Zdolności socjoemocjonalne: co to takiego?

Zdolności socjoemocjonalne często porównywane są do aloesu – to codzienne zasoby, które każdego dnia odkrywają przed nami swoje nowe, wspaniałe możliwości. Co więcej, są pozytywne i mamy je w zasięgu ręki. Mowa zatem o szerokiej gamie narzędzi pozwalających nam na zarządzanie emocjami i funkcjonowanie w społeczeństwie.

Łatwo zrozumieć, jednak trudno zastosować w praktyce. Kompetencje emocjonalne odkładamy bowiem zwykle na później. Dlatego też szkoły wdrażają pracę nad zdolnościami socjoemocjonalnymi do programu zajęć.

Dzisiejsze dzieci powinny być w stanie rozwijać w dorosłym życiu pozytywne relacje, komunikować się i podejmować decyzje w asertywny sposób, tworzyć kręgi empatii, harmonii emocjonalnej i zrozumienia. Wysiłki wkładane w naprowadzenie ich na tę drogę ułatwią im więc progres w życiu społecznym.

Nie tylko dzieci powinny się jednak szkolić w tym zakresie. Dorośli także powinni pracować nad tym aspektem psychologicznym dla dobra własnego i innych.

Czym są zdolności socjoemocjonalne?

Zdolności emocjonalne to w skrócie “narzędzia do życia”. Badanie przeprowadzone przez doktora Josepha Durlaka z uniwersytetu w Illinois podkreśla, że ten zespół kompetencji jest sumą rozwoju emocjonalnego stymulowanego przez rodzinę, społeczeństwo, szkołę i samą jednostkę.

Warto także zwracać uwagę na wychowywanie dzieci i młodzieży tak, by była zdolna do skutecznego poruszania się w rzeczywistości. Zdolności socjoemocjonalne przekładają się na lepsze wyniki w szkole, pracy i życiu prywatnym. Przeanalizujmy to dokładniej.

Jakich zdolności socjoemocjonalnych potrzebujemy?

Jones, DE, Greenberg, M. i Crowley, M. (2015) podkreślają, że wczesne rozpoczęcie pracy nad kompetencjami socjoemocjonalnymi skutkuje wyższym stopniem adaptacji społecznej. Aspekt ten przekłada się na zdrowie fizyczne i psychiczne.

Oto niektóre ze wspomnianych kompetencji:

• Samoświadomość, czyli zdolność do rozpoznawania emocji i ich związku z myślami i zachowaniami.
• Samokontrola. Mowa o umiejętności regulowania emocji w każdej sytuacji przy jednoczesnej zdolności do przystosowywania i dopasowywania swoich zachowań do okoliczności.
• Świadomość społeczna rozumiana jako zdolność do brania pod uwagę punktu widzenia innych.
• Kompetencje komunikacyjne takie jak umiejętność wyrażania się, słuchania i rozwiązywania problemów.
• Podejmowanie decyzji.
• Ustanawianie realistycznych, pozytywnych, motywujących do działania celów.
• Zdolność tworzenia zdrowych, pozytywnych i szczęśliwych relacji.

Jakie jest znaczenie zdolności socjoemocjonalnych?

Badanie zrealizowane na uniwersytecie w Pensylwanii przez doktora Damona Jonesa wykazało, że dzieci, które od 4 roku życia pracowały nad zdolnościami socjoemocjonalnymi lepiej radziły sobie na studiach. Co więcej, lepiej szło im też w dorosłym życiu – układało im się w pracy i prywatnie.

Z pracy nad kompetencjami socjoemocjonalnymi płyną następujące korzyści:

• Większa wytrwałość w dążeniu do celów. Pozytywne emocje zwiększają nasze możliwości.
• Bardziej satysfakcjonujące przyjaźnie, relacje rodzinne i uczuciowe.
• Skuteczniejsze rozwiązywanie problemów.
• Lepsze współżycie z innymi dzięki regulacji emocji.
• Skuteczniejsze ustanawianie granic, wzrost samooceny i samokontroli.
• Bardziej empatyczne i ludzkie otoczenie.
• Obniżenie poziomu agresji.
• Redukcja stresu i niepokoju.

Zdolności socjoemocjonalne wpływają pozytywnie zarówno na zdrowie psychiczne jak i fizyczne.

Jak poprawić swoje zdolności socjoemocjonalne?

Sfera kompetencji socjoemocjonalnych koncentruje się przede wszystkim na polu edukacji. Dzieci i młodzież powinny wcześnie zacząć nad nimi pracować.

A co z dorosłymi? Czy już na nich za późno? Otóż nie. Nigdy nie jest bowiem za późno na pracę nad emocjami.

Oto klucz do poprawienia swoich zdolności socjoemocjonalnych:

• Poznaj siebie samego. Ustal swoje ograniczenia. Tracisz kontrolę? Nie potrafisz komunikować się z innymi? Trudno ci zidentyfikować twoje potrzeby i uczucia? Zdefiniuj swoje braki i potraktuj je jako punkt wyjścia.
• Jak twierdzi Goleman, trzeba kanalizować emocje w kierunku konstruktywnych celów. Stres i niepokój spróbuj zreorientować na dobre samopoczucie. Dotrzyj do źródła swoich emocji (smutku, gniewu, frustracji…), nazwij je, daj im przestrzeń i spróbuj je zrozumieć.
• Nigdy nie jest za późno na pracę nad kompetencjami komunikacyjnymi, empatią i asertywnością.

Pamiętaj, że żyjemy w społeczeństwie i jesteśmy zobowiązani do wzajemnej troski i zrozumienia oraz tworzenia przyjaznych, produktywnych kręgów.

Zmiana to część każdego z nas. Przy odrobinie woli i zaangażowana jesteśmy w stanie tworzyć bardziej empatyczną rzeczywistość, w której rozumienie i kontrola emocji przekładają się na jakość życia.