Neurotyczność - czy dotyczy także ciebie?

Neurotyczność wynika z dysonansu pomiędzy pragnieniem a jego tłumieniem. Napięcie to przejawia się drażliwością, niespójnością i konfliktowością.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Ostatnia aktualizacja: 20 października, 2020

Termin neurotyczność zyskując na popularności stracił część wyjściowego znaczenia. Chociaż od ponad wieku znany jest w psychologii i psychiatrii, skonkretyzował się w psychoanalizie Zygmunta Freuda.

Zasadniczo neurotykami nazywa się osoby konfliktowe, które łatwo się denerwują. Nie do końca jednak o to chodzi. Chociaż od XVIII wieku neurozą nazywało się chwiejność emocjonalną, przyjęte później przez to słowo znaczenie jest zupełnie inne.

Zdaniem Freuda prawie wszyscy są neurotyczni, chociaż intensywność tego stanu bywa różna. W tej optyce, każdy człowiek rozwija w sobie pewien stopień neurozy – wkroczenie w kulturę i społeczeństwo wiąże się z rezygnacją z osobistych pragnień, co generuje napięcie.

Freud a neurotyczność

Według Freuda neurotyczność to wynik tłumienia instynktów ze względu na wymogi kultury i wbrew swoim pragnieniom. Innymi słowy, to konsekwencja powstrzymywania się od ich realizacji z braku innej opcji, podczas gdy one pozostają żywe.

Tłumienie  powoduje napięcie – chcę, ale nie mogę. W optyce Freuda odbywa się walka pomiędzy superego – instancją określającą powinność – a id, czyli instancją reprezentującą najbardziej podstawowe pragnienia. Dlatego jednostka ciągle odczuwa wewnętrzny konflikt.

Napięcie powstaje w sposób nieświadomy i przejawia się tak, że neurotyka nic nie satysfakcjonuje – dominuje w nim konflikt i wątpliwości. Traci więc mnóstwo energii na walkę z rzeczywistością, ale nie jest w stanie jej zmienić – jest to więc nieukierunkowany opór.

Cechy neurotyka

Neurotyk odczuwa niepokój przy każdej czynności. Jego strach i poczucie konfliktu przekraczają codzienny stres. Przy neurozie stres odczuwa się bez konkretnego powodu i bez przerwy.

Neurotycy nie zawsze dużo krzyczą. Tak naprawdę najczęściej są spokojni, a tylko czasami wybuchają. Trwają w konflikcie z sobą samym i ze światem. Przeważa w nich wewnętrzne napięcie, które nie odpuszcza. Ciągle chcą wychodzić, wchodzić, chodzić albo nie chodzić.

Neuroza częściej zdarza się u mieszkańców dużych miast. Dotyka też osoby żyjące w ubóstwie i te z doświadczeniem porzucenia, maltretowania czy zaniedbania w dzieciństwie. Neurotykowi trudno być spontanicznym czy śmiać się – nie potrafi się zrelaksować.

Czy jesteś neurotyczny?

Każdy nas ma w sobie coś z neurotyka – to cena, jaką płacimy za przynależność do kultury i społeczeństwa. Jednak u dojrzałej osoby rezygnacja z pierwotnych instynktów jest konsekwencją racjonalności, a nie jedynie represji.

Przedstawiamy test na stopień neurotyczności. Oto najważniejsze pytania:

• Uważasz się za osobę nadwrażliwą?
• Czujesz się często ofiarą innych?
• Gdy ktoś wskazuje ci twój błąd – usprawiedliwiasz się zanim sprawdzisz czy ma rację?
• Czy często odczuwasz niepokój?
• Wydaje ci się, że inni koncentrują się na tobie?
• Jesteś zazdrosny i nieufny?
• Lubisz krytykować innych?
• Czy małe problemy często rosną dla ciebie do dużych rozmiarów?
• Odczuwasz przesadny optymizm lub pesymizm?
• Masz problemy ze swoją seksualnością?
• Czy inni ludzie często wywołują w tobie zażenowanie?
• Masz ambicję do przekraczania własnych granic?
• Często masz ochotę zmienić pracę lub jesteś często zwalniany?
• Czy jesteś nadmiernie pedantyczny w różnych aspektach życia?
• Jesteś bardzo chaotyczny?
• Czy kłamiesz bez potrzeby?
• Jesteś przesądny?
• Robisz rzeczy, które później uważasz za głupie?
• Przejawiasz jakiś rodzaj zachowania kompulsywnego?
• Cierpisz na fobię?
• Czy łatwo się denerwujesz?
• Trudno ci się skoncentrować?
• Cierpisz na niezdiagnozowane dolegliwości?
• Często boli cię głowa?
• Masz problemy ze snem?

Jeśli odpowiedziałeś “tak” na cztery pytania, masz cechy neurotyka. Jeśli odpowiedziałeś twierdząco na cztery do ośmiu pytań, przejawiasz zachowania neurotyczne. P onad osiem odpowiedzi twierdzących wskazuje na to, że dotyka cię znaczny problem i powinieneś zgłosić się po pomoc.

Przeczytaj na Piękno umysłu

Neuroza, więzienie emocjonalnej niestabilności

Neuroza definiuje stan kliniczny charakteryzujący się niestabilnością emocjonalną, tendencją do depresji, wysokim lękiem, a także poczuciem winy.