Wysoka wrażliwość na otoczenie: objawy i charakterystyka

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Valeria Sabater.

Ostatnia aktualizacja: 27 grudnia, 2022

Dźwięki lub silne zapachy, jasne światła, tłumy ludzi… To przykłady rzeczy, z którymi ludzie z wysoką wrażliwością na otoczenie mogą się zmagać. Wysoka wrażliwość na otoczenie charakteryzuje osoby, które doświadczają wysokiego poziomu stresu w wyniku pewnych bodźców społecznych, fizycznych i emocjonalnych obecnych w ich bezpośrednim otoczeniu. Daleko od bycia czymś “tylko w Twojej głowie”, stan ten może wpływać zarówno na produktywność jak i stabilność psychiczną.

John Dewey, znany amerykański nauczyciel i psycholog powiedział, że nasze samopoczucie zależy od tego jak dobrze przystosowaliśmy się do sytuacji społecznych. Wszelkie zmiany, niewielkie nieprawidłowości lub napięcia powodują natychmiastową niestabilność psychologiczną i fizjologiczną.

Na przykład przebywanie w bardzo gorącym pomieszczeniu jest niewygodne, więc spróbujemy dostosować temperaturę do naszych potrzeb. Inny przykład: jeśli samotnie idziesz nocą po ciemnej, pustej ulicy i słyszysz kroki za sobą, poczujesz się zagrożony. Ten bodziec każe naszemu mózgowi odpowiedzieć: biegnij, wezwij pomoc lub odwróć się i staw czoła napastnikowi.

Wysoka wrażliwość na otoczenie odnosi się do bardziej radykalnych reakcji na środowisko. Rozważ scenariusz, w którym grupa ludzi (na przykład w środowisku pracy) czuje się dobrze ze sobą, wszyscy z wyjątkiem jednej osoby. Ta jedna osoba ma niższy próg jeśli chodzi o dźwięki. Ta osoba jest bardziej wyczulona na rozmowy, światło w biurze, na zapachy z kuchni lub pokój socjalny. Trudniej jest tej osobie czuć się komfortowo społecznie lub fizycznie w środowisku pracy, które może być zupełnie wygodne dla wszystkich innych osób.

Wysoka wrażliwość na otoczenie: Dlaczego cierpimy?

Wysoka wrażliwość na otoczenie nie jest nowym problemem. Co ciekawe, psychologowie ekologiczni spędzili całe dziesięciolecia badając w jaki sposób utożsamiamy się z naszym najbliższym otoczeniem. Biorą pod uwagę wpływ naszego środowiska na nasze ciało, umysł i kulturę.

Autorzy tacy jak Lazarus, Folkman i Cohen opracowali model teoretyczny w którym wyjaśnili, że ta wrażliwość jest oparta na szeregu bardzo specyficznych warunków. Każdy ma próg tolerancji, gdy zostaną mu prezentowane pewne bodźce. Te bodźce to w szczególności te, nad którymi nie mamy kontroli i te, na które nie opracowaliśmy sobie osobistych strategii aby radzić sobie z ich wpływem.

Introwertyzm i wrażliwość na otoczenie

Istnieją jednak propozycje, które uwzględniają osobowość. W związku z tym Uniwersytet Harvardu wykazał na przykład, że mózgi introwertycznych ludzi wykazują wysoką wrażliwość na otoczenie. Średnio, introwertyczny typ osobowości prowadzi do zwrócenia większej uwagi na codzienne szczegóły. Ta uwaga często generuje przeciążenie, gdy w otoczeniu występuje nadmierna stymulacja.

Z tego powodu, ten nadmiar bodźców, czy to słuchowy, wzrokowy, dotykowy etc., powoduje wyższy poziom stresu i wyczerpania u tych osób. Nie wspominając o innym istotnym fakcie: osoby o wysokiej wrażliwości na otoczenie mają również tendencję do większej wrażliwości na emocje innych, a także do niepokoju, zmartwień lub lęku. Ci ludzie są w stanie odbierać te emocje w atmosferze i nie są w stanie ich odfiltrować. To emocjonalne zarażenie często występuje u osób o wysokiej wrażliwości na otoczenie.

Jaka jest charakterystyka wysokiej wrażliwości na otoczenie?

Jedną ważną rzecz do zapamiętania na temat tej wrażliwości jest to, że osoby cierpiące na tę przypadłość mogą znaleźć się w pewnym spektrum. Będą ludzie o większej wrażliwości niż inni. Niektórzy, którzy na to cierpią mają próg, który jest trochę bardziej odporny na bodźce psychospołeczne w ich otoczeniu. Rzućmy okiem na niektóre z najczęstszych cech:

• Czują się niekomfortowo jeśli chodzi o jasne światło, głośne dźwięki i pewne zapachy.
• Zaskoczeni przez nagłe dźwięki, takie jak hamowanie samochodu, trzaśnięcie drzwi lub łamanie szkła.
• Dyskomfort w sytuacjach z dużą liczbą osób. Mogą również odczuwać wysoki poziom stresu w miejscach, w których dzieje się wiele rzeczy naraz (włączanie telewizora, rozmowy, gra dzieci, dzwonienie telefonu…)
• Bardzo wrażliwi ludzie są często bardzo dotknięci, kiedy widzą lub słuchają złych wiadomości.
• Często zdarza się, że ci ludzie odczuwają złość, smutek lub rozczarowanie gdy widzą lub czytają o sytuacjach, w których osoby są niesprawiedliwie traktowane z powodu przemocy.
• Wszystkim tym emocjom mogą towarzyszyć problemy fizyczne, takie jak bóle głowy, zmęczenie lub problemy ze skórą.

Sposoby radzenia sobie z wysoką wrażliwością na otoczenie

Już wiemy czym jest wrażliwość na otoczenie. Jak sobie z tym poradzić? Najlepszym sposobem reagowania na ten stan nie jest unikanie tego co powoduje stres. Nie możemy kontrolować wszystkiego w naszym środowisku. Tak samo nie możemy na przykład zmniejszyć natężenia ruchu drogowego, ani poprosić ludzi, aby przestali rozmawiać lub opuścili teren w którym się znajdujemy.

Nie jesteśmy w stanie stworzyć idealnego środowiska, aby uniknąć problemów z nadwrażliwością. W dzisiejszych czasach większość środowisk charakteryzuje się hiperstymulacją i nieprzewidywalnością.

Zamiast szukać rozwiązania czynników zewnętrznych, powinniśmy pracować nad tym co dzieje się wewnątrz nas. Istnieją sposoby na zminimalizowanie wpływu, jaki te bodźce wywierają na nasze umysły i ciała. Najlepszym sposobem radzenia sobie z nadwrażliwością jest praca nad obroną emocjonalną i czuciową przed bodźcami.

Techniki zarządzania wysoką wrażliwością na otoczenie

• Zidentyfikuj swoje stresory. Zastanów się jak się przed nimi obronić. (Jeśli jest tym światło, załóż okulary przeciwsłoneczne; jeśli to dźwięk, rozważ słuchawki redukujące hałas).
• Pracuj nad technikami relaksacyjnymi lub spróbuj skupić swoją uwagę gdzie indziej. Na przykład, jeśli jesteś nadmiernie pobudzany przez duże grupy ludzi, naucz się patrzeć na nieruchomy przedmiot gdy poczujesz się nieswojo. Niezależnie od tego czy jest to sufit, okno, obraz czy reklama na ulicy, skoncentruj się właśnie na tym obiekcie. Kiedy się koncentrujesz, pracuj nad oddychaniem i spróbuj się zrelaksować.
• Pozwól sobie ustalić czas w ciągu dnia, aby zrobić sobie przerwę. Czasami możesz potrzebować tylko 5 minut na godzinę, aby rozluźnić swój umysł. Wstań i pochodź trochę. Idź gdzieś gdzie jest cicho, a nawet poświęć kilka minut na medytację.
• Ponadto, aby uniknąć emocjonalnego zarażenia, należy przestać koncentrować się na innych ludziach. Zamiast tego zacznij być bardziej świadomym tego co dzieje się emocjonalnie w Tobie. Skup się bardziej na własnych emocjach i pracuj, aby chronić się przed wpływem emocji innych ludzi. Nie pozwól, aby emocje innych ludzi zmieniły Twoje samopoczucie. Pracuj nad utrzymaniem spokoju niezależnie od tego co dzieje się wokół Ciebie i skupiaj się na swoim własnym stanie psychicznym.

Podsumowując, każdy jest wrażliwy na swoje środowisko w taki czy inny sposób. Jednak celem jest to, aby te zewnętrzne bodźce wpłynęły na nas tak nieznacznie, jak to tylko możliwe. Poszukując sposobów na odfiltrowanie bodźców i ochronę przed zarażeniem emocjonalnym możemy zapobiec wpływaniu wysokiej wrażliwości na otoczenie na naszą produktywność, wydajność i stan emocjonalny. Chodzi o znalezienie technik, które działają na Ciebie.