Wartości pozwalają na stworzenie więzi, a także spójności między tym, w co się wierzy, czego się chce i co doceniamy, a tym, co się dzieje. Dlatego mówi się, że pomagają ludziom wybrać odpowiednią ścieżkę.
Ból i sytuacje, które powodują dyskomfort są częścią życia. Ludzie z natury mają tendencję do ucieczki, próbując uciszyć negatywne emocje i uczucia. Ważne jest, aby zdać sobie sprawę, że unikanie cierpienia nie jest właściwym rozwiązaniem i że powinniśmy podążać za tym, co prezentują nasze wartości.
Te negatywne emocje i uczucia należy zintegrować, aby uczenie się na podstawie doświadczeń mogło wpłynąć na naszą przyszłość w najbardziej pozytywny sposób. W przeciwnym razie, unikając i anulując je nie będziemy w stanie przetworzyć informacji, a cierpienie pozostałoby aktywne, choć ukryte. Sparaliżowane, ale nadal obecne.
Terapia akceptacji i zaangażowania (ACT) działa poprzez formę eksperymentalnej psychoterapii behawioralnej i poznawczej opartej na teorii relacyjnych ram języka. Jest to perspektywa, w której akcentowane są różne koncepcje, takie jak: unikanie empiryczne, fuzja poznawcza, brak lub osłabienie wartości i sztywność behawioralna związana z jej pojawieniu i przebiegiem.
Wartości w psychoterapii
W obecnej psychoterapii wielką wagę przywiązuje się do wartości, ponieważ są one częścią kontekstu historycznego danej osoby. Kładzie się nacisk na akceptację. Ale nie akceptację będącą postawą osądu, której podstawą jest ciągłe narzekanie pozwalające osiągnąć iluzję dobrego samopoczucia.
W przypadku terapii akceptacji i zaangażowania celem jest wyeliminowanie sztywności psychicznej poprzez podstawowe procedury, takie jak akceptacja, obecność, zaangażowanie własnych wartości, odkrycie własnego ja jako kontekstu i rozpowszechnianie negatywnych lub niewygodnych myśli.
Krótko mówiąc, celem jest stworzenie sensownego życia dla danej osoby. Tak, aby nauczyła się akceptować ból, który jest nieuchronną częścią życia, zamiast przeciągać go w czasie.
Ważne jest, aby pacjenci pamiętali, że niektóre rzeczy nie są pod ich kontrolą, ponieważ pozwala to porzucić sztywność behawioralną, postawę osądu i zamiast tego doświadczyć większego spokoju.
Wartości a dyskomfort
Aby pomóc pacjentowi, należy ustalić, jakie są jego wartości i czy zachowanie pacjenta idzie w ich kierunku.
Jest bardzo prawdopodobne, że w codziennym życiu zachowania pacjenta koncentrują się na rozwiązywaniu problemów, porzucając to, co najważniejsze: swoje wartości. Ta sytuacja powoduje rozwój empirycznego zespołu unikania, który ma związek z chęcią anulowania myśli i uczuć związanych z negatywnymi doświadczeniami.
Celem terapeutycznym będzie pomóc danej osobie w zaangażowaniu swoich zachowań w kierunku tego, co cenią lub czego chcą. Z tej perspektywy będzie mogła stawić czoła swoim problemom, a nie tylko „zakończyć” cierpienie, które doprowadziło ją do terapii.
Obierając wartości osobiste za podstawę wsparcia możliwa jest zmiana zachowań, a tym samym osiągniecie dobrego samopoczucia. W ten sposób pracujemy nad naszym zdrowiem psychicznym, dzięki szerokiemu i elastycznemu repertuarowi zachowań zorientowanych na wartości osobiste.
Z drugiej strony niepożądane stany poznawcze i emocjonalne (myśli), takie jak smutek, niepokój, zmartwienia, strach są uważane za część ludzkiej kondycji, a zatem są naturalne. Rozumie się zatem, że muszą być zintegrowani z życiem i nie powinniśmy ich unikać ich i walczyć z nimi każdego dnia. Powinniśmy zatem:
- Osiągnąć lepsze samopoczucie podejmując działania, które są naprawdę ważne. Naszym zachowaniem powinny kierować wartości, które są dla nas naprawę istotne.
- Nauczyć się postrzegać dyskomfort jako coś naturalnego, co jest częścią życia. Powinniśmy przeżywać chwile dyskomfortu bez walki lub stawiania oporu, ponieważ w ten sposób tylko pogłębiamy ten stan i może spowodować jeszcze więcej cierpienia.
- Wartości są niekończącym się procesem. To znaczy, że zawsze ich poszukujemy, dlatego mogą utrzymywać się w czasie i być kultywowane przez całe życie.
Wartości wybrane przez człowieka stanowią przewodnik, który kieruje jego zachowaniem w kierunku tego, co dla niego ważne. W ten sposób pomagają człowieku zachować spójność między tym, co ceni, tym, co robi i co wprawia go w dobre samopoczucie.
Składniki
Terapia akceptacji i zaangażowania działa na rzecz akceptacji wartości w oparciu o cztery elementy:
- Wartości (to, co jest cenione lub potrzebne). Na przykład: rodzina, przyjaciele, hojność, bezpieczeństwo, dbanie o siebie, przyjemność, nauka, praca.
- Wystawienie i nieunikanie tak zwanych niepożądanych zdarzeń wewnętrznych, które byłyby negatywnymi lub niewygodnymi myślami i emocjami.
- Wyłączenie, a zatem dezaktywacja funkcji oraz wprowadzenie dystansu co do nieprzyjemnych emocji i myśli.
- Wzmocnienie zachowań, które kierują się tym, co jest pożądane i cenione.
Psycholog pomaga każdej osobie z jej wartościami, szukając obaw i unikanych myśli, i emocji. Robi to, aby dana osoba mogła nauczyć się zachować dystans i docenić to, czym są: tylko myślami lub uczuciami.
Pomaga także zrozumieć, że nie wszystko, co myślimy lub czujemy ma wartość tylko dlatego, że pojawiło się w naszym umyśle. Istnieje wiele śmieciowych myśli i emocji, które nie mają znaczenia.
Leczenie ukierunkowane na wartości danej osoby pomaga kierować zmianami w oparciu o to, co uważa za cenne.
Wartości mogą prowadzić nas do działania i dobrego samopoczucia
Wartości wyznaczają nam drogę. Są to przekonania, które prowadzą do działań, wykraczają poza określone sytuacje i kierują przebiegiem wydarzeń według priorytetów danej osoby. Dlatego znaczenie wartości w psychoterapii stanowi połączenie zasad werbalnych i konsekwencji osobistej historii każdej osoby i podjętego z nią zobowiązania.
Ułatwiają podejmowanie decyzji, co z kolei pomaga przezwyciężyć tendencję do bycia kontrolowanym przez wewnętrzne lub zewnętrzne wymagania i naciski, aby uniknąć dyskomfortu. To, z kolei, przyczynia się do dobrego samopoczucia.