Wskaźniki semantyczne: nowa teoria na temat emocji

Czy zastanawiałeś się kiedyś, jak możesz przejść od odczuwania jednej emocji do skrajnie innej w ciągu kilku sekund? Jaki mechanizm organizuje te zmiany? Nauka ma na to odpowiedź: wskaźniki semantyczne.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 14 września, 2023

Twoje emocje nieustannie włączają się i wyłączają. Na przykład w pewnym momencie możesz odczuwać głęboki smutek, a potem nagle dzieje się coś niesamowitego, co natychmiast zmienia Twoje emocje w kipiącą radość. Tego rodzaju szybkie, precyzyjne i niemal spektakularne zmiany zawsze przyciągały uwagę świata nauki. Są teraz rozpoznawane jako wskaźniki semantyczne.

Termin ten określa proces psychofizjologiczny, który jest zarówno złożony, jak i fascynujący. Polega na tym, że masz tendencję do niezwykle szybkiego wnioskowania o tym, co dzieje się wokół Ciebie. Twój mózg ocenia tę percepcję i nadaje jej znaczenie. To później staje się emocją i reakcją fizjologiczną zgodnie z danym stanem.

Wygląda na to, że wszyscy mamy obwód neuronowy z wieloma wzorcami, które reagują w zależności od okoliczności wokół nas. W związku z tym ma miejsce ocena semantyczna, a następnie reakcja cielesna. Na przykład tachykardia, napięcie mięśniowe, motyle w żołądku. To, co niezwykłe, to szybkość, z jaką przebiega ten cały wyjątkowy proces.

Przyjrzyjmy się mu bliżej.

Czym są wskaźniki semantyczne?

Wyobraź sobie, że masz randkę z kimś, kto Ci się podoba. Jednak nagle dostajesz wiadomość odwołującą spotkanie. Twoje emocje szybko zmieniają się z oczekiwania w rozczarowanie, a nawet złość. Inny przykład – wyobraź sobie, że wracasz do domu z pracy wyczerpana i przytłoczona, a kiedy przechodzisz przez drzwi, w mieszkaniu jest ktoś, za kim bardzo tęskniłaś. W takim przypadku szybko przechodzisz od stresu do absolutnej radości.

Przechodzenie z jednego stanu emocjonalnego do drugiego jest powszechnym doświadczeniem. Niewiele jest rzeczy, które definiują nas tak bardzo jako gatunek. Jak wspomnieliśmy wcześniej, jest to proces, który interesuje naukowców. Co więcej, teraz jesteśmy w stanie lepiej go zrozumieć dzięki badaniu przeprowadzonemu przez dr Paula Thagarda i jego współpracowników. Dr Thagard jest profesorem filozofii i dyrektorem na Uniwersytecie Waterloo (Kanada) oraz założycielem i dyrektorem programu Cognitive Science.

Zanim zagłębimy się w pojęcie wskaźników semantycznych, powinniśmy pamiętać o teoriach, które do tej pory wyjaśniały przyczyny zmian emocjonalnych.

Dlaczego doświadczasz zmian emocjonalnych?

Często doświadczasz zmian emocjonalnych z powodu prostego faktu: żyjesz i jesteś człowiekiem. Jako człowiek jesteś emocjonalną istotą, która rozumuje. Doświadczasz również powtarzających się zmian nastroju. Jaki jednak mechanizm umożliwia te procesy?

• William James, ojciec psychologii naukowej, wskazał, że zmiana emocjonalna jest aranżowana przez zmianę fizjologiczną. Innymi słowy, boisz się, ponieważ Twoje serce mocniej bije, a nie dlatego, że zdajesz sobie sprawę, że istnieje niebezpieczeństwo. Właściwie do XX wieku przyjmowano za pewnik, że ciało wyzwala stany emocjonalne.
• Później pojawił się psycholog Paul Ekman. Twierdził, że emocje to zautomatyzowana ocena mózgu. Możesz przeskakiwać od jednej do drugiej w zależności od tego, co dzieje się wokół Ciebie. W tym przypadku to nie twoje Ciało reaguje na otoczenie, to Twój mózg przetwarza każdy bodziec automatycznie.

Teoria zaproponowana teraz przez doktora Thagarta i jego współpracowników jest zgodna z teorią doktora Ekmana. Uwzględnia jednak również aspekt fizjologiczny. Jak wyjaśnia to nowe podejście, emocje, myśli i reakcje cielesne tworzą wspólne „pakiety” reakcji. Wszystko działa razem.

Wskaźniki semantyczne: unikalne programowanie emocjonalne w Twoim mózgu

Wskaźniki semantyczne są jak „pakiety” programowania emocjonalnego, unikalne dla każdej osoby. Aby lepiej to zrozumieć, opiszemy cztery aspekty, które definiują to pojęcie:

• Wskaźnik semantyczny jest tworzony przez rzeczywistą sytuację, która wywołuje w Tobie jakąś reakcję.
• Pojawia się ocena/interpretacja, której dokonujesz w tej sytuacji.
• Integruje to również reakcję fizjologiczną. Na przykład nerwowość, spokój, harmonię.
• W tej „linii” neurologicznego programowania pojawia się Twoje doświadczenie i osobowość.

Wskaźniki semantyczne wywołują emocje, które sprawiają, że reagujesz niezwykle szybko na wiele doświadczeń, ponieważ są to procesy zautomatyzowane. Integrują zarówno myśli, jak i wyzwalacze fizjologiczne.

Co więcej, warto wiedzieć, że te mózgowe „algorytmy” obejmują również Twoje doświadczenia i sposób bycia. Dlatego każdy z nas działa/reaguje w określony sposób.

Ambiwalencja emocjonalna: gdy dwa wskaźniki semantyczne współistnieją razem

Doktor Paul Thagard i jego współpracownicy twierdzą, że teoria wskaźników semantycznych może również wyjaśnić ambiwalencję emocjonalną. Jednym z przykładów jest to, że w pewnym momencie odczuwasz zarówno miłość, jak i nienawiść do swojego partnera, przyjaciela, a nawet dzieci. Kochasz ich, ale czasami Cię męczą i chcesz od nich odpocząć.

To uczucie jest niezwykle dziwne i sprzeczne. Wyjaśnia to aktywowanie dwóch wskaźników semantycznych w tym samym czasie. Innymi słowy, połączone są dwa „algorytmy” mózgowe, w których występują przeciwstawne myśli, różne emocje i bardzo zróżnicowane reakcje fizjologiczne. Jeśli czujesz się zdezorientowana (a nawet wyczerpana), to właśnie przez to.

To podejście jest niezwykle interesujące. Nie skupia się na tym, czy jako pierwsza pojawia się myśl czy emocja. Twierdzi, że każdy proces jest aktywowany automatycznie, biorąc pod uwagę zarówno Twoją osobowość, jak i wcześniejsze doświadczenia.

Jak widać, nauka dotycząca rozumienia emocji nigdy nie przestaje iść do przodu.