Nieśmiałe dziecko - 5 błędów popełnianych przez rodziców

Wszyscy rodzice mają wobec swoich dzieci pewne oczekiwania. Jednym z nich jest to, aby były one otwarte i towarzyskie. Jednak nie zawsze tak jest. Rodzice często popełniają błędy, gdy próbują nauczyć nieśmiałe dziecko, jak się zachowywać w towarzystwie.

Przejrzane i zatwierdzone przez: psycholog Sergio De Dios González.

Napisany przez Edith Sánchez

Ostatnia aktualizacja: 20 kwietnia, 2023

Nieśmiałe dziecko wykazuje postawę, którą można uznać za obronną, gdy ma ono do czynienia z ludźmi, których nie zna. Niektóre maluchy na przykład chowają się za rodzicami, gdy nieznajomy chce się przywitać, podczas gdy inne patrzą w dół i zastygają w bezruchu. Co więcej, czują się one nieswojo w grupach i generalnie są wycofane w sytuacjach, które są dla nich nowe.

Wielu rodziców zastanawia się, na czym nieśmiałe dziecko opiera swoje zachowanie. Dr Jerome Kagan przeprowadził w tym zakresie szereg badań. Udało mu się zweryfikować, że około 20 procent dzieci rodzi się z predyspozycją do nieśmiałości. Jednak gdy środowisko jest sprzyjające, cecha ta z czasem się zmniejsza, aż w końcu prawie zupełnie zanika. Dlatego można powiedzieć, że nieśmiałość składa się zarówno z elementów wrodzonych, jak i nabytych.

Kagan zwraca uwagę, że może również być odwrotnie. Na przykład dziecko niekoniecznie musi być naturalnie nieśmiałe, ale staje się nim poprzez wychowanie, jakie otrzymuje. Czynniki takie jak przemoc domowa lub niewłaściwe wzorce rodzicielskie dodatkowo sprzyjają rozwinięciu się tej cechy. Jakie są główne błędy popełniane przez rodziców nieśmiałych dzieci? Oto pięć z nich.

1. Nieśmiałe dziecko a zmuszanie do interakcji

To jeden z najczęstszych błędów popełnianych przez rodziców nieśmiałego dziecka. Z jakiegoś powodu wierzą oni, że nieśmiałość jest cechą, którą można na siłę „wygasić”. W rzeczywistości często interpretują oni nieśmiałość jako efekt słabości lub nadmiernego rozpieszczania.

Jednak zmuszanie dziecka do interakcji może jedynie dodatkowo nasilić nieśmiałość, a nawet doprowadzić u malucha do rozwoju fobii społecznej. Chociaż ważne jest, aby wystawiać nieśmiałe dziecko na kontakty z innymi, istotne jest również kontrolowanie stopnia, w jakim to się dzieje, zwłaszcza jeśli tego typu sytuacja wywołuje w maluchu duży niepokój.

2. Mówienie w jego imieniu

Jest to zachowanie nadopiekuńcze, mające na celu ochronę nieśmiałego dziecka przed dyskomfortem, jaki powoduje interakcja z innymi. Ale ma to taki sam efekt, jak zmuszanie dziecko do interakcji: jedynie zwiększa jego nieśmiałość. Trzymanie dziecka pod ochronnym kloszem nie pomoże mu w byciu bardziej towarzyskim. Wręcz przeciwnie.

Jeśli maluch nie chce rozmawiać, najlepiej nie naciskać ani nie mówić w jego imieniu. Najlepszą rzeczą, jaką mogą zrobić rodzice, jest zachowywanie się w towarzystwie innych w normalny sposób, aby dziecko dostrzegło wzór tego, jak odnosić się do osób w jego otoczeniu.

W rzeczywistości rodzice w takiej sytuacji powinni starać się nie robić z dziecka centrum uwagi. Jeśli maluch zostanie o coś zapytany, należy dać mu czas na odpowiedź. Jeśli nie odpowie, najlepiej kontynuować rozmowę, nie zwracając uwagi na jego postawę.

3. Wprawianie w zakłopotanie lub porównywanie z innymi

Ostatnią rzeczą, jakiej potrzebuje nieśmiałe dziecko, jest zawstydzenie go przez rodziców. Jeśli słyszy stwierdzenia takie jak „No, powiedz coś” lub „Nie bądź głupiutka, odpowiedz”, dziecko będzie miało jeszcze większe zahamowania w wyrażaniu swojego zdania. Co więcej, może zacząć bać się sytuacji towarzyskich.

Innym sposobem zawstydzenia jest porównywanie dziecka do rodzeństwa lub innych dzieci. Działa to poniżająco, rani i ograbia malucha z poczucia własnej wartości. Warto pamiętać, że każde dziecko jest wyjątkowe i porównywanie go z innymi jest dla niego upokarzające.

4. Nieśmiałe dziecko a komentarze na jego temat

Podobny do poprzedniego przypadek ma miejsce, gdy rodzice, chcąc pomóc dziecku, tłumaczą je w obecności osób, które nie są mu szczególnie bliskie. Rodzice mogą na przykład powiedzieć: „Jaś jest naprawdę nieśmiały, więc lepiej go nie pytaj”. To tak, jakby wspominali o jakiejś wadzie lub wybrakowaniu, podczas gdy w rzeczywistości jest to po prostu sposób bycia dziecka, które jest tak samo ważne jak każde inne.

Nieśmiałe dziecko ma tendencję do odczuwania niepokoju, gdy przyciąga zbyt wiele uwagi lub gdy oczy innych są skupione tylko na nim. Z pewnością nie potrzebuje ono na czole etykiety, która działa jak piętno i dodatkowo utrudnia wchodzenie w interakcje.

5. Wypełnianie harmonogramu zajęciami

Wielu rodziców jest przekonanych, że jednym ze sposobów poprawienia umiejętności społecznych nieśmiałego dziecka jest wypełnienie jego planu dnia dużą ilością zajęć. Mogą to być na przykład lekcje gry na pianinie, pływanie, malowanie, lekcje tańca itp.

Jednak takie podejście zwykle nie działa, zwłaszcza gdy dziecko zaczyna odczuwać potrzebę, by w swobodny i spontaniczny sposób samodzielnie organizować swój czas. Wszystkie dzieci, bez względu na to, czy są nieśmiałe, czy nie, potrzebują ze strony rodziców dużo uczucia i wsparcia. Wymagają one również uznania za swoje postępy, nawet jeśli są one niewielkie. Nieśmiałe dziecko może być zachęcane do interakcji, ale nie za pomocą presji, lecz raczej pozytywnej motywacji.