Cielesne zaburzenia dysmorficzne i błędy interpretacyjne

 Cielesne zaburzenia dysmorficzne charakteryzują osoby, które są głęboko zaniepokojone rzeczywistymi lub wyimaginowanymi defektami swojej budowy ciała. Wada może być ledwo zauważalna dla otaczających ją osób, ale dyskomfort, jakiego doświadczają te osoby, jest bardzo głęboki.

Zaniepokojenie tych osób rzekomymi wadami jest zazwyczaj natrętne, powtarzalne, ograniczające i niekontrolowane. Może dotyczyć dowolnego aspektu, takiego jak kształt, rozmiar, wzrost, kolor lub asymetria obszarów ciała. Tego typu zaburzenia dysmorficzne mają głęboki wpływ na całe życie dotkniętych nimi osób, często powodując zmiany w ich funkcjonowaniu społecznym.

„Ogólnie rzecz biorąc, dana osoba ma zwykle więcej niż jedną obawę w tym samym momencie, a postrzegana wada lub wady fizyczne zwykle zmieniają się w czasie”.

-Amparo Belloch-

Cielesne zaburzenia dysmorficzne – słowem wstępu

Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (2014) twierdzi, że osoby cierpiące na cielesne zaburzenie dysmorficzne odczuwają duże obawy dotyczące co najmniej jednego elementu, który postrzegają jako wadliwy w swoim ciele. Może to być na przykład trądzik, blizna, słabo umięśnione ciało lub wystający nos. Jednak dla zewnętrznych obserwatorów wady te są ledwo zauważalne. Osoba cierpiąca mimo wszystko reaguje na swoje obawy powtarzającymi się zaburzeniami postrzegania ciała.

Mogą one polegać na częstym patrzeniu w lustro w celu oceny domniemanej wady. Mogą też próbować zatuszować wadę różnymi ubraniami lub makijażem. Z drugiej strony mogą się poddać i całkowicie unikać kontaktu z innymi ludźmi. W rzeczywistości zero kontaktu jest jedną ze strategii często stosowanych przez osoby cierpiące na to zaburzenie.

Czasami objawy mogą osiągnąć takie nasilenie, że pogorszenie, jakie powodują, jest niezwykle istotne z klinicznego punktu widzenia. W takich przypadkach wpływają i pogarszają sferę osobistą, rodzinną, społeczną, edukacyjną i zawodową.

„Izolacja jest w takich przypadkach powszechną reakcją, chociaż czasami osoby reagują także złością i agresywnym zachowaniem”.

-Amparo Belloch-

Pod jarzmem interpretacji

U osób cierpiących na cielesne zaburzenie dysmorficzne występują zmiany w funkcjach wykonawczych. Mówiąc dokładniej, błędy poznawcze pojawiają się, gdy przetwarzają one i interpretują informacje dotyczące swojego ciała.

Rzeczywiście, zamiast oceniać swoje ciało w sposób obiektywny, przetwarzają informacje w sposób skupiający się na niedoskonałości. W konsekwencji interpretacja, jakiej dokonują, jest negatywna, co z kolei stanowi szkodliwy dla nich mechanizm.

Cielesne zaburzenia dysmorficzne – błędy interpretacyjne

Inne uprzedzenia obserwowane u osób cierpiących dotyczą tego, jak postrzegają one siebie, jak interpretują swoje spostrzeżenia oraz co sądzą, że inni o nich myślą.

• Osoba ma tendencję do skupiania się na drobnych szczegółach ze szkodą dla całego ciała.
• Na poziomie neuropsychologicznym ma ona trudności z przetwarzaniem obrazu twarzy i bodźców mimicznych.
• Wykazuje hiperselektywną uwagę ukierunkowaną na wszystko, co jest niedoskonałe, niezależnie od tego, czy defekt tkwi w niej samej, czy u innych. Co więcej, ma tendencję do porównywania się z innymi ludźmi pod względem konkretnych wad. Na przykład: „Ta kobieta ma mniejsze piersi ode mnie, prawda?”.
• Sposób, w jaki przetwarza swój emocjonalny wszechświat, jest stronniczy. Tym samym negatywnie interpretuje emocje przekazywane poprzez mimikę, choć w rzeczywistości są one neutralne.
• Wykazuje dysfunkcjonalny rozmiar kompleksów. W związku z tym osoba jest nadmiernie świadoma swojego wyglądu. To sprawia, że wyolbrzymia postrzeganie swoich wad. W konsekwencji buduje odrealniony i zniekształcony obraz siebie.

Inne błędy interpretacyjne

• Osoba wierzy, że sposób, w jaki postrzega siebie, jest równy temu, co inni o niej myślą. To potencjalnie czyni ją nadmiernie nieśmiałą. Często obserwuje siebie z perspektywy osoby z zewnątrz. Na przykład może sobie mówić: „Jeśli pójdę ulicą z takim trądzikiem na twarzy, ludzie, którzy będą przechodzić obok, pomyślą, że moja twarz wygląda jak pizza”.
• Nadmierna waga, jaką przywiązuje do wyglądu, wpływa na to, że w swojej świadomości zaniża swoją pozycję społeczną.
• Przewiduje przyszłe wydarzenia. Wielokrotnie ćwiczy w swoim umyśle różne scenariusze tego, co może się wydarzyć, w celu ich przewidywania i kontrolowania.
• Występują zaburzenia emocjonalne. Osoba może na przykład odczuwać nadmierny wstyd z powodu swoich wad. Wywołuje to intensywnie negatywne emocje. Wynikają one z tego, że osoba rzekomo nie potrafi „być normalna jak wszyscy inni”, co z kolei wzmacnia opisane powyżej uprzedzenia interpretacyjne.

Istnieje wiele uprzedzeń interpretacyjnych, które sprzyjają i podtrzymują rozwój tego zaburzenia. Chory nie jest w stanie znieść nawet najdrobniejszej wady w swoim ciele. Wyolbrzymia wszelkie niedoskonałości i zajmuje to całą jego sferę mentalną. W rzeczywistości wada przejmuje całkowitą kontrolę nad życiem tego człowieka. Na szczęście dostępne są skuteczne metody leczenia, takie jak terapia poznawczo-behawioralna.

„Uprzedzenia typu interpretacyjnego odnoszą się do obecności bardzo wysokich standardów dotyczących znaczenia wyglądu fizycznego, piękna i doskonałości”.

-Amparo Belloch-