Zmienić osobowość? Do jakiego stopnia jest to możliwe?

Ile razy słyszymy, jak ktoś wyjaśnia, że nie może się zmienić ze względu na to, KIM naprawdę jest? W słowniku takiej osoby nie istnieje pojęcie “zmienić osobowość“. Ile razy Ty sam czułeś, że nie możesz postępować inaczej, ponieważ masz pewne z góry określone skłonności i upodobania?

W obu tych przypadkach mówimy o zbiorze cech, które definiują naszą osobowość. Będzie to zestaw wszystkich tych zdolności i właściwości, które nas w pełni opisują i które czynią z nas wyjątkowe osoby.

Ale czy to prawda, że możemy zmienić osobowość? A jeśli tak, to do jakiego stopnia?

Osobowość nie jest czymś w pełni i całkowicie zdefiniowanym przez nasze geny, dlatego w większości przypadków możemy interweniować i wprowadzać pewne zmiany. W rzeczywistości zróbmy sobie nawet mały eksperyment i spójrzmy wstecz na swoją przeszłość. Jeśli także to zrobisz, to natychmiast zdasz sobie sprawę z tego, że zachowałeś część swojej osobowości, a innej części już nie.

Może na przykład teraz jesteś bardziej przyjazny lub bardziej bezpośredni w stosunku do innych. Może zauważyłeś, że stałeś się bardziej uporządkowany i obowiązkowy. A może wręcz przeciwnie – teraz jesteś bardziej chaotyczny i roztargniony, bardziej melancholijny lub bardziej porywczy i tak dalej.

Jest to naprawdę niezwykle ważna koncepcja w psychologii. W naszym dzisiejszym artykule porozmawiamy właśnie o tym fascynującym zagadnieniu. Skupimy się na tym, czym tak naprawdę jest osobowość i jak możemy świadomie wpływać na zmiany w jej zbiorze cech.

Czym jest osobowość?

Istnieje kilka definicji tego, czym jest osobowość. Właściwie to w rzeczywistości jest ich zbyt wiele, co może wprowadzać niepotrzebny zamęt. Jednak większość specjalistów z branży zgadza się z definicją, że osobowość jest konstruktem psychologicznym. Reprezentuje on grupę cech (cech psychicznych), które są charakterystyczne dla danej osoby i które determinują jej tendencje do zachowania, myśli i emocji. Tak pojmowaną osobowość można również zmienić.

W obrębie wszystkich istniejących cech osobowości możemy znaleźć dwa typy podstawowe. Będą to cechy definiujące temperament i cechy definiujące charakter.

Cechy definiujące temperament są też nazywane tendencjami behawioralnymi. Cechują się znacznie większym powiązaniem z właściwościami genetycznymi i biologicznymi. Inaczej mówiąc po prostu rodzimy się z tymi cechami.

Cechy definiujące charakter są natomiast wynikiem interakcji między daną osobą, a środowiskiem, w jakim się ona obraca.

Temperament i charakter

Podsumowując powyższe rozważania, w grupie cech definiujących temperament znajdujemy takie składniki, które są podstawowe i uniwersalne. Należą do nich między innymi poszukiwanie nowości, unikanie szkód, uzależnienie od nagrody i wytrwałość.

które które Z drugiej strony, w grupie cech definiujących charakter są na przykład kierowanie samym sobą. Jest to pewność i umiejętność kierowania swoim zachowaniem na potrzeby celów, które są dla nas wartościowe. Inne cechy to współpraca i transcendencja (poczucie estetyki i uznanie dla duchowości).

Wszystkie te cechy, zarówno te dotyczące temperamentu, jak i charakteru, kształtują naszą osobowość i odróżniają nas od innych. Innymi słowy, wszyscy ludzie mają te same cechy, tylko o różnej intensywności. W ten sposób różnicujemy się według stopnia, w jakim okazujemy jedną cechę na tle innej.

W sferze psychologii, technicznie rzecz biorąc, nie mówimy tego, że ktoś jest niezbyt impulsywny lub że jego poglądy są trwałe. Mówimy raczej, że ten ktoś ma bardzo niski poziom impulsywności lub bardzo wysoką stałość poglądów. Cechy te same w sobie należą bowiem do grupy podstawowych i niezmiennych.

Czy możemy zmienić naszą osobowość?

Odpowiedź jest bardzo jasna i przejrzysta. Brzmi ona: tak, możemy zmienić naszą osobowość. Możemy również wpływać na kierunek i stopień, w jakim chcemy, aby taka transformacja miała miejsce. Chociaż część naszej osobowości jest dziedziczona, nie jest ona definitywną częścią naszych genów, jak w przypadku niektórych syndromów i chorób (na przykład: zespół łamliwego chromosomu X lub zespół Downa).

A osobowość jest jednym z filtrów, których używamy, aby odnosić się do otaczającego nas świata. Świat ten jest bardzo zmiennym środowiskiem, więc my także mamy w sobie system, który musi mieć zdolność do szybkiej zmiany.

Powody, dla których zmiana taka może okazać się trudna

Cechy charakteru są łatwiejsze do zmiany. Podlegają one mniejszemu wpływowi genetycznemu i rozwijamy je (głównie) poprzez interakcję ze środowiskiem. Kiedy szukamy istotnej zmiany cech definiujących nasz temperament, takich jak impulsywność, podczas odpowiedniej terapii osoba taka zwykle jest bardziej odporna na zmiany.

Jednak pracując nad nią z wytrwałością i poświęceniem, w wielu przypadkach możemy osiągnąć naprawdę pozytywne i zaskakujące rezultaty.

Nawet osoby starsze ciągle mogą zmienić osobowość. Zazwyczaj dzieje się tak, że im starsza osoba, tym bardziej odporna jest na wszelkiego rodzaju zmiany. Wymagałoby to zmiany sposobu bycia, sposobu, w jaki identyfikujemy i rozpoznajemy siebie. Zostało to bowiem “ugotowane” na małym ogniu przez wszystkie lata, stąd też taka zmiana nie należy do zadań trywialnych. Wciąż jednak jest możliwa.

Z opisanych powyżej powodów wiele razy zdarza się tak, że dana osoba unika zmiany niektórych cech swojej osobowości. Używa przy tym wymówek, takich jak jej wiek lub stwierdza po prostu: “Jestem taka i właśnie taka byłam przez całe moje życie. I tego się nie da zmienić”. Ale to są tylko zwykle wymówki!

Zmiana naszej osobowości jest możliwa, niezależnie od naszego wieku. To właśnie my, jako jedyni, możemy wprowadzić wszelkiego rodzaju zmiany i całkowicie zmienić osobowość. Ale także tylko my możemy sami sobie narzuć wszelkie ograniczenia pod tym względem.

Skoro już tę część mamy za sobą, pora przejść do kolejnej. Pojawia się bowiem przed nami teraz najważniejsze pytanie ze wszystkich. Brzmi ono: “jak możemy zmienić naszą osobowość?”.

W jaki sposób możemy zmienić osobowość i samych siebie?

Aby obserwować zmiany osobowości w czasie, konieczna jest głęboka i stała praca psychologiczna nad pacjentem. Po pierwsze, istotne jest, aby dana osoba naprawdę chciała się zmienić. Po drugie, wszelkie małe zmiany dzienne muszą zostać przeprowadzone w krótkim czasie i zarejestrowane w celu późniejszej oceny.

Zmiany, które są trwałe i pozytywne, to te, które ewoluowały w nas od lat. Jeśli planujesz zatem zmienić swoją osobowość z dnia na dzień, ponieważ Twój sposób bycia przynosi Ci liczne problemy i trudności, nie rozpędzaj się.

Z żalem musimy w tym momencie stwierdzić, że Twoja misja już teraz zakończyła się porażką. A powodem jest tylko Twoje niewłaściwe podejście do tematu. Zamierzasz po prostu “spaść na łeb na szyję” z wysokiego konia, o czym jeszcze nie wiesz.

Z drugiej jednak strony, może nawet będziesz w stanie zmienić się w tak krótkim czasie (czasami zdarzają się przecież cuda). Jednak najbardziej prawdopodobne jest to, że wkrótce wrócisz dokładnie do tego samego miejsca, z jakiego startowałeś.

Pamiętaj zatem o najważniejszej sprawie ze wszystkich. Potrzebujesz sporo czasu, aby Twój układ psychologiczny przeszedł pełną restrukturyzację i nauczył się funkcjonować w inny sposób. Musisz określić, jakie cechy chcesz w sobie zmienić i jakie Twoje codzienne zachowania odzwierciedlają te właśnie cechy.

Zalecamy sporządzenie listy wszystkiego, co chcesz zmienić w swoim sposobie bycia lub umiejętnościach. Następnym krokiem będzie zabranie się do pracy nad transformacjami, które są mniej centralnie zakorzenione w Tobie lub które Twoim zdaniem będą dla Ciebie mniej trudne do przeprowadzenia. Zwykle jedna jest powiązana z drugą.

Jak dokonać pomiaru przeprowadzonych zmian?

Aby zmienić naszą osobowość, musimy obiektywnie ocenić dokonaną zmianę. Oznacza to, że nie wystarczy zidentyfikować tych wszystkich cech, które chcesz zmienić. Dodatkowo, dobrze jest mieć jakiś punkt odniesienia do “zmierzenia” przeprowadzonej zmiany.

Na przykład, jeśli cechą, którą chcesz zmienić, jest nadmierna impulsywność, musisz wiedzieć, jak uświadomić sobie, że stałeś się mniej impulsywny. I jedną z możliwych “miar” tego jest to, że gdy się złościsz, jesteś w stanie policzyć do 10 zanim zareagujesz.

Jeśli mamy pewne cechy lub po prostu osobowość, które nam się nie podobają lub powodują różnego rodzaju problemy, dobrym pomysłem będzie porozmawianie z psychologiem lub terapeutą.

Ponadto, jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące porad zawartych w naszym dzisiejszym artykule, koniecznie powinien to być wyspecjalizowany terapeuta. Tylko on będzie wystarczająco kompetentny, aby wziąć pod uwagę wszystkie Twoje cechy osobiste, a następnie dokładnie wyjaśnić, jak możesz zmienić swoją osobowość.