Korelacja iluzoryczna: co to jest i jak reagować?

Korelacja iluzoryczna to sytuacja, w której postrzegasz związek między dwiema rzeczami w swoim otoczeniu, niezależnie od tego, czy taki związek rzeczywiście istnieje, czy nie. Jest to zjawisko oparte na sposobie, w jaki mózg przetwarza informacje, aby przetrwać w środowisku.

Często jednak Twoja interpretacja tego, co widzisz wokół siebie, nie do końca odpowiada rzeczywistości. To może prowadzić do założeń, które są oparte wyłącznie na Twoich doświadczeniach. Doskonałym przykładem, jak działa korelacja iluzoryczna, jest kształtowanie stereotypów i uprzedzeń wobec określonych grup ludzi.

Co to jest korelacja iluzoryczna?

Jak wspomnieliśmy powyżej, korelacja iluzoryczna to postrzeganie związku pomiędzy dwoma elementami, który może, ale nie musi istnieć. Jest to tendencja do szukania potwierdzania, w której doświadczenie jednostki prowadzi ją do oznaczania dwóch rzeczy jako współzależnych, mimo że mogą one nie być ze sobą związane.

Aby powstały skojarzenia, nie są potrzebne bezpośrednie doświadczenia jednostki, Innymi słowy, na poziomie kulturowym i społecznym panują pewne przekonania, które promują określone uprzedzenia, nawet jeśli brakuje nam bezpośrednich doświadczeń w danej sferze życia.

Na przykład osoby z tatuażami i kolczykami uważamy za niebezpieczne, a osoby w mundurach za wykształcone i posłuszne zasadom.

Czym charakteryzuje się korelacja iluzoryczna

Korelacja iluzoryczna często prowadzi nas do ślepego podążania za naszymi uprzedzeniami poznawczymi. Innymi słowy, mocno wierzymy, że istnieje związek między dwiema zmiennymi, które tak naprawdę wcale nie są ze sobą powiązane.

Mówiąc jeszcze prościej, korelacja iluzoryczna upraszcza pewne procesy umysłowe, prowadząc nas do podejmowania działań w oparciu o to, co podpowiada nam doświadczenie (bezpośrednie lub pośrednie).

Podobnie, zachowania pewnych grup w społeczeństwie są również upraszczane, a my działamy w oparciu o dostępne informacje. Tak więc korelacja iluzoryczna jest rodzajem skrótu myślowego, który upraszcza związek pomiędzy dwoma lub więcej zmiennymi.

Psychologia społeczna

Społeczeństwo ma wpływ na pewne typy przekonań, zachowań i postaw. Zachowujemy się w taki czy inny sposób, czując się najbardziej komfortowo w naszych własnych grupach społecznych.

W konsekwencji, korelacja iluzoryczna wpływa na poczucie przynależności do pewnych grup społecznych, czasami zwiększając różnice między grupami. To wyjaśnia, dlaczego pewne sposoby myślenia powielają się wśród członków grup, do których należymy, a w innych grupach – inne.

Umysł w naturalny sposób poszukuje pozytywnej odrębności, pewnego rodzaju wyjątkowości własnej grupy.

Przykłady ze współczesnych realiów

Oto kilka konkretnych przykładów uprzedzeń, których źródłem jest korelacja iluzoryczna:

• Kojarzenie ludzi, którzy mają tatuaże z przestępcami.
• Zakładanie, że osoby o niskich dochodach są również niewykształcone.
• Myślenie, że ludzie określonych ras/etniczności są niebezpieczni.
• Wiara, że ludzie, którzy dobrze się ubierają i są atrakcyjni fizycznie, są również dobrze wykształceni i bogaci.

Korelacja iluzoryczna w innych kontekstach

Korelacja iluzoryczna istnieje nie tylko w odniesieniu do grup społecznych. Kiedy już raz czegoś doświadczymy, korelacja iluzoryczna prowadzi nas do przekonania, że to się powtórzy w dokładnie taki sam sposób. Oto inne konkretne przykłady:

Amulety

Załóżmy, że komuś przytrafiło się kilka złych rzeczy pod rząd. Słyszał, że niektóre amulety mają zdolność pozbywania się „złej energii”. Kiedy ta osoba kupuje jeden z takich amuletów, wierzy, że da on jej „więcej szczęścia”.

W ten sposób zaczynają kojarzyć używanie amuletów z zapobieganiem złej energii. Nawet jeśli danej osobie ponownie przytrafią się złe doświadczenia podczas używania amuletu, prawdopodobnie nie zaprzestanie ona korzystania z tej „nadprzyrodzonej pomocy”.

Horoskopy

Czytanie horoskopu wpływa na pewne procesy postrzegania rzeczywistości. Innymi słowy, ludzie, którzy czytają horoskopy mają tendencję do wierzenia w cechy, które ich opisują. A to dlatego, że są to zazwyczaj założenia, które odnoszą się do większości populacji. Skupiają się więc na szczegółach, z którymi najbardziej się identyfikują, a ignorują te, które ich nie opisują.

Szczęście kontra pech

Podobnie jak amulety, znane powszechnie „szczęście”, nie w znaczeniu stanu emocjonalnego, jest kolejnym zjawiskiem, które jest blisko związane z korelacją iluzoryczną. Na przykład niektórzy ludzie zawsze idą na rozmowy kwalifikacyjne w „szczęśliwej” parze skarpetek i przypisują im powodzenie w pracy.

Ludzie również kojarzą pecha z pewnymi ubraniami, ludźmi i przedmiotami. Korelacja iluzoryczna zapewnia interesujący wgląd w to, jak zachowujemy się w stosunku do pewnych przedmiotów lub ludzi na podstawie naszych przeszłych doświadczeń.