Chociaż nie zdajemy sobie z tego sprawy, każdego dnia mówimy rzeczy, które ujawniają nasze uprzedzenia względem innych ludzi, grup czy okoliczności. Uprzedzenia dominują nas dosłownie każdego dnia.
Słowo “uprzedzenie” pochodzi z łacińskiego “praeiudicium”, które tłumaczy się na “wcześniejszą ocenę”. Dlatego uprzedzenie to nic innego jak dokonywanie oceny ludzi bez ich dokładnej znajomości.
“Uprzedzenie jest dzieckiem ignorancji.”
-William Hazlitt-
Uprzedzenie jest nawykiem negatywnego podejścia do rzeczy i ludzi, który kończy się często na generalizacji. Uprzedzenie ma dwie zasadnicze konsekwencje:
- Rozwijamy mentalny schemat, który sprawia, że niewłaściwie segregujemy informacje.
- Generuje nie tylko negatywne oceny, ale również negatywne emocje.
Rodzaje uprzedzeń
Istnieją różne rodzaje uprzedzeń: religijne, polityczne, rasowe, płciowe itd. Możemy jednak wyróżnić dwie główne grupy.
Uprzedzenia społeczne
Pojawiają się one w wyniku występowania różnych pozycji społecznych oraz potrzeby uzasadnienia i utrzymania różnic między nimi.
Uprzedzenia społeczne sprawiają między innymi, że człowiek w garniturze jest bardziej godny zaufania, niż człowiek wyglądający na biedaka. Informacja ta tkwi w naszych głowach, bez znaczenia na to, czy jest prawdą, czy też nie.
Uprzedzenia rasowe
Te z kolei wywodzą się z różnicy w kolorze skóry.
Grupa psychologów z Uniwersytety Nowojorskiego pod kierownictwem Elisabeth Phelps przeprowadziła badania, które wykazały, iż wiele ludzi podejmuje decyzje w oparciu o podświadome uprzedzenia rasowe.
W badaniu zapytano 50 osób o różnym pochodzeniu rasowym o ocenę wiarygodności ludzi w skali od 1 do 9. Ludzie ci byli różnego pochodzenia rasowego. Badanych poproszono o ocenę 300 zdjęć.
Wykazano, że postrzegana wiarygodność danej osoby jest powiązana z ich rasą. Te podświadome uprzedzenia odgrywają istotną rolę, kiedy na szybko oceniamy nieznajomego, co do którego nie mamy żadnych informacji – mówi Phelps.
Cechy uprzedzeń
Wszystkie uprzedzenia łączą następujące cechy:
Ich efekty są destrukcyjne
Są to oceny wartości grup ludzi w oparciu o niewystarczające lub niekompletne informacje. Czasami uprzedzenia utrwalają się, mimo tego że posiadamy wystarczająco dużo informacji pozwalających dokonać właściwej oceny.
Inspirują opór na zmiany
Uprzedzenia bardzo ciężko jest wyeliminować, ponieważ ludzie wierzą w ich celność. To złudne przekonanie powstrzymuje dokonywanie ewentualnych zmian.
Każdego dnia wyzbywaj się jednego uprzedzenia!
Dobrą wskazówką na przetrwanie i szczęście jest postanowienie przezwyciężenia każdego dnia jednego uprzedzenia.
Jak możesz to zrobić? Oto kilka rad:
Daj sobie czas, aby poznać ludzi
Zanim powiesz coś na temat drugiej osoby, daj sobie czas aby dobrze ją poznać i przekonać się jaka jest w rzeczywistości. Jeśli dasz im szansę to mogą cię pozytywnie zaskoczyć. Często więcej uczysz się z różnic, niż z podobieństw.
Nie czyń drugiemu, co tobie nie miłe
Jeśli nie lubisz, kiedy ludzie krytykują cię bez przyczyny, w ogóle cię nie znając, to sam także tego nie rób. Szanuj innych dokładnie tak, jak sam chciałbyś byś szanowany.
Rozwijaj empatię
Pomyśl o tym, jak czuje się druga osoba i postaw się w jej sytuacji. Nie mamy pojęcia co życie przyniosło innym ludziom, a często dochodzimy do pewnych wniosków w oparciu o pobieżne informacje. Słuchaj uważnie i daj sobie szansę na lepsze poznanie i zrozumienie innych.
Odkryj swoje uprzedzenia i nastaw się na zmiany
Zastanów się nad tym co sądzisz o ludziach, którzy należą do danych grup i przyrzeknij sobie, że zmienisz to podejście.
Doceń różnorodność i ucz się z niej każdego dnia
Różnorodność nas wzbogaca. Im więcej ludzi znasz, tym więcej będziesz miał punktów widzenia i tym większy będzie twój wkład w rzeczy, o których wcześniej nie miałeś pojęcia lub słabo się w nich orientowałeś.
Akceptuj różnice
Niemożliwe jest rozumienie i dzielenie się wszystkim. Każda społeczność ma swoje zwyczaje, a osoby o różnych podłożach często mogą mieć problemy ze zrozumieniem zwyczajów zupełnie im obcych. Nie zawsze musisz rozumieć to, co was różni, wystarczy że po prostu je zaakceptujesz.
“Cóż za smutna epoka, w której łatwiej jest rozbić atom niż zniszczyć przesąd.”
-Albert Einstein-