Niektórzy ludzie potrafią oceniać innych z prędkością dźwięku, prostacko i bezlitośnie. Mają ograniczony punkt widzenia i puste serce bez odrobiny współczucia.
Nasiona egocentryzmu zostały zasiane w ich umysłach, a często również w naszym otoczeniu. Dlatego jest nam tak łatwo oceniać innych.
Uczyć się na własnych błędach, uprzedzeniach i złych przekonaniach to sztuka bardzo ciężka do opanowania. Przede wszystkim dlatego, że wymaga zniszczenia ściany naszego ego, co wymaga totalnych zmian strukturalnych w naszej tożsamości.
Jak możesz przyznać się, że się myliłeś oceniając kogoś, skoro nauczyłeś się nie ufać temu, czego nie wiesz?
“Ludzie osądzają to, co widzą, a widzą to, o czym marzą. Więc skończmy wreszcie oceniać to, czego zazdrościmy bądź czego chcemy.”
-Lao Tse-
Żyjemy w społeczeństwie, gdzie dominuje umiejętność osądzania. Każdy o tym wie. Możesz włożyć niewiarygodnie dużo wysiłku w coś, ale i tak zawsze znajdzie się ten, kto przyklei Ci łatkę, by wyróżnić Twoją osobę na tym świecie złożonej flory i fauny.
Ale nie ma znaczenia, że nasz świat to jedna wielka chaotyczna dżungla. Nie ma znaczenia jak często ludzie będą Ciebie oceniać lub przyklejać fałszywe łatki.
To tylko słowa nie warte nic, puste działania, szum w tle. W tym skomplikowanym świecie jedyną rzeczą mającą jakąkolwiek wartość jest autentyczność. To jedyna rzecz, nad którą powinieneś w każdej chwili pracować. Pracować, by ją zachować.
Wszyscy lubimy oceniać
Wszyscy to robimy. Każdy wystawia oceny w swoim życiu i podczas relacji z innymi. Ale zamiast postrzegania tego, jako czegoś negatywnego, spróbuj zrozumieć realne powody takiego zachowania: naturalna potrzeba oceniania i kontroli nieznanego.
Ocenianie to mechanizm przetrwania. I sposób, w jaki to robisz, bezpośrednio wpływa na kształt Twojej osobowości, na zakorzenione przekonania i na swobodę myślenia. Zgodnie z pracami Uniwersytetu Harvarda, ludzie potrafią ocenić kogoś w kilka sekund. W zasadzie nasze oceny opierają się na dwóch podstawowych pytaniach:
- Mogę zaufać tej osobie?
- Zasługuje ta osoba na mój szacunek?
Psychologowie z Harvardu określają pierwsze pytanie jako “dobroć“, a drugie jako “kompetencja”.
Jeżeli na drugie patrzeć z perspektywy pracy, to będzie ono istotnym czynnikiem. Czy będzie ta osoba odpowiednio produktywna? Czy jest dobrym liderem? Czy jest twórcza i zmotywowana? Będę mógł pracować z nią w jednym zespole?
Z drugiej strony, dobroć i zaufanie to jedne z najważniejszych aspektów naszego życia. A właściwie ma kluczowe znaczenie w przetrwaniu. Zaufanie oznacza umieć dzielić się z kimś, stwarzać więź i wspólnie się rozwijać.
Dlatego nasze ocenianie bazuje się na tym, co widzimy i uczuciach czy możemy tej osobie zaufać.
Ale oczywiście zawsze możemy się pomylić…
Zła ocena i znaczenie zmian osobistych
Jeśli osądzanie to jedna z części przetrwania, trzeba umieć przyjmować nawet złą ocenę i wyciągać z niej wnioski. Ale, jak wszyscy wiedzą, takie podejście nie jest zbyt pełne.
Oceniać innych oznacza odzwierciedlać w tym swoje najgłębsze Ja, swoje wychowanie, doświadczenia i własną wartość, nie biorąc pod uwagę czy są poprawne, czy nie.
Przyjęcie złej oceny jako błędu wymaga pokory. Mądrość wynika z otwarcia swego myślenia, poprawiając tym samym współistnienie z innymi. I właśnie zmiana tego jest najważniejszą. Jeśli lubisz oceniać innych, naucz się również oceniać samego siebie.
Jak przejąć kontrolę nad szkodliwą oceną
Już wiemy, że jesteśmy skłonni oceniać prawie instynktownie. Pierwszym krokiem w kierunku uchylania się przed strzałami prymitywnych uprzedzeń i stereotypów jest przyjęcie bardziej refleksyjnej postawy. Zanim dojdziesz do wniosku odnośnie kogoś lub czegoś, zapamiętaj następujące zasady:
- Każde Twój osąd pokazuje część Ciebie samego. Zapytaj siebie dlaczego tak myślisz, dlaczego tak to oceniłeś albo wybierz również sobie tą łatkę.
- Nie używaj pojęcia “typ ludzi”. Każda osoba jest wyjątkowa. Więc nie rzucaj się z łańcuchem stereotypów do kogoś, kto podobnie jak Ty urodził się wolnym i innym od wszystkich.
- Szukaj tego, co najlepsze w każdej osobie. Nawet jeśli nie wierzysz, że ona to ma. Nawet jeśli po prostu nie chcesz tego robić. Ponieważ osoba, która wydaje się nie być godną zaufania z jej wyglądu, może ukrywać w sobie rzeczy, z których mógłbyś się uczyć, wielkość, którą możesz naśladować, oraz cechy, w które możesz się zakochać.
I co nie mniej ważne, staraj się dobrze myśleć o sobie. Ponieważ ludzie, żyjący w harmonii ze sobą, którzy są zadowoleni ze swojego życia, nie oceniają innych.
Ludzie, wypełniający własną pustkę pewnością siebie, nie dostrzegają wad tam, gdzie ich nie ma. Nie szukają ofiar, na których mogą projektować ich własne niedostatki.