Narcyzi – dlaczego relacje z nimi są dla nas toksyczne

Narcyzi są jak czarne dziury. Widać to zwłaszcza w związkach. Pożerają wszystko na swojej drodze. Działają według maksymy: najpierw ja, potem ja, a na końcu też ja. Czy to brzmi znajomo? Na początku narcyzi są czarujący, ale ostatecznie zawsze chodzi o to, żeby to inni uznali ich cnoty. Dlatego, gdy przestają być podziwiani lub nie jest to już dla nich wystarczająco stymulujące, nudzą się i znajdują nowe źródło energii w kłamstwach, manipulacjach i oszustwach. W ten sposób tworzy się toksyczna relacja.

Według najnowszych badań narcyzi charakteryzują się potrzebą bycia podziwianym, przy jednoczesnej niezdolności do empatii wobec innych. Ich uwaga krąży wokół kwestii związanych z sukcesem. Wierzą, że są wyjątkowi, genialni lub piękni. W rezultacie oczekują, że inni będą ich tak traktować.

„Mają skłonność do poczucia, że ci, z którymi się związują, muszą sprawiać, że czują się wyjątkowi i niepowtarzalni, ponieważ postrzegają siebie w tych kategoriach”.

-Belloch-

Narcyzi – toksyczność osobowości

Zaburzenia osobowości zwykle powodują ograniczenia na różnych poziomach. Jednak na poziomie społecznym działają w szczególny sposób. To dlatego, że narcyzi mają trudności z regulowaniem własnych emocji w zdrowy sposób. W efekcie pojawiają się zachowania nadmiernie impulsywne, które mogą być niezwykle bolesne.

W 1975 roku prestiżowy psychiatra Otto Kernberg stwierdził, że osobowość narcystyczna charakteryzuje się zaburzeniami tożsamości, które czynią ją dramatyczną i nieobliczalną emocjonalnie. Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne (APA) twierdzi, że osobowość narcystyczna składa się z dominującego wzorca wielkości. Występuje w fantazji umysłu jednostki lub w sposobie, w jaki się ona zachowuje. Patologiczny narcyzm rozwija się we wczesnej dorosłości, a także manifestuje co najmniej pięć objawów więcej niż te, które znajdujemy na poniższej liście:

• Poczucie wielkości i arogancji. Ich zachowanie jest aroganckie i działają z wyższością.
• Mogą zostać pochłonięci fantazjami o sukcesie, władzy, błyskotliwości lub nieograniczonej idealnej miłości.
• Uważają, że są wyjątkowi lub niepowtarzalni. Co więcej, uważają, że tylko ludzie o wysokim statusie mogą ich zrozumieć.
• Mają nadmierną potrzebę bycia podziwianym.
• Uważają, że są uprzywilejowani. Oznacza to, że patrzą z góry na inne osoby, które uważają za gorsze.
• Wykorzystują relacje międzyludzkie.
• Często zazdroszczą innym lub wierzą, że inni im zazdroszczą.

Czy kiedykolwiek czułeś się wykorzystywany w swoim związku? Jeśli odpowiedź brzmi „tak”, być może spotkałeś narcyza. Osoby z narcyzmem wykorzystują innych do osiągania własnych celów, niezależnie od szkód, które to powoduje. Dbają wyłącznie o własne interesy.

Narcyzi często chcą obcować wyłącznie z osobami „najwyższej wartości” lub członkami najlepszych instytucji, jednocześnie ich dewaluując. Te cechy można wytłumaczyć wyjątkowo kruchą samooceną.

Narcyzi mają niskie poczucie własnej wartości

Byłoby logiczne, że osoba, która postrzega siebie w tak pozytywnych i imponujących kategoriach, ma poczucie własnej wartości odporne na bombę atomową. Jednak nic nie może być dalsze od prawdy. Jeśli chodzi o samoocenę, narcyzi wypadają wyjątkowo kiepsko. Są jak dzieci zamknięte w dorosłych ciałach i przejawiają bardzo intensywne reakcje emocjonalne na choćby najmniejsze przewinienie:

• Są bardzo wrażliwi na krytykę.
• Mają tendencję do izolowania się społecznie.
• Często popadają w depresję.
• Kiedy czują się dobrze, mogą doświadczać nastrojów hipomaniakalnych.
• Mają duże trudności z przystosowaniem się do starzenia się i związanych z tym fizycznych ograniczeń.
• Czują ogromny wstyd i upokorzenie. W związku z tym bardzo siebie krytykują.

Osoby narcystyczne mogą mieć duże trudności w rozwoju swojego życia zawodowego. Strach przed krytyką czyni ich naprawdę konserwatywnymi.

„Pretensjonalność i ciągła potrzeba podziwu w połączeniu ze względnym brakiem zainteresowania problemami i potrzebami innych sprawiają, że relacje stają się problematyczne”.

-Belloch-

Jak narcyzi nam szkodzą?

Intymne relacje z osobą narcystyczną są głębokie dla osoby cierpiącej, ale są jedynie powierzchowne dla narcyza. Ich celem jest utrzymanie jak najwyższej samooceny. Aby to zrobić, przekazują obraz samowystarczalności.

Kliniczne studia przypadków ujawniają dwa charakterystyczne przejawy narcyzmu: wyniosłość i wrażliwość. Według Bellocha oba komponenty łączy styl relacji międzyludzkich oparty na egocentryzmie i potrzebie dominacji. W związku z tym narcyzi często zachowują się asertywnie, bezdusznie, a nawet z okrucieństwem.

„Dla osób z narcyzmem relacje interpersonalne są środkiem do osiągnięcia celu, jakim jest uregulowanie własnej wrażliwej samooceny”.

-Belloch-

Narcyzi mają trudności z nawiązywaniem relacji opartych na wzajemności. Stawianie siebie zawsze na pierwszym miejscu oznacza, że inni zostają w tyle. Rzeczywiście, prawdziwe zainteresowanie narcyza swoim partnerem praktycznie nie istnieje, ponieważ jego dominującą potrzebą jest uzyskanie osobistej korzyści ze związku.

Przyczyna osobowości narcystycznej jest nadal nieznana, chociaż uważa się, że pewną rolę odgrywa tu genetyka. W odniesieniu do środowiska rodzinnego zaobserwowano pewne cechy w funkcjonowaniu rodziców. Na przykład brak empatii i wsparcia lub uczucia rodziców, zaniedbanie i znęcanie się.

Na koniec musimy podkreślić, że narcyzm jest normalny w małych dawkach. Jest nawet niezbędny do rozwoju jaźni, która ewoluuje w miarę dojrzewania jednostki. Jednak problem pojawia się, gdy poważnie zaburza funkcjonowanie jednostki, powodując cierpienie w jej otoczeniu.

„Z tej perspektywy każdy dorosły osobnik ma od czasu do czasu „potrzeby narcystyczne”, które należy w jakimś stopniu zaspokoić, aby utrzymać poczucie własnej wartości na odpowiednim poziomie”.

-Belloch-