Trójjedyny mózg: czyli trzy mózgi w ciele jednej osoby

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Beatriz Caballero.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Trójjedyny mózg jest pojęciem, które neurolog Paul MacLean opracował, aby odnosić się do trzech części mózgu u ludzi. Części te rozwijają się na różnych etapach cyklu ewolucyjnego, dlatego ludzie mówią, że powstają od podstaw. Oznacza to, że najstarsza, najbardziej prymitywna część mózgu rozwija się w macicy. Mózg emocjonalny rozwija się w ciągu pierwszych 6 lat życia. A jako ostatnia rozwija się kora przedczołowa.

Zaawansowana fizyka i technologia sprawiły, że neuronauka stała się jedną z najpopularniejszych dziedzin badań. Neuronauka pozwoliła nam lepiej zrozumieć jak działa trójjedyny mózg (trzy rodzaje mózgów w jednym). Teraz opiszemy cechy każdej części, jaka wchodzi w skład trójjednego mózgu.

Trójjedyny mózg – jego omawianie zaczniemy od tzw. mózgu gadziego

Mózg gadzi jest znany również jako stary mózg zwierzęcy lub kompleks R. Znajduje się w pniu mózgu, tuż nad miejscem, w którym rdzeń kręgowy ma dostęp do czaszki. To najbardziej prymitywna część ludzkich istot. Zaczyna się rozwijać w macicy, więc ma wpływ na wszystko co robią noworodki (oddychanie, jedzenie, spanie, budzenie się, płacz, oddawanie moczu, defekacja).

Pień mózgu wraz z podwzgórzem kontroluje poziomy energetyczne organizmu. Nazywa się to “homeostazą”. Termin ten odnosi się do utrzymania równowagi wewnętrznej. Funkcje kontrolne mózgu gadziego są fundamentalne. Często jednak pomijamy ich znaczenie, gdy myślimy o najbardziej zaawansowanych funkcjach naszego umysłu, takich jak abstrakcyjne myślenie.

Wiele problemów psychologicznych wiąże się z trudnościami w podstawowych funkcjach, które utrzymuje mózg gadzi. Na przykład, w przypadku każdego leczenia urazowego specjalista musi wziąć pod uwagę, czy całe ciało cierpi na brak równowagi.

Mózg emocjonalny

Mózg emocjonalny lub obszar limbiczny znajduje się tuż nad mózgiem gadzim w centrum ośrodkowego układu nerwowego (OUN). Zaczyna rozwijać się od momentu urodzenia dziecka. Mózg emocjonalny lub układ limbiczny jest stworzony w zależności od doświadczenia dziecka, składu genetycznego i charakteru.

Niektórzy autorzy uważają również mózg emocjonalny za mieszankę mózgu gadziego i układu limbicznego. To centrum naszych emocji i naszego monitora niebezpieczeństwa.

W związku z tym intensywne emocje aktywują układ limbiczny, w szczególności ciało migdałowate. Ciało migdałowate jest odpowiedzialne za informowanie nas o możliwych zagrożeniach (jako centrum strachu) i ustawianie różnych reakcji w ruch:

• Wywołuje hormony stresu.
• Ponadto, wyzwala impulsy nerwowe.
• Zwiększa tętno.
• Ciało migdałowate zwiększa zużycie tlenu.
• Przygotowuje ciało do walki lub ucieczki.
• Poprzez swoje badania ze zwierzętami, Grey wykazał, że im niższy poziom serotoniny, tym większa nadaktywność na stresujące bodźce (i vice versa). Na przykład u samców małp zaobserwował, w jaki sposób pozycja w hierarchii dominacji wpłynęła na poziom serotoniny.

Niektóre osoby, które doświadczyły traumatycznych wydarzeń, rejestrują zagrożenie. Jednak ich świadomy umysł kontynuuje tak, jakby nic się nie wydarzyło. Chociaż umysł może nauczyć się ignorować komunikaty emocjonalne z mózgu, to już sygnały ostrzegawcze organizmu nie. Oznacza to, że emocjonalny mózg będzie nadal funkcjonował mimo wszystko.

Ponadto, obie części trójjedynego mózgu (gadziego i emocjonalnego) są odpowiedzialne za rejestrowanie doświadczeń, a także zarządzanie naszą fizjologią i identyfikacją (komfort, bezpieczeństwo, zagrożenia, głód, zmęczenie, pożądanie, przyjemność, ból).

Mózg racjonalny

To najmłodsza część jeśli chodzi o trójjedyny mózg. Jest również znana jako kora nowa i to ona najbardziej odróżnia nas od innych zwierząt. Tutaj znajduje się kora przedczołowa, która jest odpowiedzialna za planowanie, przewidywanie, postrzeganie czasu i kontekstu, hamowanie nieodpowiednich działań, empatyczne rozumienie etc.

Przy wielu okazjach, racjonalny mózg nie jest w stanie uwolnić emocjonalnego mózgu jedynie poprzez poznanie i zrozumienie tego co się z nim stało (na przykład w przypadku urazu). Dla wielu osób łatwiej jest powiedzieć co się stało, niż uświadomić sobie, poczuć i ubrać swoje wewnętrzne doświadczenie w słowa.

Płaty czołowe są częścią racjonalnego mózgu. Odpowiadają za równoważenie impulsów danej osoby, a także za odpowiednie zachowanie w określonej sytuacji. Prawidłowe funkcjonowanie płatów czołowych jest kluczowe, aby móc wykonywać następujące funkcje:

• Utrzymywanie zdrowych relacji z innymi ludźmi.
• Unikanie robienia rzeczy, które mogłyby nas skrzywdzić lub które mogłyby zaszkodzić innym ludziom.
• Regulowanie naszych bodźców: głód, popęd seksualny, gniew.

Racjonalny mózg zajmuje tylko 30% przestrzeni czaszkowej i zasadniczo zarządza naszym światem zewnętrznym. Zrozumienie operacji, osiągnięcie celów, zarządzanie czasem i uporządkowywanie działań to tylko niektóre z jego głównych funkcji. Dodatkowo, komórkowa i biochemiczna struktura kory nowej racjonalnego mózgu jest bardziej skomplikowana dla tej struktury w mózgu emocjonalnym.