Ostre zaburzenia stresowe: co je charakteryzuje?

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 22 grudnia, 2022

Udział w wypadku lub bycie jego świadkiem, bycie ofiarą przemocy i śmierć członka rodziny to tylko niektóre z doświadczeń, które wywierają znaczący wpływ na mózg. Są w stanie całkowicie odmienić Twoje życie i na zawsze odcisnąć swoje piętno na Twoim zdrowiu psychicznym, wywołując ostre zaburzenia stresowe.

Niewiele osób jest w stanie wyjść bez szwanku z sytuacji, w której doświadczyły traumatycznego przeżycia lub były jego świadkami. Umysł odczuwa wpływ takich zdarzeń i musi mierzyć się z ich konsekwencjami. Dlatego też po kilku dniach lub tygodniach pojawiają się zaburzenia.

Zgodnie z nomenklaturą psychologiczną są to ostre zaburzenia stresowe. Chociaż możesz nie być tego świadoma, każdy z nas w którymś momencie naszego życia doświadcza traumy.

Nikt z nas nie jest wolny od problemów ze zdrowiem psychicznym. Jedne z najczęściej występujących problemów to zaburzenia związane ze stresem. Możesz doświadczyć ich, gdy umiera ktoś, kogo kochasz lub gdy jesteś świadkiem okropnego wypadku. Kolejny czynnik zwiększający ryzyko ich wystąpienia to bycie ofiarą napaści.

Każda osoba radzi sobie z takimi zdarzeniami w inny sposób. Niektórzy ludzie mają strategie, które pomagają im radzić sobie z traumatycznymi przeżyciami. Ogólnie rzecz biorąc, stres wiąże się z dużym wycieńczeniem emocjonalnym, silnymi stanami lękowymi, zaburzeniami snu, zmianami w zachowaniu oraz emocjonalnymi górkami i dołkami.

Ostre zaburzenia stresowe: objawy, przyczyny i strategie radzenia sobie

Ostre zaburzenia stresowe pojawiają się zazwyczaj, gdy w życiu danej osoby pojawiają się kluczowe wydarzenia. Jednak takie sytuacje mogą stać się niezwykle skomplikowane, jeśli nie podejdziesz do nich we właściwy sposób. Oznacza to, że jeśli nie zwrócisz się o pomoc do profesjonalisty, narażasz się na postradanie zmysłów.

Wiele badań, jak choćby te przeprowadzone na Uniwersytecie Nowej Południowej Walii przez dr Richarda Bryanta, wskazują, że aby rozpocząć właściwe leczenie, u danej osoby bezwzględnie zdiagnozować ostre zaburzenia stresowe. Tylko w ten sposób będzie można uchronić się przed wystąpieniem zespołu stresu pourazowego (PTSD).

Ta kategoria kliniczna pojawiła się w okresie I wojny światowej. Jednak wtedy zaburzenia tego rodzaju nazywano nerwicą frontową. Taki termin do pewnego stopnia opisywał rzeczywistość, w której doświadczenia na polu walki były podobne do pocisków kierowanych bezpośrednio w mózgi młodych żołnierzy.

Eksplozje występujące w ośrodkowym układzie nerwowym sprawiały, że stawali się przygnębieni, a ich stan umysłowy zmieniał się.

Objawy

U osoby cierpiącej na ostre zaburzenia stresowe pojawia się seria fizycznych i psychologicznych objawów, które utrzymują się przez co najmniej trzy dni z rzędu po doświadczeniu traumatycznego przeżycia. Należy podkreślić, że jeśli objawy utrzymują się dłużej niż jeden miesiąc, u pacjenta z dużym prawdopodobieństwem rozwinął się zespół stresu pourazowego.

Oto kilka kryteriów wykorzystywanych przez DSM-V (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders) w celu postawienia diagnozy:

• Natrętne myśli. Dana osoba boryka się z wszechogarniającymi wspomnieniami w formie flashbacków. Takie natrętne myśli dręczą ją i często pojawiają się w jej snach.
• Objawy związane ze stanem umysły. Przejawiają się w formie niepokoju, lęku i stałego podenerwowania.
• Objawy dysocjacyjne. Osoba cierpiąca na ostre zaburzenia stresowe często ma wrażenie, że nie jest obecna i nie wierzy, że zdarzyło się coś strasznego. Poza tym czas zdaje się zwalniać i może mieć wrażenie, że jest w nim zawieszona.
• Pobudzenie. Trudności ze snem i koncentracją, problemy z podejmowaniem decyzji i trudności z nawiązaniem nici porozumienia z przyjaciółmi, rodziną oraz partnerem.
• Unikanie. Osoba, która dopiero co doświadczyła czegoś traumatycznego, często stara się nie myśleć, aby uniknąć tego, co zobaczyła i poczuła.

Co może wywoływać ostre zaburzenia stresowe?

Nie każda osoba, która przeżywa traumatyczne przeżycia, będzie musiała borykać się z ostrymi zaburzeniami stresowymi. Okazuje się, że częściej rozwijają się one u ludzi, którzy wcześniej cierpieli na inne zaburzenia psychologiczne (na przykład depresję).

Poza tym ryzyko ich wystąpienia zwiększa się u osób z unikowym stylem radzenia sobie lub tych, którzy wcześniej musieli radzić sobie z traumą.

Aby zrozumieć mechanizmy kierujące ostrymi zaburzeniami stresowymi, musisz najpierw poznać działanie ośrodkowego układu nerwowego.

• Gdy doświadczasz przerażającego lub groźnego przeżycia, Twój organizm uruchamia automatyczną reakcję walki lub ucieczki.
• Ten rodzaj zaburzenia to mechanizm ewolucyjny, który umożliwia ludziom przetrwanie niebezpiecznych sytuacji.
• To intensywne doświadczenia, podczas których układ nerwowy uwalnia nadmierne ilości adrenaliny i noradrenaliny. Te hormony wywołują częstoskurcz serca, zwiększają uwagę, lęk, bóle mięśni, itp.
• Co ciekawe, ludzie nie tylko cały czas myślą o swoich traumatycznych przeżyciach. Boimy się również, że ponownie przydarzy nam się coś podobnego. Lęk zwiększa się i prowadzi do postrzegania zagrożenia w każdym miejscu. Każdy bodziec jest przerażający, a mózg staje się więźniem złych doświadczeń.

Leczenie ostrych zaburzeń stresowych

Aby uniknąć bardziej męczących, a nawet chronicznych stanów po zdiagnozowaniu ostrych zaburzeń stresowych, pacjent musi poddać się terapii. Badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Bergen (w Norwegii) udowodniły skuteczność terapii poznawczo-behawioralnej.

Poprawę stanu wielu pacjentów wspomaga stosowanie takich strategii jak restrukturyzacja poznawcza, techniki relaksacyjne i ekspozycja (w myślach lub na żywo).

Podsumowując, pamiętaj, że każdy z nas w którymś momencie naszego życia zetknie się z traumatycznymi przeżyciami. Dlatego też koniecznie poszukaj pomocy, aby poradzić sobie z ich wpływem, zmniejszyć ich objawy oraz nauczyć się strategii radzenia sobie. Z niektórymi rzeczami nie można poradzić sobie samodzielnie.