Metrodora, ginekolog, która wyprzedziła swoją epokę

W zaraniu Cesarstwa Rzymskiego Egipcjanka wyróżniała się wśród swoich współczesnych dzięki niesamowitym innowacjom w medycynie ginekologicznej.

Metrodora była wybitną postacią w dziedzinie medycyny. Swoją pracą jako badacz i propagator tematów związanych z ginekologią zdobyła bezprecedensowe uznanie wśród ludzi sobie współczesnych.

Aby przedstawić tę genialną Egipcjankę we właściwy sposób musimy cofnąć się o kilka stuleci. Dopiero wtedy zrozumiemy w pełni kim była Metrodora. A to dlatego, że mówienie o Egipcie oznacza mówienie o Grecji. Natomiast mówienie o Grecji bez wspominania o medycynie jest co najmniej trudne.

Wszyscy wiemy, że kolebka wielkich myślicieli historii ludzkości była także kolebką jednych z najwybitniejszych lekarzy naszej ery, z Hipokratesem i Galenem na czele. Ale co Grecja ma wspólnego z Egiptem w tym przypadku? I co ma wspólnego z postacią młodej ginekolog?

Na początku przypomnijmy, że Egipt przeżywał okres hellenistyczny między 323 p.n.e. a 30 p.n.e. Na tym samym etapie kultura egipska przeżyła ogromny rozkwit, który skoncentrował się głównie w mieście Aleksandria.

Ta enklawa, założona przez Aleksandra Wielkiego była położona w zachodniej części delty Nilu. Miała nawet szczególny status miasta greckiego, z administracją odrębną od egipskiej. Później miasto padło ofiarą kolonizacji przez Imperium Rzymskie. W konsekwencji, przez ponad 600 lat stało się jeszcze jedną prowincją, chociaż grecki pozostał językiem ludzi wykształconych.

Właśnie w tym ostatnim okresie historycznym zaczyna się ujawniać postać Metrodory i jej znaczenie dla medycyny.

Kim była Metrodora?

Być może jej imię jest mało znane większości osób. Tajemnica otaczająca jej życie, a także jej badania wciąż stanowi pożywkę dla spekulacji i plotek. Pewne jest to, że wyróżniała się jako ginekolog, położna i badaczka kobiecych problemów medycznych.  Spisała również wszystkie swoje odkrycia i je usystematyzowała w kolejności alfabetycznej.

Uważa się, że Metrodora urodziła się w Egipcie między 200 a 400 n.e. Ta niezwykle wykształcona kobieta, dorastała i wychowywała się w społeczeństwie, które nie pozostawiało wiele szans przedstawicielkom jej płci.

I choć nie było tak seksistowskie jak Grecy i Rzymianie (którzy uważali kobiety za wiecznie niepełnoletnie), postrzegało kobiety jedynie jako uzupełnienie mężczyzn.

Miała jednak (względne) szczęście, że w starożytnym Egipcie prawo traktowało mężczyzn i kobiety niemal jednakowo, co było nie do pomyślenia w Grecji lub Rzymie.

W Egipcie na przykład istniał rozwód, prawo do dziedziczenia i źle widziano znęcanie się nad kobietami (co nie zapobiegało takim zdarzeniom). Kobieta mogła być właścicielem firmy lub pracować w niektórych branżach; między innymi tych związanych ze zdrowiem.

W rzeczywistości etymologia imienia Metrodory jest co najmniej ciekawa. W języku greckim “metro” oznaczało „macicę”, a “dora” „prezent”. Zgodnie ze swoim imieniem egipska lekarka specjalizowała się w chorobach i zaburzeniach szczególnie dotykających kobiety.

W swojej karierze napisała wiele traktatów związanych z ginekologią. Jej praca Na temat chorób i leczenia kobiet składa się z 63 rozdziałów i jest nadal szeroko stosowana do dziś. Zawiera nie tylko kwestie medyczne, ale także ogólne porady na temat zdrowia publicznego i łagodniejszych problemów (takich jak hemoroidy).

Innowacje i osiągnięcia medyczne

Wkład, jaki Metrodora wniosła w medycynę obejmuje wykorzystanie wziernika do badań ginekologicznych. Stworzyła również tampon jako metodę antykoncepcji i leczenia infekcji pochwy.

Opracowała związki medyczne, których nie znaleziono w żadnym innym badaniu, oraz ustanowiła wytyczne w celu ustalenia, czy kobieta została wykorzystana seksualnie lub napadnięta.

Poświęciła się także rekonstrukcji twarzy, piersi i błony dziewiczej. W tym ostatnim przypadku, jej ostatecznym celem była pomoc kobietom, które utraciły dziewictwo, w uniknięciu piętna społecznego.

Z drugiej strony, była również jednym z pierwszych specjalistów, którzy żądali interwencji chirurgicznych w przypadkach raka, zwanych wówczas „wrzodami złośliwymi”.

Tajemnice wokół postaci Metrodory

Nie wiadomo, czy tajemnicza lekarka prowadził większość swojej pracy w Grecji czy Egipcie. Wynika to z istniejących niejasności, będących wynikiem licznych zmian terytorialnych, przez które przeszedł ten kraj pod panowaniem faraonów.

Ponadto przez wiele lat krążyły plotki, że prawdziwa tożsamość Metrodory to, ni mniej ni więcej, jak słynna Kleopatra. Z tego powodu nie zaskakuje fakt, że w niektórych badaniach nazywa się ją „Cleopatra Metrodora”. Jednak nie istnieją historyczne dowody na to, że ta historia jest prawdziwa.

Kimkolwiek była Metrodora, wciąż możemy podziwiać jej niezwykle ważne dzieło dzięki jej pracom. Niektóre z nich są przechowywane we Bibliotece Laurenziana we Florencji i zachwycą każdego badacza (lub ciekawskiego), który odważy się zapytać o biografię tej imponującej kobiety.