Błąd teksańskiego snajpera

Zanim wyjaśnimy, czym jest błąd teksańskiego snajpera, wytłumaczmy, czym są błędy. W filozofii, a dokładniej w dziedzinie logiki, błędy są argumentami, które początkowo wydają się słuszne. Jednakże, kryją w sobie stronniczość, która całkowicie unieważnia ich treść.

Błędy te są wykorzystywane przede wszystkim w debatach i w dyskusjach... czasami świadomie, a czasami nieświadomie.

W tym artykule będziemy mówić o pewnym bardzo powszechnym błędzie, tzw. błędzie teksańskiego snajpera. Poznamy jego pochodzenie, na czym polega i jak modyfikuje on sposób interpretacji i doboru informacji, weryfikując nasze idee czy przekonania.

Na podstawie kilku przykładów zrozumiemy ten błąd i poznamy kilka metod, które pomagają mu zapobiec bądź go zwalczyć.

Czym jest błąd teksańskiego snajpera?

Błąd teksańskiego snajpera jest bardzo powszechny. Pewna informacja (bez jej oryginalnego znaczenia) jest interpretowana, wymyślana lub manipulowana dopóty, dopóki nie wyda się sensowna lub nie spełni naszej początkowej hipotezy. Po angielsku znane jest to jako Texas Sharpshooter Fallacy.

Zjawisko to charakteryzuje się rozumowaniem, które eliminuje wszelkie podejrzenia co do jakiejkolwiek nieprawidłowości jednej z naszych idei. Podkreśla też informacje, które zdają się potwierdzać naszą hipotezę.

Poprzez taki błąd deformuje się rzeczywistość i zaczynamy ją interpretować zgodnie z naszym widzimisię. Naginamy zaobserwowaną rzeczywistość, zbliżając ją do tego, czego zamierzamy bronić.

Pochodzenia zjawiska

Aby lepiej zrozumieć to zjawisko, porozmawiajmy o jego pochodzeniu. Nazwa wywodzi się z następującej historii: pewien teksański strzelec oddał kilka przypadkowych strzałów w stodołę. Następnie narysował cele skupione na każdym z otworów po pocisku, a na końcu ogłosił się snajperem.

Innymi słowy, po tej akcji ów ,,snajper” podjął niezbędne kroki, aby uczynić ją logiczną lub sensowną. Chciał ,,wygrać” lub poczuć się ,,zwycięskim”. Innymi słowy: zmienił dane (malowanie celów), aby potwierdzić swoją hipotezę (wygrana).

Stąd błąd ów polega na takiej modyfikacji obserwowanych danych, aby potwierdziły naszą hipotezę (tak jak robi to teksański snajper w powyższej historii).

Przykłady

Aby lepiej zrozumieć błąd teksańskiego snajpera, pomyślmy o przykładzie z naszego życia codziennego.

Wyobraźmy sobie, że śniliśmy o numerze 7 i że tego dnia zatrzymujemy się w pokoju hotelowym numer 362 (którego wcześniej nie widzieliśmy). Jeśli zastosujemy tu błąd teksańskiego snajpera, to powiedzielibyśmy sobie, że numer pokoju przeczuliśmy we śnie, ponieważ 3+6-2=7. To znaczy, zmanipulowaliśmy dane, aby potwierdzić naszą hipotezę.

Innym przykładem tego błędu jest interpretacja konstelacji gwiazd. Mamy tendencję do rysowania szeregu wyimaginowanych linii łączących gwiazdy i tworzących figury, podczas gdy w rzeczywistości ich pozycja jest przypadkowa. W tym przypadku zignorowalibyśmy te ciała niebieskie, które mogłyby zniekształcić obraz, którego “szukamy”.

Jak wybieramy informacje?

Jak widzieliśmy, poprzez błąd teksańskiego snajpera ludzie mogą zdewaluować informacje, z którymi się nie zgadzają. Co więcej, mogą manipulować lub tuszować informacje, aby przekonać kogoś (lub siebie) do czegoś. Z drugiej strony, poprzez to zjawisko zwiększamy znaczenie tego, co zamierzamy bronić.

Innym sposobem interpretacji błędu teksańskiego snajpera w zakresie doboru informacji jest ignorowanie różnic, jakie mogą istnieć w naszych danych, oraz podkreślanie podobieństw. Po przedstawieniu przedmiotowej argumentacji wyciągamy wniosek, który może być uznany za fałszywy.

Iluzja grupowania i apofenii

Zjawisko tego błędu jest związane z tym, co w psychologii poznawczej nazywamy iluzją grupowania. Iluzja grupowania to tendencja do analizowania (lub spostrzegania) wzorców lub grup, które w rzeczywistości nie istnieją.

Błąd teksańskiego snajpera ma również związek z inną koncepcją, apofenią. Termin ten odnosi się do postrzegania wzorców i powiązań w przypadkowych lub bezsensownych zdarzeniach, coś bardzo podobnego do iluzji grupowania.

Należy jednak zauważyć, że te dwa pojęcia mogą być interpretowane z perspektywy psychologii poznawczej lub statystyki, nabierając różnych niuansów z każdej dyscypliny. Z perspektywy psychologii poznawczej możemy je odnieść do błędu teksańskiego snajpera.

Dzięki niemu możemy tworzyć wzorce, które tak naprawdę nie istnieją po to, aby usprawiedliwić lub zademonstrować nasze idee lub przekonać o czymś (lub do czegoś) innych.

Jak uniknąć błędu teksańskiego snajpera?

Błąd teksańskiego snajpera, jak wiele innych, nie zawsze jest używany świadomie. Świadomie lub nie, oto kilka pomysłów, które pomogą go uniknąć:

• Szukaj przeciwnych argumentów: ważne będzie nie tylko szukanie argumentów na rzecz naszej hipotezy, ale również przeciwko niej.
• Unikaj chęci posiadania racji za każdym razem: to pomoże nam spróbować udowodnić nasze argumenty w bardziej obiektywny i logiczny sposób.

Dzięki tym dwóm małym działaniom i świadomości co do ryzyka popełnienia przez nas błędu teksańskiego snajpera, będziemy mogli go zminimalizować i argumentować nasze pomysły w znacznie bardziej wiarygodny sposób. Wszystkim nam grozi ryzyko jego popełnienia; w związku z tym ważne jest, aby wiedzieć, jak ją wykryć u innych!

“Logika to rozumowanie z kryterium”.

-Anonimowy-