia się w kwestii wspólnych tożsamości, ustępując pod naciskiem tradycji, które zrodziły się z dynamiki sił, zgodnie z którą najsilniejszy wykorzystuje najsłabszego. To założenie jest często nazywane “bezprawnym przywłaszczeniem”.

Od jakiegoś czasu w związku z tym zagadnieniem pojawia się wiele protestów. Na przykład kontrowersje wzbudziło pojawienie się polinezyjskich motywów plemiennych w licznych tatuażach. Poza tym nie tak dawno powszechnie krytykowano użycie cygańskich symboli przez piosenkarkę Rosalíę.

Na czym dokładnie polega przywłaszczenie kulturowe?

Jak już wspomnieliśmy wcześniej, przywłaszczenie kulturowe to przyjęcie narzędzi, wizerunków i symboli, które należą do kultury innej niż nasza własna.

Z taką definicją wiąże się nierozłącznie pytanie czy dana osoba naprawdę chce dokonać krzywdzącego przywłaszczenia, czy też, co zdarza się w większości przypadków, stanowi ono hołd złożony innym kulturom.

Jeżeli zaczniesz się zagłębiać w pojęcie przywłaszczenia kulturowego, z pewnością zauważysz, że obejmuje ono również obecność dynamiki sił. Oznacza to, że ludzie obwiniają dominującą kulturę o wykorzystywanie elementów pochodzących z kultur, które są często uciskane.

Pojęcie przywłaszczenia kulturowego stanowi przedmiot licznych debat, chociaż wcale nie jest nowe. Globalizacja i postęp technologiczny pozwalają nam zyskać dostęp do wielu informacji za pomocą zaledwie jednego kliknięcia.

Tym samym chociaż koncepcja przywłaszczenia kulturowego wcale nie jest nowa, to jej globalny wymiar z pewnością już tak. Ale co dokładanie odróżnia przywłaszczenie kulturowe od hołdu pochodzącego z podziwu wobec danej kultury?

Aby odpowiedzieć na to pytanie należy wziąć pod uwagę dwie kluczowe kwestie: zgodę oraz dzielenie się korzyściami. Wszystko dlatego, że niektóre formy naśladownictwa budzą zainteresowanie natury ekonomicznej. Dzieje się tak zwłaszcza na polu muzyki.

Mając to na uwadze, przywłaszczenie kulturowe może być wykorzystywane przez przemysł rozrywkowy w celu wyzyskiwania określonych symboli. Takie wyzyskiwanie często odbywa się bez doceniania kultury, z której pochodzą zabrane elementy, w sposób symboliczny lub ekonomiczny.

Przywłaszczenie kulturowe a asymilacja

To skomplikowana kwestia, która zaczyna się od zbieżności historii każdego człowieka. Dlatego też jeśli chcesz ją dogłębnie przeanalizować, musisz zrozumieć w jaki sposób działa międzynarodowa dynamika sił.

Na samym początku musisz odnieść się do innych punktów widzenia dotyczących danego zagadnienia. Na przykład część osób uważa, że osoby spoza Zachodu, które noszą jeansy lub rdzenni mieszkańcy kraju, którzy mówią po angielsku, w jakiś sposób przywłaszczają sobie dominujące kultury.

Jednak argument przeczący temu stwierdzeniu wyjaśnia, że marginalizowane grupy nie mają wystarczająco dużej siły, aby decydować o tym, czy chcą trwać przy swoich tradycyjnych zwyczajach czy też wolą je porzucić. Dlatego też asymilacja pojawia się, gdy ludzie należący do marginalizowanych grup przyjmują elementy z dominujących kultur, aby przetrwać.

Przykłady asymilacji kulturowej

Świat muzyki oferuje wiele przykładów przywłaszczenia kulturowego. Popularyzacja afroamerykańskiej muzyki, która rozpoczęła się od Elvisa Presleya, oraz twerking, który do niedawna kojarzono z osobami o innym kolorze skóry niż biała należącymi do niższych warstw społecznych, to tylko kilka przykładów.

Warto również zwrócić uwagę na buddyzm, religię kojarzoną zazwyczaj z pokojem ze względu na stereotypy związane z medytacją.

Tym samym przywłaszczenie kulturowe stanowi sposób na komercjalizację różnych konceptów, które przez długi czas znajdowały się poza marginesami rynku, i wprowadzanie ich do codziennego obiegu.

Czy przywłaszczenie kulturowe to prawdziwy problem?

Przywłaszczenie kulturowe to problematyczna koncepcja, której istnieniu próbuje zaprzeczyć wiele osób. Dzieje się tak z kilku powodów:

• Wiele osób podkreśla, że przywłaszczenie kulturowe istnieje, ale nie stanowi jakiegokolwiek problemu.
• Ich argumenty koncentrują się na tym, że wszystkie kultury stale się zmieniają i nie mają ograniczeń. Uważają, że są płynne i wiecznie zmienne, przechodząc od jednego trendu do drugiego.
• Aby pojawiło się przywłaszczenie kulturowe, musi ono dotyczyć elementów kultury, które należą do zaledwie kilku osób.
• Naruszenie praw pojawiają się, gdy dana osoba z powodu działań innej jednostki nie może cieszyć się czymś, co miała kiedyś. Jednak przywłaszczenie pojawia się, gdy coś, co było używane wcześniej przez niewielką grupę osób, staje się modne.
• Nierasistowski rasizm? Musisz pamiętać, że żaden element kultury nie jest w 100% ani czysty, ani niestosowny.

Aktywiści często stają się zaborczy względem kultur, wykazując dążenie do ich czystości. Jednak nie jest ono charakterystyczne dla środowiska społecznego, w którym rozwija się każdy człowiek.