Piotruś Pan - chłopiec, który nie chciał dorosnąć

Napisane i zweryfikowane przez krytyk filmowy Leah Padalino.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Piotruś Pan to znana na całym świecie sztuka napisana przez Jamesa M. Barrie. Autor stworzył tę sztukę z myślą o dzieciach, a jej premiera miała miejsce w Londynie, w 1904 r. Zanim Piotruś Pan został głównym bohaterem sztuki, pojawił się w innym dziele tego samego autora. W pierwszej wersji historii Piotruś mieszkał w Londynie, a wszystkie dzieci były pół-ptakami, dzięki czemu potrafiły latać.

Barrie poprawiał swoją powieść i dodawał nowe elementy aż stworzył historię, jaką znamy obecnie. Jednym z elementów dodanych podczas późniejszej pracy nad opowieścią był magiczny pył, który pozwalał latać. Barrie musiał dodać ten pomysł z powodu wypadków, jakie miały miejsce po przeczytaniu wcześniejszej wersji jego powieści. Zdarzały się bowiem dzieci, które próbowały latać gdyż były przekonane, że mają taką zdolność.

Inspirację do napisania Piotrusia Pana Barrie znalazł w Ogrodach Kensington, w londyńskim Hyde Parku. Spędzał tam mnóstwo czasu i poznał tam Llewelyn Davies, która przychodziła do parku ze swoimi dziećmi. To one obudziły w autorze chęć napisania historii dla dzieci.

W Hyde Parku znajduje się obecnie pomnik Piotrusia Pana. Odsłonił go w 1912 r. sam autor. Pomnik ten jest poświęcony londyńskim dzieciom i mieści się dokładnie w punkcie, w którym w pierwszej wersji powieści wylądował Piotruś Pan. Co ciekawe, Barrie przekazał majątkowe prawa autorskie Szpitalowi Dziecięcemu mieszczącemu się na Ormond Street w Londynie. Piotruś Pan to sztuka, która jest niewyczerpanym źródłem inspiracji. Na jej podstawie powstały niezliczone adaptacje filmowe i teatralne.

Nibylandia

Nibylandia to odległa wyspa, do której można dolecieć tylko po najwyższej części nieba. Potem należy “skręcić przy drugiej gwieździe w prawo, a potem prosto aż do rana”. Nibylandia jest miejscem, gdzie nie istnieją żadne zasady, a dzieci ją zamieszkujące nie mają żadnych obowiązków. Spędzają większość czasu na grach i zabawie.

Wyspa ta przypomina po części Wyspę Radości z bajki o Pinokiu. W obydwu historiach dzieci mieszkające na wyspie nie chcą dorosnąć. Wyspy te są miejscami, do których dorośli nie mają dostępu, dzięki czemu dzieci mogą robić wszystko, na co maja ochotę. Różnica jest taka, że w bajce o Piotrusiu Panu na wyspie mieszkają Zagubieni Chłopcy, natomiast w opowieści o Pinokiu po dzieci z wyspy nikt się nie zgłosił.

Na wyspie mieszkają magiczne postacie, takie jak wróżki czy syreny. Są tam również Indianie i piraci. Im więcej czasu ktoś spędza w Nibylandii, tym trudniej jest mu stamtąd wrócić. Trudniej jest również odzyskać własne wspomnienia i życie.

Nibylandię można postrzegać jak idylliczne miejsce, gdzie wszytko jest możliwe. Jest to miejsce pełne przygód i zabawy. Jednocześnie jednak stanowi ono pułapkę ponieważ dzieci przebywające na wyspie nie mogą dorosnąć. Nigdy nie dojrzewają, przez co mają tylko krótkotrwałą pamięć.

Wanda – rozsądek i dojrzałość

Wanda mieszka ze swoimi rodzicami w Londynie. Pewnego dnia w jej domu pojawia się Piotruś Pan. Zabiera Wandę i jej braci do Nibylandii. Na początku Wanda zachowuje się jak wszyscy i cieszy się możliwością latania i każdą chwilą spędzoną w Nibylandii.

Piotruś i Zagubieni Chłopcy po jakimś czasie zaczynają patrzeć na Wandę jak na mamę. Wanda się o nich troszczy i opowiada im bajki. W Nibylandii nie ma dziewczynek, więc nad chłopcami nikt w żaden sposób nie czuwa. Dlatego też Wanda przyjmuje na siebie tę rolę.

Z czasem Wanda zaczyna zdawać sobie sprawę jak ważne jest dorastanie. Rozumie, że jest to istotna część jej własnego rozwoju i postanawia, że czas już dojrzeć. Wanda jest przeciwieństwem Piotrusia. Jest odpowiedzialna i chce się zachowywać jak dorosła kobieta. Dlatego też Piotruś i Zagubieni Chłopcy widzą w niej matkę.

Piotruś Pan – chłopiec, który nie chciał dorosnąć

Piotruś Pan jest oczywiście głównym bohaterem tej opowieści. To chłopiec, który mieszka w Nibylandii i nie pamięta niczego ze swojej przeszłości. Piotruś jest przywódcą Zagubionych Chłopców. Pełni tę rolę ponieważ lider jest potrzebny nawet w świecie bez zasad.

Spoczywa na nim przez to pewna odpowiedzialność. Peter ma chronić Nibylandię. Towarzyszą mu zawsze Zagubieni Chłopcy. Jest też z nim Dzwoneczek – niezwykle zazdrosna i zaborcza wróżka.

Piotruś jest w rzeczywistości chłopcem, który boi się dorosnąć. Nie chce stawić czoła swoim problemom i jest niedojrzały. Mimo że wydaje się odważny, kiedy śmieje się Kapitanowi Hookowi w twarz, to w realnym świecie nie jest w stanie stawić czoła problemom. Ma on natomiast mocno rozwiniętą wyobraźnię ponieważ umie latać. Jest pełen radości i w niczym nie widzi zagrożenia.

Wyobraźnia

Zdolności przywódcze Piotrusia widać w sytuacji, kiedy przekonuje on chłopców, że dzięki własnym myślom mogą latać. Piotruś mówi im, że muszą tylko w siebie uwierzyć i skupić się na radosnych myślach. Wówczas, z pomocą magicznego pyłu, będą mogli wznieść się w powietrze i latać tak samo, jak on.

Latanie jest często kojarzone z wyobraźnią i wolnością. Ludzie od zawsze chcieli umieć szybować jak ptaki. Jest to umiejętność, którą postrzegamy jak coś niemal boskiego. Dlatego też postać Piotrusia Pana jest tak fascynująca. Widzimy bowiem chłopca, który osiągnął marzenie niemal całej ludzkości dzięki temu, że jego dusza nie została skażona przez dorosłych.

Wyobraźnia dzieci jest niesamowita i ma ogromną moc. Niestety, dorośli często ją ograniczają. Dlatego też wyobraźnia Zagubionych Chłopców i Piotrusia jest tak wyjątkowa i czysta.

Cień Piotrusia

Z jednej strony Piotruś Pan jest niezwykle charyzmatyczną osobą. Z drugiej jednak pokazuje, że jest chłopcem aż nazbyt beztroskim ponieważ w pewnym momencie gubi nawet swój własny cień. Utrata cienia to symboliczna utrata własnej osobowości. Pokazuje to, że Piotruś ma trudności z akceptacją samego siebie.

Nasz cień to swego rodzaju lustro. To coś, co zawsze nam towarzyszy. Piotruś jednak nieustannie ten cień gubi, a tym samym traci własną tożsamość. Nasz bohater chowa się przed własnym cieniem ponieważ się go boi. Cień stanowi dla niego symbol dojrzałości, przed którą chłopiec za wszelką cenę chcę uciec.

Sztuka o Piotrusiu Panie została wielokrotnie wystawiona na deskach teatrów na całym świecie i doczekała się licznych ekranizacji. Koncepcja przedstawiona przez autora została również wykorzystana w psychologii do określenia tzw. syndromu Piotrusia Pana.

Osoby posiadające ten syndrom nie chcą dorosnąć. Z kolei tzw. syndrom Wandy występuje u osób, które chcą za wszelką cenę uszczęśliwiać innych i mają głęboko zakorzeniony strach przed odrzuceniem.