Krzywa emocji pomoże Ci zrozumieć Twoje reakcje

Krzywa emocji to wizualne przedstawienie intensywności odczuwanych przez człowieka emocji. Sama emocja jest definiowana jako subiektywny stan o dużym ładunku. Choć emocje czasem trudno jest opisać, to każdy z nas potrafi przypomnieć sobie sytuację, w której czuł niepohamowaną złość lub wszechogarniające szczęście.

Wachlarz emocji i nasilenie pozytywnego lub negatywnego uczucia pokazuje właśnie krzywa emocji. Dowiedz się, jak jest ona skonstruowana i w jaki sposób jej znajomość pomaga uniknąć problemów.

Krzywa emocji, czyli do czego są nam one potrzebne?

Badania wykazują, że niewyrażone emocje, które pojawiają się w znaczących momentach (np. żal po utracie bliskiej osoby, wyrażanie miłości itd.) mogą prowadzić do fizjologicznej hiperaktywacji, immunodepresji i wielu innych problemów, które odbijają się na naszym zdrowiu fizycznym i psychicznym.

Dlaczego jednak wyrażanie emocji jest tak ważne? Specjaliści tłumaczą to funkcją wewnętrzną emocji, związaną z przetrwaniem i zachowaniem homeostazy. Emocje wpływają też na funkcje zewnętrzne, związane z naszą relacją z otoczeniem.

Czynniki wewnętrzne a krzywa emocji

• Emocje pomagają koordynować systemy poznawcze, fizjologiczne i zachowawcze.
• Aktywują zachowania, które mogą być powstrzymywane, kiedy dana emocja się nie pojawia. Na przykład osoba, która nie uprawia sportu, jest w stanie bardzo szybko biec w obliczu zagrożenia. Podobnie, osoba o poglądach skrajnie pacyfistycznych może stanąć w obronie drugiego człowieka, jeżeli poczuje złość.
• Emocje przygotowują ciało do walki lub ucieczki. Są zatem konieczne do przetrwania. Strach to tylko preludium do reakcji na coś, co postrzegamy jako zagrożenie. Gdyby nie pojawiało się uczucie strachu, nasze ciało nie wiedziałoby, czy ma stawić czoła zagrożeniu, czy też uciekać.

Kiedy Twoje ciało reaguje strachem na jakiś bodziec, aktywuje się oś podwzgórze-przysadka-nadnercza. Nadnercza zaczynają produkować glukokortykoidy, a ciało zalewa adrenalina i endogenne opioidy, które łagodzą potencjalny ból fizyczny. Jednocześnie wyłącza się aktywność układów, które nie są niezbędne do ucieczki, czyli np. układu trawiennego.

Kiedy czujemy strach, rośnie nasz puls, kurczy się śledziona, aby wypuścić czerwone krwinki w przypadku urazu, rozszerzają się źrenice itp. Emocje pomagają wówczas szybko przetworzyć informacje. Ludzki mózg jest w stanie w ułamku sekundy ocenić dany bodziec i pozwolić ci podjąć najbardziej odpowiednią decyzję.

Czynniki zewnętrzne

Emocje pozwalają nam na przekazywanie innym swoich intencji i dzielenie się swoimi uczuciami. Pomagają kontrolować mimikę, gesty i głos, aby móc wpływać na zachowanie innych.

Jak napisał kiedyś Arystoteles, człowiek jest zwierzęciem politycznym, a emocje są niezbędne do nawiązywania i podtrzymywania kontaktu z ludźmi. Twoje emocje wpływają na to, jak reagują inne osoby.

Niektórzy okazują smutek, kiedy potrzebują pomocy. Inni z kolei posługują się w takim wypadku czułością. Przykłady ról, jakie pełnią emocje w relacjach międzyludzkich można mnożyć bez końca.

Krzywa emocji

Trudno jest utrzymać emocje na wysokim poziomie przez dłuższy czas. Tak naprawdę naturalnym obrazem przeżywania uczuć jest właśnie krzywa emocji. Na początku uczucia stają się coraz silniejsze, a kiedy jednak osiągną punkt kulminacyjny, zaczynają słabnąć.

Może to się zdawać oczywiste i intuicyjne, ale większość z nas nie zastanawia się nad tym na co dzień. Mało rozmyślamy nad naszymi emocjami i nad własnym zdrowiem psychicznym. Krzywa emocji trwa jednak zaledwie około 10 minut i dotyczy zarówno pozytywnych emocji, jak i trudnych momentów, np. ataków paniki.

Świadomość tego procesu jest niezwykle cenna dla osób cierpiących na zaburzenia lękowe.

Intensywność emocji, takich jak złość, strach czy smutek bardzo często popycha nas do działań w kulminacyjnym momencie ich odczuwania. Wiele osób właśnie dlatego trafia na terapię. Działania, jakie podejmujemy w chwilach najsilniejszych uczuć zazwyczaj są bowiem bezproduktywne lub nam nie służą.

Terapia pomaga zarządzać emocjami

We wczesnych stadiach terapii, kiedy pacjent nie wie, jak zarządzać swoimi reakcjami, krzywa emocji jest bardzo pomocnym narzędziem. Celem nie jest sprawowanie kontroli nad emocjami, lecz unikanie sytuacji, do których może doprowadzić brak świadomości własnego stanu.

U pacjentów, którzy borykają się z depresją, zaburzeniami lękowymi czy żałobą, zrozumienie mechanizmów, jakie rządzą emocjami jest niezwykle pomocne. Terapeuta tłumaczy pacjentowi, jak powinien postępować w momentach najbardziej intensywnych emocji. Z czasem uczucia pacjenta będą miały nad nim coraz mniejszą kontrolę.

Czujesz intensywne emocje? Unikaj tych trzech rzeczy

Ważne jest, by zrozumieć, czego należy unikać w momentach, w których odczuwamy intensywne emocje, takie jak złość, smutek, strach czy też szczęście. Działania, które podejmujemy pod wpływem tych emocji zazwyczaj nam szkodzą ponieważ nie są racjonalne.

Oto działania, jakich powinniśmy unikać znajdując się w najwyższym punkcie krzywej emocji:

• Podejmowanie decyzji. Posłużmy się przykładem kobiety z depresją kliniczną. Ważne jest, by pokazać jej, że podejmowanie decyzji, kiedy czuje się ona bardzo źle, jest złym pomysłem. Każdy podjęty w tym momencie krok wynika z głębokiego smutku i desperacji. Jeśli przeczeka ona kryzysową chwilę, może uniknąć konsekwencji, których w przeciwnym razie mogłaby pożałować lub którymi skrzywdziłaby innych.
• Próba rozwiązania problemu. Jeżeli jakąś emocję wywołało konkretne wydarzenie, nie należy próbować naprawić sytuacji dopóki emocje nie opadną. Kiedy wyłącza się racjonalne myślenie, nie mamy w zanadrzu wszystkich narzędzi potrzebnych do podjęcia odpowiednich decyzji. Co więcej, frustracja, jaką odczuwasz w danym momencie może doprowadzić do złej oceny sytuacji. Najlepiej jest po prostu przeczekać aż poczujesz względny spokój.
• Rozmyślanie. Emocje mogą prowadzić do irracjonalnych i bezsensownych myśli. Niektóre z tych myśli mogą wywoływać jeszcze bardziej intensywne uczucia i bezproduktywne myśli. Te z kolei niejednokrotnie prowokują do nieracjonalnych zachowań.

Jeżeli często zdarza ci się ulegać skrajnym emocjom, pamiętaj, by powstrzymać się od powyższych zachowań. Warto również zaplanować alternatywę, z której możesz korzystać w przypadku silnych uczuć.

Zrób listę rzeczy, które możesz robić, aby unikać nadmiernego rozmyślania, podejmowania decyzji lub poszukiwania rozwiązań problemu. Lista ta posłuży ci pomocą, kiedy po raz kolejny znajdziesz się w najbardziej intensywnym punkcie krzywej emocji.