Myślenie odwracalne: pokonaj lenistwo kognitywne

Napisane i zweryfikowane przez psycholog i dziennikarz Sara Clemente.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Kiedy mocno w coś wierzysz, ale któregoś dnia ktoś daje Ci jakiś dowód, który podaje Twoje przekonanie w wątpliwość, masz dwie możliwości. Możesz sobie uświadomić, że Twoje przekonanie było błędne, zaakceptować, że Twoja opinia jest niepoprawna, a następnie ją zmienić. Oznaczałoby to, że stosujesz myślenie odwracalne.

Drugą opcją, którą wybiera większość z nas, jest dokładne przeciwieństwo pierwszej możliwości. Możesz nadal trzymać się swoich przekonań i sprawiać, że staną się nieodwracalne. Zamykasz oczy na jakąkolwiek inną możliwość i trzymasz swój punkt widzenia w żelaznym uścisku. Tak naprawdę to wszystko wynika ze wspaniałej złożoności i niedoskonałości ludzkiego mózgu.

Dlaczego myślenie odwracalne jest takie ważne

Myślenie odwracalne to zdolność człowieka do rozumowania na różne sposoby jakby w różnych kierunkach. Oznacza to zdolność widzenia rzeczy nie tylko z jednej perspektywy, lecz także z przeciwnej. Ta umiejętność pomaga rozwiązywać złożone problemy i widzieć wszystkie pozycje na spektrum między dwoma przeciwnościami.

Jest to myślenie, które poszerza perspektywę i ułatwia rozwiązywanie problemów, zarówno osobistych, jak i zawodowych. Myślenie odwracalne pozwala rozwiązywać problemy w bardziej logiczny i bezpośredni sposób.

Z drugiej strony jest też spolaryzowane myślenie, które jest bardzo wyczerpujące. W tym przypadku albo coś jest białe albo czarne. Nie ma żadnych odcieni szarości ani opcji do rozważenia, które można by przedyskutować. Biegunowość sprawia, że łatwo utknąć w jednym punkcie. To paraliżuje.

Jeśli zdołasz postawić się na jednym ze środkowych punktów spektrum, będziesz w pełni wykorzystywać myślenie odwracalne, takie, które naprawdę może ponownie popchnąć Cię do działania.

Ślepy na dowody

Wyobraź sobie, że chodzisz po lesie godzinami i odczuwasz naprawdę duży głód. Daleko, na szczycie góry, widać jabłoń. Zaczynasz do niej biec. Jedyna myśl, na której się skupiasz, to cenny owoc.

Ale kiedy docierasz na szczyt, zauważasz, że jabłka są zgniłe. Nie możesz ich jeść. Co więcej, wzdłuż ścieżki, która prowadziła Cię na szczyt góry, rosły rozmaite drzewa owocowe. Wystarczyło tylko przystanąć i rozejrzeć się wokół siebie!

Tak właśnie działa ludzki mózg. I dlatego czasami zachowujemy się tak głupio: patrzymy prosto przed siebie, nie odwracając głowy i nie widząc, co się wokół nas dzieje.

Błądzimy z klapkami na oczach. Nie jest to jednak upór, ponieważ ma to więcej wspólnego z cechami osobowości. To, co tak naprawdę robimy, to pozwalamy przejąć kontrolę nieodwracalności.

8 sposobów, jak reagować na dowody, które są sprzeczne z Twoimi przekonaniami

Istnieje 8 możliwych reakcji na spotkanie się z dowodami, które są sprzeczne z tym, w co wierzymy (Chinn i Brewer, 1933). Pierwsze trzy reakcje wiążą się z popadnięciem w nieodwracalne myślenie: ignorowanie faktów, zaprzeczanie im i wykreślanie ich.

Pozostałe pięć reakcji wykorzystuje myślenie odwracalne: odkładanie osądów na bok, reinterpretowanie faktów, akceptowanie ich i dokonywanie drobnych zmian w dotychczasowych przekonaniach, lub akceptowanie faktów i zmiana przekonań.

Dlaczego myślenie odwracalne nie jest przez nas stosowane?

Nasze mózgi nie są tak doskonałe, jak nam się wydaje. Widzimy mózg jako idealną maszynę, dokładnie i racjonalnie analizującą różne rzeczy. Ale jeśli chodzi o próbę odwrócenia myślenia, uświadomisz sobie, że jest to dalekie od doskonałości.

Dokładamy wszelkich starań, aby znaleźć fakty, dowody i teorie, które potwierdzą nasze przekonania. Nie często idziemy w innym kierunku. Gdybyśmy spróbowali znaleźć dowód, który byłby sprzeczny z naszymi przekonaniami, nasz mózg postrzegałby to jako samosabotaż i próbował wyrzucić ten pomysł z głowy.

Wystarczy znaleźć jakiś mały znak, że „wszystko jest w porządku”, aby potwierdzić swoje myślenie i w nim się osadzić. Na przykład ktoś, kto jest przekonany, że tytoń nie jest szkodliwy dla zdrowia, przeszukuje tysiące stron internetowych, dopóki nie znajdzie takiej, na której jest napisane, że „palenie wydłuża życie”.

I choć nie jest to prawdą, jeśli nie stosujesz myślenia odwracalnego, uwierzysz w to. Z tysięcy stron, które twierdziły, że jest odwrotnie, i wszystkich badań, które potwierdzają, że palenie szkodzi zdrowiu, pozostajesz w zgodzie z tą, która wzmacnia Twoje przekonania.

Lenistwo poznawcze

Czy wiesz, co to jest heurystyka? To rodzaj mentalnego skrótu, którego Twój mózg używa do oszczędzania energii. Oznacza to, że jeśli istnieją dwie ścieżki do tego samego wyniku, Twój mózg spróbuje objąć tę, która wymaga najmniejszego wysiłku.

A to oznacza, że ​​rządzi nami mentalna zasada oszczędzania energii. Jest niekontrolowana, niewidzialna i nieświadoma. Jest to również wyjaśnienie, dlaczego nasze mózgi lubią szukać faktów, które potwierdzają nasze teorie.

Jeśli chcesz stosować myślenie odwracalne, musisz myśleć logicznie, w racjonalny sposób. Oznacza to podejmowanie wysiłku, na który Twój mózg nie zawsze ma ochotę. Po prostu, aby potwierdzić opinię i w niej osiąść, potrzeba mniej wysiłku.

Nasze mózgi to kognitywni próżniacy! Niezwykle ważne jest, aby pozbyć się wszystkich innych mitów z głowy i pamiętać, że mózg zrobi wszystko, aby wykonać mniej pracy.

Może wydawać się to dziwne, ale nikt nie może tego uniknąć. Dzieje się to nieustannie w naszym codziennym życiu. Kiedy przedstawiane są nam fakty, mamy dwie możliwości. Albo trzymać się dotychczasowej opinii i zignorować resztę, albo poszerz szerszą perspektywę i rozważyć inne podejście.