Hipnagogia: inspirujące drzemki, klucz do kreatywności Dalego

Hipnagogia, znana również jako fantyzmat lub stan półsnu, była metodą stosowaną przez Salvadora Dalí w celu zwiększenia jego kreatywności. Nie był on jedynym, który tak robił, ale z pewnością był najsłynniejszym jej zwolennikiem.

Thomas Edison był kolejną znaną postacią, która praktykowała hipnagogię, chociaż to Dalí udoskonalił tę metodę i rozpowszechnił ją. Podobnie jak wielu innych, te dwie postacie były przekonane, że odrobina snu we właściwym czasie jest kluczem do ponownego napływu pomysłów i to z większą siłą. Dziś istnieją dowody naukowe, które sugerują, że mieli rację.

Albert Einstein i Lewis Carroll również regularnie praktykowali hipnagogię. Ci, którzy korzystają z tego zasobu, twierdzą, że jest to realna pomoc, gdy mają problem, którego nie można rozwiązać, mają jakąkolwiek blokadę intelektualną lub po prostu chcą być bardziej kreatywni.

„Daj mi dwie godziny dziennie aktywności, a pozostałe dwadzieścia dwie przyjmę w formie snu”.

-Salvador Dalí-

Sny i halucynacje hipnagogiczne

Aby zrozumieć hipnagogię, musimy najpierw zrozumieć, czym jest sen. Zasadniczo sen ma dwie fazy: REM i NREM. REM to akronim oznaczający szybki ruch gałek ocznych. Tak więc we śnie REM pojawiają się takie ruchy, podczas gdy we śnie NREM – nie.

Z kolei faza NREM, kiedy oczy są nieruchome, dzieli się na cztery etapy, w zależności od głębokości snu:

• Drętwienie.
• Lekki sen.
• Lekki/głęboki sen.
• Faza głębokiego snu NREM.

Po tych etapach rozpoczyna się faza REM. Oznacza ona naprawdę głęboki sen. Francuski lekarz Louis Maury jako pierwszy ukuł termin halucynacje hipnagogiczne. Odnosi się on do stanu przejściowego od czuwania do snu. Odpowiada to drugiemu i trzeciemu etapowi snu NREM: sen lekki lub lekki/głęboki.

Jeśli osoba obudzi się podczas trwania tych etapów, niektóre obrazy z marzeń sennych prawdopodobnie pozostaną w jej stanie świadomości. Stosunkowo często występują także halucynacje słuchowe, wzrokowe lub dotykowe. Kilku geniuszy odkryło, że ten etap może być również bardzo opłacalny dla ich twórczości.

Dalí i hipnagogia

Salvador Dalí napisał książkę zatytułowaną 50 tajemnic magicznego rzemiosła. Zawarł w niej opis metody hipnagogii. Sposób, w jaki ćwiczył, był następujący:

• Usiądź w fotelu z podłokietnikami.
• Trzymaj w dłoni ciężką metalową łyżkę.
• Umieść blaszany talerz na podłodze pod dłonią trzymającą łyżkę.
• Kiedy zaśniesz, łyżka wypadnie Ci z ręki i uderzy o metalową płytkę, powodując hałas i budząc Cię.

Jak widać, nie jest to dobra metoda na drzemkę, a raczej jej zapobieganie. Wiele postaci, od Arystotelesa po Edisona, zgodziło się z Dalím, że nagłe przerwanie snu było niezwykle korzystne pod względem kreatywności. Ale czy tak jest naprawdę?

Odkrywczy eksperyment

Grupa naukowców z paryskiego Instytutu Mózgu postanowiła poddać hipnagogię próbie. Wyniki ich badań zostały opublikowane w czasopiśmie Science Advances.

Naukowcy zwerbowali 103 zdrowych osób o normalnych wzorcach snu. Uczestnicy mieli do rozwiązania dziesięć problemów matematycznych. Otrzymali również dwie zasady ich rozwiązywania, podczas gdy trzecia zasada była przed nimi ukryta.

Po pewnym czasie robili sobie przerwę i w miarę możliwości zapadali w sen. Ci uczestnicy, którzy spali, musieli trzymać szklankę w dłoni, aby mogli się obudzić, gdy ta spadła. W tym samym czasie ich mózgi były monitorowane za pomocą skanera.

Wyniki pokazały, że uczestnicy, którzy mieli sen hipnagogiczny trwający co najmniej 15 sekund, potroili możliwość znalezienia ukrytej reguły rozwiązania problemów. Zjawisko to nie występowało u osób, które nie spały ani u osób, które osiągnęły fazę snu REM. W związku z tym wydaje się, że Dalí dokładnie wiedział, o czym mówi.

Nauka nie wie jeszcze, dlaczego efekt występuje podczas tej konkretnej fazy snu. Jednak jasne jest, że rozpala iskrę kreatywności i że każdy może z niej skorzystać.