Zachowania pasywno-agresywne charakteryzują się zależnością i manipulacją. Ich przewrotna sztuka łączy negatywne postawy i wszechobecny pesymizm, które są tak silne, że doprowadzają innych do głębokiego psychicznego i emocjonalnego wyczerpania. Cechy te prowadzą do powstania nieposłusznego charakteru, co jest niestety bardzo powszechne.
Ten rodzaj zachowania komplikuje wszystkie typy relacji, bez względu na to, czy są romantyczne, platoniczne czy rodzinne. Jak możemy bronić się przed czymś takim jak zachowania pasywno-agresywne?
Coś, co większość z nas potrafi rozpoznać niemal natychmiast, jest agresywne zachowanie. Wszyscy jesteśmy wystarczająco spostrzegawczy, aby zauważyć taki rodzaj zachowania. Niezależnie od tego, czy wynika ono z powodu agresywnych postaw czy stylów komunikacyjnych, lub też z kompleksu wyższości oraz mniej lub bardziej wyraźnej agresywności – potrafimy rozpoznać agresywnych ludzi.
“Strach przejawia się zazwyczaj na dwa sposoby: przez agresję lub podporządkowanie się.”
-Paolo Coelho-
Biorąc to pod uwagę, nie zawsze jesteśmy w stanie dostrzec zbliżające się zachowania pasywno-agresywne. Czasem niełatwo jest wytłumaczyć sobie pewne postawy lub reakcje, które wahają się pomiędzy charyzmatycznymi a konserwatywnymi.
Wyróżnia się za to wrogość ukryta za ironią, sarkazmem i “dobrymi manierami”. Jest to mylący i prowadzący do nieporozumień typ osobowości. Bardzo powoli stajemy się świadomi konkretnej krzywdy, którą ta osoba nam wyrządza.
Z drugiej strony, warto zauważyć, że jeszcze kilka lat temu zachowania pasywno – agresywne były uważane za zaburzenie osobowości. Jednak ta kliniczna etykietka zniknęła wraz z czwartą edycją DSM (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders). Teraz są sklasyfikowane jako rodzaj zachowania, “niepatologiczny” typ osobowości.
W latach 90-tych to rzekome zaburzenie było nadmiernie diagnozowane. Kontrowersje polegały na tym, że eksperci doszli do porozumienia, iż patologizowanie wytrzymałości, pesymizmu czy ukrytej agresji nie ma sensu. Byłoby to właściwe tylko w przypadku osoby, która na stałe prezentuje taką dominującą, pesymistyczną i unieważniającą postawę.
Zachowania pasywno-agresywne – charakterystyka
Wszyscy możemy wyzwolić w sobie pasywno – agresywne zachowanie w tym czy innym momencie. Nawet nie zdając sobie z tego sprawy, istnieją pewne czynniki wyzwalające, które mogą wytworzyć tłumioną wrogość oraz irytujące i złe reakcje. Ważne jest, aby zawsze rozumieć, co kryje się za niektórymi rodzajami takich zachowań.
Przyjrzyjmy się bliżej najbardziej charakterystycznym z nich
Język pasywno-agresywny
Pasywne agresywne zachowanie zawsze maskuje ukryty gniew. Nie da się go ukryć, a objawia się przede wszystkim przy użyciu mowy. Czymś powszechnym są insynuacje, takie, które ranią i zaskakują słuchacza. Używanie mylących, a nawet sprzecznych wiadomości jest również bardzo powszechne, podobnie jak następujące zwroty:
- “Nie rozumiem, co próbujesz mi powiedzieć” (nawet jeśli osoba ta wie dokładnie, co próbujemy przekazać).
- “Jak chcesz” (afirmacje kończące dyskusję tak szybko, jak to możliwe, aby uniknąć szczerej i bezpośredniej komunikacji emocjonalnej).
- “Dlaczego zachowujesz się w ten sposób? Traktujesz wszystko tak poważnie “(osoba pasywno-agresywna używa tego rodzaju zwrotów, aby upokorzyć słuchacza i doprowadzić go do granic wytrzymałości).
Behawioralna wrogość i odwlekanie spraw na później
Ludzie przejawiający zachowania pasywno-agresywne mogą wydawać się mili i otwarci, ale obraz ten rozpada się, gdy tylko poznamy ich lepiej. Wtedy widzimy ich prawdziwą stronę.
- Są nieśmiali i bardzo krytyczni wobec wszystkiego, co ich otacza.
- Mogą przejawiać lekceważenie w stosunku do innych, z czego są dumni, ponieważ uważają się za anty-establishment i buntowników…
- Są uzależnieni od obwiniania innych za wszystko.
- Frustracja i gderliwość są głęboko zakorzenione w sercu takiej osoby.
- Nie lubią autorytetów ani sugestii innych osób.
Z drugiej strony, co idzie w parze z wrogością, odkładają niemal wszystko na jutro. Nie robią tego, co obiecują, zaczynają coś robić i pozostawiają niedokończone. Są zapominalscy i nie dbają o to, co mają, bez względu na to, czy są to przedmioty, czy osobiste relacje.
Zależność emocjonalna
Interesujące jest to, jak ich wrogość behawioralna oraz buntownicza i wroga postawa prowadzą do intensywnej emocjonalnej zależności od innych.
“Patrzę na ciebie z góry, ale potrzebuję cię” to bez wątpienia ich najbardziej charakterystyczne motto. Jest to cecha, która ukrywa słabą osobę, której niepewność sprawia, że czuje się mała. To człowiek, który potrzebuje wszystkiego od innych, ale jednocześnie żyje w gorzkiej skorupie swojej twardej skorupy zewnętrznej.
Jak zarządzać osobą z zachowaniem pasywno-agresywnym
Za pasywno-agresywnym zachowaniem kryje się wiele, czasem bardzo złożonych, rzeczywistości. Depresja, zaburzenie lękowe, zespół deficytu uwagi i nadpobudliwości psychoruchowej (ADHD), niska samoocena, złe dzieciństwo, a nawet pewne czynniki biologiczne lub środowiskowe.
“Ci, którzy zaplątali się w konkurowanie w wyrażaniu agresji tracą rozsądek, a co najważniejsze, swoją siłę”
Jeśli zdajesz sobie sprawę, że twoje codzienne zachowanie i postawa wywołują bierne i agresywne zachowanie, najlepszą rzeczą będzie znalezienie dobrego terapeuty, który pomoże ci zrozumieć i skierować gniew i frustrację w inną stronę. Ponadto nigdy nie należy zapominać o następujących podstawowych strategiach:
- Postaraj się zrozumieć, dlaczego działasz i reagujesz w ten sposób.
- Zastanów się zanim podejmiesz jakieś działanie.
- Zidentyfikuj, co ma na ciebie największy wpływ, co cię martwi, spróbuj się z nim zmierzyć.
- Pokonaj swoją negatywność.
- Ćwicz uważność.
- Pielęgnuj swoją inteligencję emocjonalną.
Z drugiej strony, jeśli mamy do czynienia z ludźmi pasywnie agresywnymi, jednym z najlepszych sposobów zmniejszenia ich wpływu na nas jest ignorowanie ich. Ogólnie rzecz biorąc, osoba pasywno-agresywna ma bardzo niskie poczucie własnej wartości i brakuje jej asertywności emocjonalnej. To jest ktoś, kto nie wie, jak postępować, gdy czuje, że jego zachowanie nie przynosi żadnego skutku.
Im bardziej odczuwa, że jesteśmy dotknięci jej słowami i postawą, tym więcej siły nabiera. Z drugiej strony, jeśli zobaczą, że nam to nie przeszkadza, nie pójdą dalej, a ich psychologiczny wpływ na nas zostanie zmniejszony. Niemniej jednak, jak już wskazaliśmy, zawsze dobrze jest wiedzieć, co kryje się za tego rodzaju zachowaniem. Jeśli osoba pasywno-agresywna jest naszym krewnym, możemy zachęcić ją do poszukania profesjonalnej pomocy.
Podsumowując, podamy interesujący fakt na temat pochodzenia terminu pasywno-agresywny oraz kiedy został użyty po raz pierwszy. Było to podczas II wojny światowej, kiedy grupa wojskowych psychiatrów zauważyła, że wielu żołnierzy wykazuje pewne buntownicze zachowanie. Wykazali bierną i negatywną odporność na wykonywanie poleceń. Prawdziwą przyczyną zachowania tych żołnierzy był stres pourazowy…