Katharsis, opis tego pojęcia i jego znaczenie w psychologii.

Katharsis w psychologii odnosi się do terapii, w trakcie której niejako „oczyszczamy” swój umysł ze wszelkiego rodzaju negatywnych emocji. Ten proces można porównać na przykład do otwierania okna mającego na celu przewietrzenie wszystkich tych zakamarków naszej psychiki, w których różnego rodzaju problemy żyją już od bardzo dawna.

Katharsis ogólnie rzecz biorąc pozwoli na uwolnienie całego tego nękającego Cię gniewu i smutku. Dzięki temu zrobi także miejsce na zdrowszy, lżejszy i spokojniejszy stan Twojego umysłu.

Termin ten został po raz pierwszy użyty w dziedzinie psychologii przez Sigmunda Freuda, w opracowanym przez niego psychoanalitycznym podejściu do niektórych problemów. Należy jednak zauważyć w tym miejscu, że samo to słowo miało już swoją „chwilę chwały” dzięki Arystotelesowi.

Ten grecki filozof korzystał z tego terminu do zdefiniowania celu tragedii w różnego rodzaju sztukach wystawianych na ówczesnej scenie teatralnej. Innymi słowy, zdefiniował katharsis jako mechanizm, dzięki któremu możemy oczyścić się zarówno emocjonalnie, jak i psychicznie oraz duchowo.

Arystoteles wierzył także w to, że ludzie mogą również uwolnić się od własnych problemów, angażując się w fabułę tych sztuk. Po prostu musieli „wczuć się” w sytuację, w jakiej znaleźli się główni bohaterowie wspomnianych przedstawień scenicznych. Dzięki temu mogą być w stanie zastanowić się nad samymi sobą. A następnie zdefiniować swoje własne problemy i wreszcie uwolnić się od nich.

Katharsis jako metoda terapii opracowana przez Freuda i Breuera

Wiele stuleci później Sigmund Freud i Josef Breuer użyli tego samego słowa do określenia tego, co nazwali oni „metodą katartyczną” (oczyszczającą). Jest to strategia terapeutyczna polegająca na uwolnieniu tłumionych emocji poprzez hipnozę, a nawet odpowiednio ukierunkowaną terapię. W tym celu konieczne było „odblokowanie” wspomnień. Efektem tego jest otworzenie tych wszystkich małych pułapek psychologicznych, w których często ukrywamy nasze problemy przed światem zewnętrznym.

Katharsis to wykorzystywany w licznych terapiach sposób na pozbycie się frustracji i negatywnych emocji, które wpływają na nasze samopoczucie. Do tego dochodzą także konflikty, które uniemożliwiają nam posuwanie się naprzód.

Obecnie termin „katharsis” jest wciąż bardzo często używany w wielu kontekstach natury psychologicznej. Przyjrzyjmy się im nieco bliżej w dalszej części naszego dzisiejszego artykułu. Zapraszamy zatem do lektury!

Katharsis w psychologii: klucz do procesu terapeutycznego

Każdego dnia staramy się być silni i odporni na wszystko. W pewnym sensie to otaczające nas społeczeństwo i presja naszego środowiska zmuszają nas do przyjęcia takiej postawy. Rzeczywistość jednak jest taka, że czasami społeczeństwo nie pozwala nam poświęcać odpowiedniej ilości czasu na radzenie sobie z różnego rodzaju rzeczami i sytuacjami.

W efekcie lekceważymy takie aspekty codzienności, jak rozumienie doświadczeń, radzenie sobie ze stratą, rozwiązywanie problemów, odpowiednie traktowanie naszych własnych frustracji i rozczarowań.

Dzień po dniu połykamy każde pojedyncze zdarzenie. Nie zatrzymujemy się przy tym, by zmierzyć i ocenić możliwe szkody, jakie ono u nas może spowodować. Robimy tak nie tylko dlatego, że nie mamy wystarczająco dużo czasu na poradzenie sobie z pewnymi rzeczami.

W rzeczywistości tak naprawdę nie wiemy po prostu, co zrobić z wieloma różnego rodzaju sytuacjami, które nam się przytrafiają. To znaczy, że po prostu nikt nas do tej pory nie nauczył radzenia sobie z tymi doświadczeniami. Co więcej, jednocześnie jesteśmy nieco „niekompetentni” pod względem emocjonalnym.

Pojęcie „katharsis” w psychologii ma kluczowe znaczenie w każdym procesie terapeutycznym. Pomaga nam uwolnić wszelkiego rodzaju nagromadzone w nas napięcie. Emocje pojawiają się u nas czasami chaotycznie, może w postaci łez, oburzenia, wściekłości lub smutku.

Po wyjęciu tego symbolicznego korka z butelki pozwalamy na to, by nasz wewnętrzny konflikt mógł się rozlać dookoła. Wtedy dopiero możemy zacząć go w pełni analizować. Oczyszczenie emocjonalne wykracza poza samo tylko poszukiwanie wyjaśnienia przyczyny problemu. Kiedy naprawdę zrozumiesz, co się z Tobą dzieje, będziesz w stanie zmienić uruchomione już wcześniej mechanizmy w Twojej psychice.

Sztuka oczyszczania swoich emocji

Wyniki badania naukowego przeprowadzonego przez Brada Bushmana, Roya Baumeister i Angelę Stack w Journal i opublikowane w czasopiśmie branżowym Personality and Social Psychology ujawniły coś, co warto rozważyć w każdej sytuacji. Otóż zdaniem tych naukowców katharsis w psychologii to sztuka, którą musisz nauczyć się kontrolować i którą należy także odpowiednio pokierować.

Badanie to wykazało, że kiedy pozwalamy badanej osobie uwolnić całą tłumioną w niej wściekłość, może to doprowadzić do intensyfikacji tego stanu frustracji, zamiast do uzyskania poczucia ulgi i oczyszczenia. Wszystko to sprawia, że zaczynamy rozumieć jeden bardzo ważny aspekt. Otóż „wypuszczenie” naszych problemów na świat może okazać się być bardzo bolesnym momentem.

Na terapeucie lub psychologu spoczywa ogromna, znacząca i zasadnicza odpowiedzialność na tym etapie procesu leczenia. Musi być on w stanie umiejętnie zarządzać i kontrolować całą energię emocjonalną uwalnianą przez jego pacjentów. Musi on także rozpoznać te emocje, a następnie rozbić je na mniejsze elementy i odpowiednio przekierować. Wynika to z tego, że oczyszczanie niekoniecznie pozbawia daną osobę wszystkich negatywnych emocji. Zamiast tego pozwala ono jej zmienić się i uzdrowić.

Filmy i telewizja jako kanały oczyszczające

Katharsis okazało się być kluczowym narzędziem Sigmunda Freuda. Ale także wykorzystało je wielu innych ekspertów w tej dziedzinie, takich jak Jacob Levy Moreno. Ten ostatni naukowiec opracował także technikę psychodramy. Według niej uwolnienie emocji odbywa się indywidualnie lub w grupach poprzez ćwiczenia typowo teatralne.

Obecnie ludzie mówią, że wiele programów telewizyjnych i filmów jest dla nich swego rodzaju kanałami oczyszczającymi, dzięki którym człowiek może oczyścić choćby część swoich sprzecznych emocji. Zgodnie z tą nowoczesną teorią o katharsis, filmy akcji lub horrory mogą pomóc nam skonfrontować się z naszymi lękami lub agresywnymi impulsami.

Nie wszyscy specjaliści zgadzają się jednak z tą koncepcją. Niezależnie jednak od tego, czy ją popieramy, czy też nie, zawsze dobrze jest otworzyć nasze wewnętrzne okna. Użyjmy ich, by choćby spróbować „wypuścić” negatywne emocje. W końcu wszelkiego rodzaju pomoc psychologiczna jak twierdzą eksperci z tej dziedziny, może okazać się być bardzo pomocną.