Agnozja: nieumiejętność rozpoznawania rzeczy znanych
Co by się stało, gdybyś pewnego dnia nie był w stanie odróżnić parasola od laski? A co, jeśli nagle utracisz umiejętność rozpoznawania obiektów w oparciu o swój własny zmysł dotyku? Jeśli coś takiego dzieje się z Tobą regularnie, możesz cierpieć na pewien rodzaj dość specyficznego schorzenia. Jest nim agnozja czyli niezdolność do prawidłowego rozpoznawania informacji, które postrzegasz poprzez swoje pięć zmysłów.
Warto w tym momencie przypomnieć, że słowo agnozja wcale nie jest takie świeże. Zostało ono wprowadzone do psychologii przez Zygmunta Freuda dawno temu, bo jeszcze w 1891 roku.
Wszystkie Twoje zmysły mogą funkcjonować poprawnie, ale Twój mózg nie jest w stanie rozpoznać informacji, które otrzymują one na podstawie bodźców z otoczenia. Udar mózgu, uraz tego organu lub niedobór tlenu mogą spowodować różnego rodzaju uszkodzenia, z których niektóre powodują rozwinięcie się agnozji.
Samo słowo “agnozja” wywodzi się ze starożytnej Greki i oznacza po prostu “brak wiedzy”.
Agnozja i jej najbardziej typowe rodzaje
Każdy, kto cierpi na chorobę taką, jak agnozja, przechodzi przez początkowy okres frustracji, bezsilności i niepokoju z powodu niemożności zinterpretowania tego, co widzi, czuje lub smakuje. Agnozja sprawia takie wrażenie, jakby zmysły mówiły jedno, a mózg rozumiał coś innego. Inaczej mówiąc, Twoje ciało przestaje mówić tym samym językiem. Jakby się wszystko nagle rozłączyło.
Z tego też powodu powszechnym zjawiskiem i w dodatku w pełni zrozumiałym jest wysoki odsetek zachorowań na depresję u osób, które dopadła agnozja. W końcu wspomniane powyżej “rozłączenie” mózgu i zmysłów utrudnia takim osobom prawidłowe postrzeganie świata i interakcję z nim.
Ważne jest przy tym także to, aby podkreślić, że agnozja nie oznacza automatycznie, że wszystkie zmysły nagle stają się osłabione lub nieaktywne.
Popularne odmiany agnozji
Warto w tym momencie zaznaczyć wyraźnie, że agnozja może przyjmować wiele różnych postaci. Do najpopularniejszych z nich należą między innymi:
- Agnozja wizualna: niemożność nazywania i kategoryzowania obiektów na podstawie ich wyglądu. Na przykład osoba chora nie jest w stanie w stanie spojrzeć na rakietę tenisową i rozpoznać, że ma przed oczami właśnie taką rakietę.
- Agnozja dźwiękowa: trudność rozpoznawania dźwięków. Na przykład osoba chora nie potrafi odróżnić poszczególnych instrumentów w danym utworze.
- Agnozja dotykowa: niemożność identyfikacji obiektów poprzez dotyk. Na przykład osoba chora nie jest w stanie odróżnić łyżki od widelca po samym tylko dotyku i analizie kształtu dłońmi.
- Agnozja przestrzenna: trudność w orientacji i tworzeniu map otoczenia w umyśle oraz niezdolność do myślenia przestrzennego. Na przykład może to obejmować niezdolność do narysowania planu własnego domu. W niektórych przypadkach agnozja przestrzenna może objawiać się poprzez niezdolność do manewrowania samochodem na parkingu.
- Agnozja motoryczna: trudność w zapamiętywaniu i wykonywaniu wyuczonych ruchów. Ta odmiana choroby znana również jako apraksja. Na przykład osoba chora może próbować ubrać T-shirta na swoje nogi, zamiast na tułów.
- Agnozja cielesna: problemy z identyfikacją własnego ciała. Na przykład osoba chora może być przekonana, że jej własne kończyny należą do innej osoby.
“Byłam duchem, patrzyłam na siebie i widziałam tylko niewyraźne rysy, jakby były po prostu śladami. Widziałam ducha zagubionego w lustrze, nie wiedziałam jednak, czy to, czego dotykałam, to moje usta, ucho czy też może mój nos.”
-Esther Chumillas – hiszpańska aktorka cierpiąca na agnozję wizualną będącą następstwem zachorowania na zapalenie opon mózgowych-
Podstępny, oszukańczy mózg
Po przeanalizowaniu zaprezentowanych powyżej najpopularniejszych typów agnozji powinniśmy wspomnieć także o tym, że zazwyczaj dotknięty tą chorobą jest jedynie jeden ze zmysłów podstawowych. Oznacza to, że ktoś z agnozją motoryczną prawdopodobnie nie cierpi również na agnozję słuchową. Ale zawsze są wyjątki od tej reguły.
Powodem tego, że ludzie zwykle cierpią tylko na jeden rodzaj agnozji jest to, że zazwyczaj tylko jedna część mózgu uległa uszkodzeniu. Jeśli występuje pewien określony rodzaj uszkodzenia płata skroniowego mózgu, osoba chora prawdopodobnie będzie cierpieć na agnozję słuchową. Z kolei uszkodzenie płata potylicznego znajdującego się z drugiej strony mózgu prawdopodobnie spowoduje u takiej osoby agnozję wizualną lub przestrzenną.
Uszkodzenie dwóch obszarów mózgu
Jeśli jednak dwa obszary mózgu zostały jednocześnie uszkodzone, możliwe jest wystąpienie więcej niż jednego typu agnozji. Ale czy istnieje jakieś lekarstwo na tę chorobę? Czy istnieje nadzieja dla chorego na znaczną poprawę jego stanu zdrowia, gdy jego mózg został aż tak uszkodzony?
Odpowiedź na powyższe pytania brzmi we wszystkich przypadkach: tak. Owszem, jest nadzieja na poprawę stanu zdrowia. A wszystko to dzięki odpowiednim narzędziom, które może zaoferować terapia zajęciowa, logopedia i neurolodzy, a także skuteczności opracowanych przez naukę metod leczenia. Rehabilitacja poznawcza, dla jednego rodzaju agnozji, uczy osoby chore pewnych sztuczek dotyczących rozpoznawania twarzy, takich jak na przykład skupienie się na najbardziej charakterystycznych cechach danej twarzy i nauczenie się ich zauważania od nowa.
Agnozja nie jest dobrze znanym terminem wśród zwykłych ludzi. Jednak dzięki postępom nauki o tej chorobie wiemy już dziś o wiele więcej niż kiedykolwiek wcześniej. Dzięki szerokiej rzeszy profesjonalistów z wielu dziedzin, którzy poświęcają się badaniu i zdobywaniu wiedzy na temat agnozji, istnieją teraz zasoby i narzędzia, które znacznie ułatwiają życie tym, którzy cierpią na tę chorobę. Nawet jeśli na dzień dzisiejszy ich przypadki nie mogą zostać jeszcze całkowicie wyleczone.
“Czasami nie jestem pewna, w którą stronę powinnam się zwrócić. Czuję się przez cały czas tak, jakbym się zgubiła.”
-Anna, która cierpi na agnozję przestrzenną-