Jaka jest różnica między atakiem paniki a napadem lękowym?
Dziś porozmawiamy o tym, czym różnią się atak lękowy i atak paniki. Pierwszy z nich to termin, jaki często możemy spotkać w języku potocznym, lecz znacznie rzadziej znajduje kliniczne zastosowanie. Drugi natomiast to doskonale zidentyfikowana jednostka kliniczna. Zobacz, jaka jest różnica między atakiem paniki a napadem lękowym.
Choć terminy „atak paniki” i „atak lękowy” często bywają używane zamiennie, nie mają takiego samego znaczenia. Wyróżnić można kluczowe cechy, które rozróżniają te pojęcia, chociaż mają też kilka wspólnych. Oba terminy są mieszane nie tylko przez pacjentów, ale także przez samych studentów psychologii.
Trudno znaleźć właściwe leczenie lub rozwinąć przydatne umiejętności radzenia sobie z problemem, jeśli odpowiednio nie zróżnicuje się używanych terminów. Dlatego odpowiedź na pytanie, jaka jest różnica między atakiem paniki a napadem lękowym, to coś więcej niż kwestia semantyki.
Zrozumienie objawów lęku w odróżnianiu od napadów paniki pozwala skuteczniej zająć się przypadkiem konkretnego pacjenta i problemami stojącymi za atakami. Bazowe uczucie lęku/paniki może być bardzo zróżnicowane, podobnie jak jego ewolucja. Dlatego tak ważne jest, aby dobrze je rozróżnić.
Różnica między atakiem paniki a napadem lękowym
Atak lęku często pojawia się jako reakcja na konkretny bodziec lub stresującą / budzącą niepokój sytuację. Od dłuższego czasu obawiałeś się zwolnienia, a Twój szef dzwoni do Ciebie z prośbą rozmowę? Wówczas objawy lęku mogą się gwałtownie nasilić.
W przypadku napadu lęku ludzie mogą odczuwać strach, przyspieszone bicie serca lub oddech, ale jest to bardzo krótkotrwałe. Kiedy stresor ustępuje, atak lęku również.
Natomiast atak paniki ma miejsce, gdy nie ma prawdziwego niebezpieczeństwa lub oczywistej przyczyny. Jest niczym niesprowokowany, a w wielu przypadkach dość nieprzewidywalny. Podczas ataku paniki doznającą go osobę wręcz zalewa niepokój, strach czy lęk.
Osoby w czasie ataku paniki mogą czuć, że umrą, stracą kontrolę lub że mają zawał serca. Mają wiele objawów fizycznych, jak ból w klatce piersiowej, duszność, zawroty głowy lub nudności.
Czy terminy te są uwzględnione w DSM?
Pod koniec 2020 roku termin „napad lęku” nie odpowiadał żadnej kategorii diagnostycznej w najnowszym wydaniu Diagnostycznego i statystycznego podręcznika zaburzeń psychicznych (DSM-5).
Atak lęku / napad lękowy to w rzeczywistości potoczne pojęcie używane przez osoby cierpiące na lęk w celu opisania okresów intensywnego lub długotrwałego jego doznawania.
Ataki paniki są łatwe do zdefiniowania, ponieważ istnieje konsensus kliniczny. Oto oficjalna definicja z DSM: „Atak paniki to nagły epizod intensywnego strachu, który wywołuje poważne reakcje fizyczne, choć nie ma prawdziwego niebezpieczeństwa ani widocznej przyczyny”.
Objawy ataku lęku
Kiedy mówimy o napadzie lęku, odnosimy się do jego szczytu, który może trwać przez jakiś czas – zwykle dopóki bodziec, który go generuje, nie zniknie, albo kiedy znajdziemy alternatywną strategię radzenia sobie lub wyczerpie się nasz system fizjologiczny.
Napad lękowy jest poważniejszy niż zwykłe uczucie lęku, ale z reguły nie osiąga poziomów aktywacji, które generuje atak paniki. Może trwać od kilku minut do kilku godzin, a nawet dni czy tygodni. Zwykle ma jeden lub więcej z następujących objawów:
- niepokój, uczucie wyczerpania lub nerwowości,
- duże zmęczenie przy braku długotrwałego lub intensywnego wysiłku fizycznego czy umysłowego;
- trudności z koncentracją, „pusta” głowa,
- drażliwość,
- napięcie mięśni,
- trudność w kontrolowaniu zmartwień,
- problemy ze snem (trudności z zasypianiem lub bezsenność, niespokojny lub niezadowalający sen).
Terapeuta Ginger Poag zdefiniował atak lęku jako „okres obaw o możliwe przyszłe wydarzenia”. Czasami atak lęku jest wstępem do ataku paniki.
W przeciwieństwie do ataków paniki, ataki lęku niekoniecznie są oznakami zaburzenia lękowego. Lęk jest naturalną reakcją na określone bodźce lub sytuacje, a ataki lęku są po prostu bardziej intensywnymi formami tej emocji.
Ataki lęku często generują wzorce unikania lub nadmiernej ostrożności. Na przykład osoba, która doświadczyła ataków lęku z powodu lęku społecznego, może unikać miejsc lub sytuacji, które to uczucie wzbudzają.
Objawy ataku paniki
Atak paniki może wywołać poważne reakcje fizyczne. Często osoby, które na niego cierpią, myślą, że mają zawał serca. Niektórzy dzwonią pod numer 112, ponieważ nie wiedzą, czego doświadczają. Zwykle mają co najmniej niektóre z następujących objawów, które zwykle trwają 10–15 minut:
- poczucie bliskości śmierci lub bezpośredniego zagrożenia życia,
- strach przed utratą kontroli lub śmiercią,
- szybkie, mocne tętno,
- pot,
- drżenie,
- trudności w oddychaniu lub ucisk w gardle,
- uderzenia gorąca,
- nudności,
- skurcze brzucha,
- ból w klatce piersiowej,
- ból głowy,
- zawroty głowy, oszołomienie lub omdlenie,
- drętwienie lub mrowienie,
- poczucie odrealnienia lub oderwania.
W przypadku ataków paniki ludzie często mają poczucie bezpośredniego zagrożenia. To powoduje, że reagują na swój stan, prosząc o pomoc lub próbując uciec z sytuacji, w której się znajdują. Czasami ludzie mają tylko jeden lub dwa ataki paniki w całym swoim życiu.
Ataki zwykle występują pod wpływem ekstremalnego stresu. Powtarzające się napady paniki są zwykle objawem zespołu lęku napadowego. Pewne traumatyczne wydarzenia mogą ostatecznie doprowadzić do rozwoju lęku napadowego.
Jak odróżnić atak paniki od ataku lęku
Ponieważ objawy bywają podobne, odróżnienie ataków paniki od napadów lęku może okazać się trudne. Oto kilka wskazówek, które mogą pomóc:
- Ataki paniki zwykle występują bez wyzwalacza. Lęk jest odpowiedzią na postrzegany stresor lub zagrożenie.
- Objawy ataku paniki są intensywne i niepokojące. Często wiążą się z poczuciem „nierealności” i dystansu. Objawy lęku miewają natomiast różną intensywność, od lęku łagodnego do ciężkiego.
- Ataki paniki pojawiają się nagle, a objawy lęku nasilają się stopniowo w ciągu minut, godzin lub dni.
- Ataki paniki znikają po kilku minutach, a objawy lęku mogą utrzymywać się przez długi czas.
Pamiętanie, jaka jest różnica między atakiem paniki a napadem lękowym ma kluczowe znaczenie, ponieważ wielu pacjentów uważa, że ciepią na ataki lęku, a to, na co naprawdę im dolega, to zespół lęku napadowego. To zamieszanie w wielu przypadkach może sprawić, że pacjent nie pójdzie na terapię.
Z drugiej strony, jeśli jedno z drugim zostanie pomylone w diagnostyce różnicowej, w najgorszym przypadku dana osoba może uzależnić się od leku, którego wcale nie potrzebuje. Dlatego ważne jest, aby także profesjonaliści rozumieli te różnice i rygorystycznie oddzielali oba przypadku.