Nadmierna adaptacja u dzieci: zachowanie, które ukrywa cierpienie

Jeśli dziecko jest zbyt grzeczne i posłuszne, możliwe, że wykazuje oznaki nadmiernej adaptacji. Przedstawiamy charakterystykę i implikacje tego problemu.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Elena Sanz.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Kiedy przyszedłeś na świat, byłeś czystą kartką papieru. To dzięki interakcjom z otoczeniem, a zwłaszcza z głównymi opiekunami, nauczyłeś pewnych rodzajów zachowań. Celem socjalizacji jest nauka życia w społeczeństwie. Ponadto, chodzi też o dostosowanie się do pewnych oczekiwań, by stać się bytem funkcjonalnym. Jednak gdy zjawisko to występuje zawyżonym stopniu, następuje nadmierna dadaptacja.

Dzieci, które cierpią z powodu nadmiernej adaptacji, mają tendencję do rozpoznawania swojego problemu dopiero w wieku dorosłym. To posłuszne dzieci, z dobrymi wynikami w nauce, które nie sprawiają problemów rodzicom ani nauczycielom. Prezentują wszystkie rodzaje zachowań, które są nagradzane społecznie. Jednak odbywa się to kosztem własnego samopoczucia.

Nadmierna adaptacja u dzieci

Dzieci, które cierpią z powodu nadmiernej adaptacji, są na pierwszy rzut oka wzorowymi dziećmi i uczniami. To maluchy, które zawsze robią to, czego się od nich oczekuje. Na przykład nie denerwują innych, nie przerywają, są posłuszne i odpowiedzialne. Jednak te cechy, które są postrzegane jako tak pozytywne przez dorosłych, powinny być właściwie sygnałem alarmowym. Dzieciństwo z natury jest czasem hałaśliwe i chaotyczne.

W procesie rozwoju i budowania tożsamości dzieci potrzebują przestrzeni i wolności, by być sobą. Jeśli wyrzekają się swojej autentyczności, aby dostosować się do oczekiwań innych, ograniczają się. Ma to dla nich znaczące reperkusje psychologiczne i emocjonalne.

Główne oznaki i objawy

Jak wspomnieliśmy wcześniej, nadmierna adaptacja zwykle pozostaje niezauważona. Tutaj podajemy główne cechy tego zaburzenia. Dzięki temu możesz określić, czy Twoje dzieci manifestują którąkolwiek z nich:

• To dobre dzieci, nadmiernie poprawne, uprzejme i pełne szacunku
• Są bierne i mają skłonność do izolacji i samotności. Co więcej, zazwyczaj są nieśmiałe, ciche i wycofane.
• Wykazują wysoki poziom intelektualny, szerokie słownictwo i mają dobre wyniki w nauce. W zajęciach pozalekcyjnych wykazują taką samą produktywność i posłuszeństwo.
• Mają tendencję do tłumienia swoich uczuć i emocji, aby nie denerwować swoich opiekunów.
• Nie sprzeciwiają się władzy ani nie buntują się. Wręcz przeciwnie, starają się być doskonałymi dziećmi i troszczą się o to, by spełnić to, czego się od nich wymaga.

Konsekwencje nadmiernej adaptacji u dzieci

Wzorzec nadmiernej adaptacji ma tendencję do utrzymywania się w czasie i generuje istotne konsekwencje. Oto najważniejsze z nich.

Trudności w relacjach społecznych

Dzieci te rozwijają wielki strach przed odrzuceniem. W konsekwencji mogą mieć duże trudności w nawiązywaniu kontaktów towarzyskich. Często boją się pokazania swojej osobowości. Dlatego decydują się na izolację i unikanie interakcji społecznych. Mają tendencję do wycofywania się i nie przejmowania inicjatywy.

Z drugiej strony ich potrzeba ciągłego zadowalania innych, nieumiejętność powiedzenia „nie” lub wyznaczenia granic zbiera swoje żniwo. Staje się to szczególnie widoczne w okresie dojrzewania i przy pierwszych romantycznych związkach.

Perfekcjonizm i nadmierny stres

Często zdarza się, że dzieci są wobec siebie bardzo wymagające. Szukają perfekcji we wszystkim, co robią, do tego stopnia, że paraliżuje ich to i generuje wysoki poziom stresu. Na przykład nieco niższa ocena, krytyka lub skarcenie ze strony rodziców lub nauczycieli mogą na nich głęboko wpłynąć.

Bierność i uzależnienie

Kiedy dziecku nie pozwoli się odpowiednio rozwinąć swojej osobowości, przyzwyczai się ono do działania zgodnie z oczekiwaniami i wymaganiami innych. Oznacza to, że kiedy muszą podejmować decyzje, nie wiedzą, jak to zrobić. Z tego powodu często stają się zależne od innych.

Choroby psychosomatyczne

Te stłumione emocje i impulsy w końcu manifestują się w ciele. To dlatego, że nie można ich kierować w zwykły sposób. Dlatego dzieci cierpią na bóle głowy bez wyraźnej przyczyny, problemy żołądkowo-jelitowe lub dermatologiczne.

Przyczyny nadmiernej adaptacji u dzieci

Generalnie tendencja ta wynika z lęku dziecka przed utratą miłości rodziców. Dzieci są całkowicie zależne od dorosłych. Z tego powodu denerwowanie ich może dla dziecka wydawać się zagrożeniem dla ich własnego przetrwania.

Nadmierna adaptacja zwykle ma miejsce, gdy rodzice wierzą, że ich dziecko musi spełnić ich aspiracje i pragnienia. Powinni jednak rozumieć, że jako rodzice powinni wziąć na siebie odpowiedzialność za promowanie swojego rozwoju.

Ze względu na wymagającą dynamikę rodziny lub z powodu nałożonych na nie obciążeń dzieci te muszą zachowywać się jak dorośli. Nie pozwolono im być dziećmi ani swobodnie wybierać i wyrażać własnych opinii. Musiały się nadmiernie przystosować i był to ich mechanizm obronny, aby móc funkcjonować.

Co można z tym zrobić?

Jeśli dziecko wykazuje nadmierną adaptację, wszelkie interwencje będą skierowane przede wszystkim do jego rodziców. Muszą zmodyfikować swój styl rodzicielstwa oraz umożliwiać i zachęcać do rozwoju osobowości i tożsamości ich dziecka. Jednak często model ten nie jest wykrywany do czasu dorosłości. Jeśli rozpoznasz się jako ofiarę nadmiernej adaptacji, musisz zacząć pozwalać sobie, od teraz, na swoją autentyczność.

Musisz oduczyć się tego, czego się nauczyłeś i zacząć poznawać siebie. Musisz określić swoje własne pragnienia, granice, które chcesz wyznaczyć, oraz emocje, które musisz wyrazić. Wreszcie musisz odkryć swoją tożsamość, która nadal jest ukryta.

Rozpoczęcie życia na własnych warunkach będzie trudne, ale także wyzwalające. Nie wahaj się zasięgnąć profesjonalnej pomocy w przeprowadzeniu tej transformacji. Wreszcie będziesz mógł uwolnić się od wszystkich tych ciężarów i pozwolić sobie na bycie tym, kim naprawdę jesteś.