Kreatywny umysł jest jak przestronny salon z dużymi oknami przez które wpada mnóstwo światła. Kreatywny umysł to przestrzeń, w której inteligencja poddaje się rozrywce, intuicja się rozwija, a to co niemożliwe, staje się zupełnie realne. Nic nie jest absurdem dla człowieka, który posiada kreatywny umysł, ponieważ doskonale zdaje sobie sprawę, że za tym co banalne zawsze kryje się coś nadzwyczajnego.
W dzisiejszych czasach wciąż istnieją osoby, które uważają, że w nauce nie ma miejsca na wyobraźnię. Wszyscy, którzy podpisują się pod tym stwierdzeniem z pewnością nie czytali o przygodach Sherlocka Holmesa. W rzeczywistości rzadko kiedy uczy się nas za pośrednictwem rozrywki, w tak jasny sposób, że między obserwacją i dedukcją istnieje miejsce na ten fascynujący element, jakim jest właśnie kreatywność.
To bez wątpienia jeden z najciekawszych, najbardziej ryzykownych, ale jednocześnie najbardziej żywotnych procesów, jakie zachodzą w naszym umyśle.
“Nic nie jest bardziej mylące, niż oczywisty fakt”
-Sherlock Holmes-
Czym jednak kreatywny umysł różni się od każdego innego? Jeśli pomyślimy o charakterze wspomnianego Sherlocka Holmesa, czy też przypomnimy sobie Salvadora Dali, Nikola Teslę, Van Gogha, Mozarta czy Leonarda Da Vinci, bez trudu zrozumiemy, że łączą ich szczególnie błyskotliwe cechy mentalne. Często mieszają się one z ich osobistymi niezwykle złożonymi wymiarami.
Mechanizm ten jest oczywisty. Mihaly Csikszentmihalyi doskonale to rozumiał na podstawie ponad trzydziestoletnich badań poświęconych temu właśnie zagadnieniu. Kreatywna osoba nie jest po prostu pewną jednostką. To wiele różnych “ja” działających na tej samej przestrzeni. To “grupa” bardzo złożona, dynamiczna, czasem nawet mroczna, ale zawsze żywa i gotowa do reakcji na to co dzieje się w otoczeniu.
Jednakże istnieje również inny aspekt, który powinniśmy brać pod uwagę. Otóż kreatywność nie trwa wiecznie. Choć wielu z nas wydaje się ona być szczególnego rodzaju darem, zdolność ta jest niczym mięsień, który wymaga ćwiczeń i stałej stymulacji.
Kreatywny umysł – co w sobie kryje?
W roku 1960 przeprowadzono jedne z najbardziej fascynujących badań w historii. Frank X. Barron, pionier w badaniach psychologicznych dotyczących kreatywności zaprosił różne osoby, aby spędziły kilka dni w rezydencji studenckiej przy uniwersytecie w Californii, w Berkeley.
Wśród zaproszonych osób znaleźli się między innymi Truman Capote, Frank O’Connor, a także znani architekci, naukowcy i matematycy. Cel był prosty, ale jednocześnie niezwykle pasjonujący: określić co wyróżniało wspomniane osoby od ogółu społeczeństwa i w jaki sposób funkcjonują ich mózgi. Rezultaty nie odbiegają od tego, co jest nam znane obecnie. Oto one:
Inteligencja i kreatywność nie są powiązane
Daleko od tego, co wielu mogłoby sądzić, iloraz inteligencji nie ma większego wpływu na kreatywność. Co więcej, aż do dnia dzisiejszego nie wynaleziono żadnego testu pozwalającego określić poziom kreatywności, jaka cechuje się czyjś umysł. Stanowi ona tak rozległy, nieograniczony i złożony wymiar, że nie sposób zamknąć ją w ramach jakiegoś standardowego testu.
Ciemne strony kreatywnego umysłu
Niezwykle ciekawej obserwacji dokonali doktor Barron i jego współpracownik Donald MacKinnon. Zauważyli oni, że kreatywność klasyfikowała się nieco wyżej we wskaźniku psychopatologii, jakieś 15 procent powyżej średniej. Ta ciemna strona kreatywności znajduje jednak ciekawe wyjaśnienie.
- Osoba posiadająca kreatywny umysł posiada pewne cechy, które pasują do omawianej osobowości. Są introspekcyjne, lubią wyzwania i chętnie podejmują ryzyko.
- Jednakże ich zdrowie mentalne klasyfikuje się powyżej średniej. Introspekcja nie jest oznaką patologii, wręcz przeciwnie, stanowi doskonałe narzędzie – niezwykle skuteczne w tym, aby dana osoba mogła zdobywać rzetelne informacje na temat samej siebie.
Osoba kreatywna jest połączona ze swoim wewnętrznym światem, a jednocześnie bardzo wyczulona na wszelkie zmiany zachodzące w środowisku, w którym się znajduje. W tej niesamowitej harmonii istnieje pewna magia: to umiejętność, która pozwala poznawać swoje ciemne strony, a jednocześnie czerpać ze światła, które znajduje się w otoczeniu.
Kreatywny znaczy odważny?
W rzeczywistości nie jest łatwo znaleźć osobę kreatywną. Dlaczego?
- Osoba kreatywna podejmuje ryzyko i chętnie przekracza granice ustalone przez ogół. Nie zważa też na opinię obserwatorów.
- Jednocześnie posiadają umiejętność podejmowania obliczonego ryzyka, a także sposób myślenia nie mieszczący się w ogólnie przyjętych ramach. Nie działają one w oparciu o cele wytyczane przez otoczenie.
Charakteryzują się wrodzoną motywacją, stąd wysoki poziom wymagań, które stawiają względem siebie samych.
Sztuka braku uporządkowania i niezwykłej złożoności
Kreatywny umysł stale żongluje. W totalnym chaosie odnajduje swoją równowagę. Dla kreatywnej osoby bałagan stanowi wyzwanie, pobudza umysł do jeszcze większej złożoności zachodzących w nim zadań.
“Wyobraźnia jest głosem śmiałości”
-Henry Miller-
W umysłach osób kreatywnych zamieszkują dowódcy, którzy na podstawie wcześniejszych doświadczeń wytyczają nowe kierunki działania. Niczym doskonali architekci, stale dokonują jakichś symulacji. Rozmyślają niczym jogini, by nabrać dystansu do tego, co zwyczajne , aby udać się w stronę nadzwyczajnego.
- Widząc jak przeżywają wszelkie procesy zachodzące w ich umysłach możemy dedukować, że nie robią użytku jedynie z prawej półkuli, która odpowiada za intuicję, kolory, czy formy wyobraźni.
- Osoba kreatywna potrafi doskonale optymalizować swój umysłowy potencjał. Najlepszym tego przykładem jest chyba wspomniany wcześniej Sherlock Holmes, który doskonale wykorzystuje niezwykłe możliwości, które oferują obie półkule mózgowe.
Jak to działa? Najpierw obserwujemy, używamy logiki, informacji, sekwencji, analizujemy i mówimy. Później z lewej półkuli przechodzimy do prawej, aby uzupełnić dane o to, czego wciąż brakuje. Teraz możemy rozszerzyć perspektywę o to, co pozwala osiągnąć wyobraźnia.
Tak wierzymy, tak dedukujemy i zmieniamy nasz świat, aby podejmować lepsze decyzje, bardziej kreatywne. To niezwykłe i pełne możliwości. To coś, co zasługuje na stały rozwój. To kreatywny umysł.