Mechanizmy manipulacyjne to narzędzia stosowane przez tych, którzy chcą skłonić nas do postępowania, które służyłoby ich interesom. Nie da się jednak ukryć, że konsekwencją ich stosowania jest cierpienie tych, na których dopuszczono się manipulacji. Jeśli zatem uda nam się lepiej poznać mechanizmy manipulacyjne, łatwiej będzie nam się bronić przed osobami, które chcą je zastosować przeciwko nam.
Zrozumienie różnych taktyk manipulacyjnych i mechanizmów, które jedne łączą z innymi nie zawsze jest proste. Warto jednak wgłębić się nieco w temat, ponieważ wiedza ta pomoże nam lepiej chronić nas samych, ale również pomagać innym.
1. Mechanizmy manipulacyjne – narcyzm
Osobowość narcystyczna charakteryzuje się przesadną i niczym nie ograniczoną miłością względem własnej osoby. Narcyz jest w pełni przekonany, że jest ważniejszy i lepszy od innych. Skupia się na tym, co pozwala mu karmić owo przekonanie, nawet jeśli w rzeczywistości wypacza rzeczywistość. Widzą tylko to, co stawia ich w lepszej pozycji. Wręcz upiększają cudze słowa, byle tylko wypadły na jego korzyść.
Sytuacją, w której bardzo łatwo jest zidentyfikować osobowość narcystyczną jest rozmowa. Zamiast słuchać tego, co druga osoba ma mu do przekazania, narcyz stale skupia się na tym, co sam chciałby powiedzieć. To sprawia, że druga osoba nie czuje się wysłuchana i traci się nić porozumienia.
Z drugiej zaś strony, manipulatorzy mają umysł pełen różnych emocji. Z tego względu niezależnie od tego w jaki sposób przebiega rozmowa, ostatecznie narcyz kończy w centrum uwagi stawiając się w roli niepodważalnego bohatera. Choć narcyzm sam w sobie nie stanowi dowodu, że ktoś jest manipulatorem, to gdy dołączymy do tej cechy pozostałe mechanizmy manipulacyjne, łatwo nam będzie ocenić z kim mamy do czynienia.
2. Makiawelizm
Makiawelizm jest cechą osobowości, która uzewnętrznia konkretną tendencję. Oznacza traktowanie innych wyłącznie jako środek umożliwiający manipulatorowi osiągnięcie swoich własnych celów. Jeśli ktoś na tym nie cierpi, to oznacza, że został wykorzystany do spełnienia jakiegoś celu pośredniego, nadal jednak nie stanowił celu głównego. Makiawelizm cechuje się wykorzystaniem szantażu emocjonalnego i kłamstwami.
Jeśli więc masz przed sobą osobę która pasuje do opisanego profilu, w jej towarzystwie zapewne będziesz odczuwać, że robisz coś wbrew własnym pragnieniom. Wynika to z faktu, że manipulator z wielką łatwością potrafi nas przekonać do takiego, czy innego działania. Na dłuższą metę prowadzi to do osłabnięcia relacji i sprawia, że staje się ona jedynie powierzchowna.
3. Zawsze musi mieć ostatnie słowo
Istnieją różnego rodzaju mechanizmy manipulacyjne. Kolejny z nich polega na tym, że manipulator nie jest w stanie znieść, że ktoś inny wyróżnia się z otoczenia. Z tego względu robi wszystko co możliwe, by stale znajdować się w centrum wydarzeń. Jeśli zajdzie taka potrzeba, nie zawaha się zranić innej osoby, jeśli tylko będzie to gwarantowało, że uwaga skupi się ponownie na niej. W taki sposób uwidacznia się jej egocentryzm.
Z drugiej strony nie znoszą, gdy inna osoba zaczyna przejmować na siebie skupienie i uwagę środowiska. Błyskawicznie obmyślą sposób działania, który ponownie skupi uwagę wszystkich osób na nich samych. Opowiedzą zabawną historię, zaczną mówić głośniej lub po prostu źle się poczują…
4. Zawiść
Zawiść to kolejny element uzupełniający mechanizmy manipulacyjne. Manipulator nie jest w stanie znieść tego, że ktoś okazał się lepszy w jakiejś dziedzinie życia. To oczywiście ma związek z potrzebą skupiania na sobie całej cudzej uwagi.
W normalnych okolicznościach, gdy jeden przyjaciel osiąga swój cel, drugi cieszy się razem z nim. Manipulator natomiast natychmiast poczuje w tej sytuacji wściekłość. Nie zawaha się więc natychmiast skrytykować cudzego osiągnięcia, powiedzieć czegoś, co znacznie zmniejszy jego znaczenie lub po prostu oddalić się od takiej osoby.
Manipulatorzy – jak ich traktować?
Jak łatwo zauważyć, życie z manipulatorem może się okazać niezwykle trudnym wyzwaniem. Relacje, które osoby takie zawierają z innymi zawsze okazują się być toksyczne. W stosunku do takiej osoby można podjąć jedynie dwa rodzaje działań. Można zaakceptować i starać się minimalizować doznawane szkody lub zupełnie zerwać taką znajomość.
Każda z tych decyzji pociąga za sobą oczywiście konkretne konsekwencje, dlatego niezwykle istotne jest ustalenie z jakiego rodzaju zachowaniem mamy w rzeczywistości do czynienia.
Ostatecznie, jeśli mieszkasz z manipulatorem, niezwykle ważne będzie postawienie czytelnych i nieprzekraczalnych granic. Z drugiej jednak strony jeśli ktoś nie liczy się z Twoimi odczuciami i zawsze chce wyjść na swoje to czy naprawdę warto, by osoba ta zajmowała miejsce w Twoim życiu?