Różnice między narcyzmem a egocentryzmem

Kto jest bardziej problematyczny? Narcyz czy egocentryk? Chociaż mogą wydawać się podobne, osoby te nie są takie same. Istnieją pewne niuanse, które je odróżniają. Przyjrzymy się im.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 25 maja, 2023

Narcystyczni, samolubni, egocentryczni… Często mylimy te terminy lub używamy ich arbitralnie, myśląc, że mówimy o tym samym. Istnieją jednak wyraźne różnice między narcyzmem a egocentryzmem. Narcyzm może objawiać się jako zaburzenie osobowości.

Niewiele terminów jest tak szeroko używanych w naszym codziennym języku. Zwykle określamy ludzi jako egocentryków, gdy przedkładają swoje potrzeby i pragnienia przed innymi. Z drugiej strony ludzi, którzy widzą i interpretują rzeczy tylko z własnej perspektywy, nie uznając perspektywy innych, nazywamy narcyzami.

Ta arbitralność, którą wykazujemy w używanej przez nas terminologii, w rzeczywistości osłabia pierwotne znaczenie tych terminów, dlatego często niewłaściwie je stosujemy. Odkrycie cienkiej linii, która oddziela oba te psychologiczne wszechświaty, będzie równie ciekawe, co wzbogacające. Spójrzmy.

Różnice między narcyzmem a egocentryzmem

Zanim zbadamy różnice między narcyzmem a egocentryzmem, powinniśmy zastanowić się nad jednym aspektem. Wszyscy zamieszkujemy nasze własne wszechświaty wewnętrzne, z których postrzegamy i interpretujemy świat. Co więcej, wszyscy w taki czy inny sposób jesteśmy zintegrowani z egocentryczną percepcją, która biegnie od wewnątrz na zewnątrz. Innymi słowy, z naszych umysłów do otaczającego nas świata.

Niektórzy dochodzą do skrajności. Na przykład ci, którzy rzadko wychodzą ze swojej skorupy, by nawiązać kontakt z innymi. Osoby te odmawiają uczenia się na podstawie innych podejść lub dzielenia się wspólnymi pomysłami. Istnieją stopnie zarówno narcyzmu, jak i egocentryzmu. Mieszczą się one w spektrum od akceptowalnego do patologicznego. Przyjrzyjmy się, co definiuje każdą z tych rzeczywistości psychologicznych.

Narcyzm: styl osobowości, który może być zaburzeniem

Styl osobowości, czy problemy wychowawcze i edukacyjne? To często pierwsze pytanie, jakie zadają sobie eksperci, gdy zagłębiają się w temat narcyzmu. W wielu przypadkach zachowanie to ma swoje źródło w złej edukacji. Takiej, w której brak granic kończy się formowaniem emocjonalnego i psychologicznego wyzyskiwacza. Przyjrzyjmy się cechom, które definiują narcyzów.

• Narcyzm może objawiać się jako zaburzenie osobowości. Jednak, jak wspomnieliśmy wcześniej, to zachowanie może być wykazywane w bardziej ograniczony sposób lub odwrotnie, należeć do kategorii klinicznej (narcystyczne zaburzenia osobowości).
• Z reguły narcyz wykazuje niezwykłą potrzebę zwrócenia na siebie całej uwagi. Narcyzi graniczą z megalomanią i doświadczają złudzeń wielkości. Jest jednak jedna cecha, która odróżnia ich od egocentryków. To fakt, że narcyzi potrzebują ludzi wokół siebie, aby wzmocnić swoje poczucie wielkości. Używają innych, aby być kimś. Egocentrycy tak nie robią.
• Narcyzi nie łączą się z uczuciami innych ani nie przejmują się nimi. Jedną z ich najbardziej uderzających cech jest brak empatii.
• Jedną z najczęstszych różnic między narcyzami a egocentrykami jest to, że ci pierwsi zawsze będą wykazywać wyraźne poczucie wyższości. Natomiast egocentryk ani jej nie szuka, ani nie potrzebuje.
• Narcyzi budują własne wartości i własny zmysł moralny. Ustalają własne zasady, które prowadzą ich do popełniania nieetycznych czynów. Dr Victoria Blinkorn z Uniwersytetu w Liverpoolu przeprowadziła badanie, które wykazało, że istnieje znaczący związek między narcyzmem a zachowaniem przestępczym.

Egocentryzm, uprzedzenie poznawcze

Jedną z różnic między narcyzmem a egocentryzmem jest to, że podczas gdy ten pierwszy definiuje styl osobowości, ten drugi przejawia się w postaci tendencyjności poznawczej. Ponadto egocentryzm nie jest rozpoznawany jako zaburzenie kliniczne, które można zdiagnozować. To sposób myślenia i interpretacji rzeczywistości.

Nadal możesz myśleć, że różnica między tymi dwoma wymiarami jest niezwykle mała. Jednak, gdy poznasz ten temat nieco szerzej, zdasz sobie sprawę, że istnieją wyraźne różnice.

• Szwajcarski psycholog Jean Piaget zdefiniował egocentryzm jako sposób myślenia, który definiuje dzieci poniżej ośmiu lat. Takie myślenie oznacza, że interpretują i widzą świat tylko z własnej perspektywy. Stopniowo, w miarę osiągania dojrzałości, uczą się akceptować punkt widzenia innych ludzi.
• Niemniej jednak niektórzy ludzie nadal przejawiają ten styl myślenia po osiągnięciu dorosłości. Zwykle są uważani za niedojrzałych z niezdolnością do łączenia się z perspektywami innych. Skupiają się tylko na własnych opiniach i myślach.
• W przypadku egocentryzmu zwykle pojawia się inny rodzaj uprzedzeń. To jest podobieństwo. Sprawia, że ludzie wierzą, że inni myślą tak jak oni.
• Egocentryzm jest zasadniczo kultem samego siebie, ale bez złudzeń wielkości lub potrzeby przyciągania uwagi. Co więcej, ci ludzie nie wykazują braku moralności ani skłonności do zachowań przestępczych, jak narcyz.

Skąd wiesz, czy masz do czynienia z narcyzem czy egocentrykiem?

Jak już wspomnieliśmy, istnieją różnice między narcyzmem a egocentryzmem. Jednak niektórzy ludzie mogą być mylący. Skąd zatem wiesz, czy masz do czynienia z narcyzem lub kimś, kto nie jest w stanie dostrzec innych perspektyw niż ich własna?

• Narcyz jest manipulatorem i zawsze szuka czegoś w zamian. Egocentryk dąży jedynie do tego, aby mieć rację, narzucić swój własny punkt widzenia.
• Narcyzm wykorzystuje emocje innych do sprawowania kontroli. Aby to zrobić, na początku moze być przyjazny i czarujący, ale stopniowo widać, jak zmienia się jego osobowość i intencje.
• Zachowanie osoby egocentrycznej jest mniej wyrafinowane. Osoby te mogą wydawać się dość niedojrzałe, a nawet dziecinne. Ponadto nie manipulują innymi i od samego początku pokazują się w ten sam sposób. W efekcie otrzymujesz to, co widzisz. To ludzie, którzy biorą pod uwagę tylko własną perspektywę, opinie i potrzeby.

Oba te rodzaje zachowań mogą być problematyczne, chociaż to narcyz zawsze działa w bardziej szkodliwy sposób. Warto o tym pamiętać.