Poczyniono znaczne wysiłki, aby wymyślić profil psychologiczny sprawcy dowolnego rodzaju przemocy. Jednak do dzisiaj badania nie przyniosły żadnych wiarygodnych danych empirycznych. Istnieją jednak dowody na to, że u wszystkich sprawców występują pewne cechy wspólne.
Tradycyjnie chłopcy i dziewczęta uczą się różnych rzeczy, gdy dorastają. Społeczeństwo uczy dziewczynki, by były ostrożne i wrażliwe. Dostają wskazówki, jak ładnie wyglądać i sprawić, by ich lalki też były śliczne, jak być słodkimi i miłymi.
Z drugiej strony chłopcy na ogół otrzymują zabawki, które mają do czynienia z odwagą i poczuciem bycia nieustraszonym. Przez większość czasu mają także kontakt ze sportem. Celem tego wszystkiego jest, aby stali się mocnymi, twardymi mężczyznami, którzy są w stanie ochronić dziewczynki. Ale nie mogą okazać choćby odrobiny słabości.
Poniżej przyjrzymy się jak wyglada profil psychologiczny sprawcy przemocy.
Czynniki determinujące: wpływ społeczny i wartości tradycyjne
Media odgrywają kluczową rolę w podkreślaniu różnic między płciami u dzieci. Filmy i programy telewizyjne pokazują stale tych samych bohaterów: umięśnionego policjanta, męskiego opiekuna rodziny, twardego super bohatera. Choć ostatnio zaczęto ostrożnie wprowadzać żeńskie odpowiedniki, niewiele filmów przedstawia kobietę ocalającą mężczyznę.
Zasadniczo sprawcą przemocy jest ktoś, kto ma bardzo tradycyjne wartości i wychował się w środowisku o seksistowskich stereotypach. Kiedy jest mały, przyswaja sobie te wszystkie rzeczy i kończy jako dorosły, którzy postrzega siebie według tych stereotypów.
Profil psychologiczny sprawcy przemocy
Biorąc pod uwagę czynniki, o których wspomnieliśmy, można się domyślić, że w większości przypadków ofiarami są kobiety, natomiast sprawcami są głownie mężczyźni. Statystyki wspierają takie założenia. Poniżej pokażemy niektóre z ich najbardziej charakterystycznych cech.
Uprzedzenia poznawcze: twarda psychologia
Sprawcy przemocy zazwyczaj mają zniekształcone myśli na temat ról płci. Postrzegają drugą płeć jako gorszą od nich i w ten sposób usprawiedliwiają swoją przemoc. Są pełni uprzedzeń, które sprawiają, że reagują w brutalny sposób.
Ich nietolerancja czyni ich tyranami, upartymi i antydemokratycznymi. Sztywność ich myśli sprawia, że biorą rzeczy bardzo osobiście. Nie pozostawiają miejsca na jakiekolwiek punkty widzenia, które są sprzeczne z ich własnymi.
Niezdolność do rozwiązywania problemów
Brak elastyczności umysłowej uniemożliwia im znalezienie rozwiązań dla swoich problemów. Może tak być dlatego, że wykazują polarny lub dychotomiczny wzór myśli. Oznacza to, że przerzucają się z jednej skrajności do drugiej, bez względu na to, czy są one dobre czy złe. Nie istnieje dla nich nic pomiędzy, nie znają umiaru.
Dowody pokazują, że widzą wszystko jako czarno-białe, ponieważ w ten sposób zostali wychowani. Zwykle są dziećmi ludzi, którzy wychowywali potomstwo w sposób bardzo surowy, niemalże wojskowy.
Niska samoocena
Ich dzieciństwo nadało ton emocjonalnemu rozwojowi. Dlatego profil psychologiczny sprawcy przemocy koncentruje się wokół niskiej samooceny. Ten brak miłości własnej może być przyczyną lub następstwem nadużycia. Oczywiście, to nigdy nie może być usprawiedliwieniem dla przemocy.
Problem polega na tym, że nie są świadomi braku miłości własnej. Zamiast poprawiać swój wizerunek, wybierają postawę pasywno-agresywną w praktycznie każdej części swojego życia.
Trudności z komunikacją
Ta pasywno agresywna postawa zdradza ich trudność w komunikowaniu się z innymi. W rzeczywistości niska asertywność jest jedną z najbardziej charakterystycznych cech w profilu psychologicznym osoby stosującej przemoc.
Narzucają swój autorytet i zasady poprzez gorycz, upór lub lenistwo. Osoby stosujące przemoc zwykle nie są asertywne, więc nie wyrażają się w sposób bezpośredni ani wyraźny.
Zależność emocjonalna
Główną konsekwencją zniszczenia relacji z innymi ludźmi jest stopniowa izolacja społeczna. Ponieważ brak im przyjaciół, skupiają całą swoją uwagę na swoim partnerze.
Powoli ich romantyczny związek zmienia się w obsesję. Tworzą emocjonalną zależność, ponieważ postrzegają drugą osobę jako jedyne źródło intymności lub wsparcia. Ciągle domagają się więcej, a związek staje się bardzo niezdrowy.
Potrzeba kontroli
Sprawcy przemocy czują potrzebę i obowiązek kontrolowania wszystkiego, co robi lub czuje ich partner. Ich pracy, relacji rodzinnych, kręgu przyjaciół, hobby… Rozwijają w sobie postawy skrajnej czujności i niezdrowej zazdrości.
Frustracja
Osoby stosujące przemoc bardzo często rozładowują swój gniew i wściekłość w domu z powodu frustracji, którą czują z pracy. Są bardzo drażliwi i generalnie nie potrafią kontrolować swoich impulsów. Ten rodzaj przemocy, znany jako ekspresyjna przemoc, zwykle staje się silniejszy, gdy dochodzi do bardziej gwałtownych incydentów.
Brak samokontroli i empatii
Profil psychologiczny sprawcy przemocy obejmuje brak kontroli emocjonalnej. Są analfabetami emocjonalnymi. Mają dużo problemów z wyrażaniem swoich uczuć. Nie wiedzą, jak wyrażać krytykę we właściwy sposób a także brakuje im jakiejkolwiek empatii. To właśnie sprawia, że nie czują żadnego poczucia winy za ból i krzywdę, jaką wyrządzili swojej ofierze.
Kuszące kłamstwa
Zazwyczaj sprawcy przemocy zdobywają swoją ofiarę, uwodząc ją. Są manipulantami, którzy używają kłamstw i fałszywych obietnic. Zazwyczaj bywają zdolni do odgrywania różnych ról, aby uzyskać to, czego chcą.
Chociaż każdy przypadek jest inny, cechy te dają ogólny portret psychologicznego profilu osoby stosującej przemoc. Można łatwo zauważyć, że są to ludzie egoistyczni, seksistowscy i manipulacyjni. Psychiczne wykorzystywanie jest ich głównym sposobem na odnoszenie się do innych ludzi.