Interwencja psychospołeczna w zdrowiu psychicznym

Według Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) zdrowie jest stanem pełnego dobrostanu fizycznego, psychicznego i społecznego, a nie tylko brakiem dolegliwości lub chorób. Cóż, aby osiągnąć lub zachować ten stan, możesz zastosować odpowiednie strategie w wielu różnych obszarach. Jedną z tych dziedzin dotyczących wiedzy i jej zastosowania jest właśnie interwencja psychospołeczna.

Przed rozwinięciem tej kwestii ważne jest, abyśmy wszyscy zrozumieli, czym dokładnie jest interwencja psychospołeczna i co się kryje za tym określeniem.

Według Alexandra Alvisa Rizzo (2009) interwencja psychospołeczna jest procesem mającym na celu ogólnie rzecz biorąc zwiększenie zdolności rozwojowych poszczególnych ludzi, ich rodzin i społeczności, w jakich żyją.

Umożliwia ona podmiotom sprawowanie kontroli i władzy nad ich indywidualnym i społecznym otoczeniem. W ten sposób poprawia samopoczucie i jakość życia ludzi, stymuluje rozwój osobisty i zapewnia im indywidualne narzędzia, które pozwolą im stawić czoła i rozwiązać stojące przed nimi problemy. A także wprowadzić zmiany w ich otoczeniu społecznym.

„To, czego potrzebuje nasze zdrowie psychiczne, to więcej światła słonecznego, więcej szczerości i więcej nieskrępowanej rozmowy”.
-Glenn Close-

Czym jest zdrowie psychiczne i jakie znaczenie dla niego ma interwencja psychospołeczna?

Jak powiedzieli Arlene Oramas Viera, Sandra Santana López oraz Adriana Vergara Barrenechea w swojej publikacji zatytułowanej „Dobrostan psychiczny, pozytywny wskaźnik zdrowia psychicznego” (oryg. El bienestar psicológico, un indicador positivo de la salud mental, 2013 rok), zdrowie psychiczne polega na poznawaniu rzeczywistości.

A następnie przekształcaniu jej poprzez konfrontację, zarządzanie i integrację rozwiązywania konfliktów. Zarówno wewnątrz umysłu danej osoby, jak i u otaczających ją ludzi. Kiedy w tym procesie uczenia się występują zakłócenia lub jeśli dana osoba nie potrafi samodzielnie rozwiązać problemów, można zacząć mówić o chorobie.

Inni autorzy, tacy jak Riviere, powiedzieli coś podobnego. Otóż ich zdaniem zdrowie psychiczne rozumiane jest jako zdolność do utrzymywania dialektycznych i transformacyjnych relacji ze światem, które pozwalają na rozwiązywanie wewnętrznych sprzeczności jednostki, a także tych związanych z jej kontekstem społecznym. (cytat za Oramas, Santana i Vergara. 2013).

Według Światowej Organizacji Zdrowia (oryg. World Health Organization – WHO) zdrowie psychiczne jest definiowane jako „stan dobrego samopoczucia, w którym każda osoba realizuje swój własny potencjał, może poradzić sobie z normalnymi stresami życiowymi, a także jest w stanie produktywnie i owocnie pracować oraz wnosić coś od siebie w swój rozwój lub jej społeczności”.

Chociaż zdolność ludzi do radzenia sobie z codziennymi konfliktami i przekształcania ich rzeczywistości na lepsze ma ogromne znaczenie, istnieją także inne decydujące czynniki, jeśli chodzi o zdrowie psychiczne. Są to przede wszystkim:

• Kontekst społeczny. Szczególnie istotna jest tutaj sytuacja obejmująca na przykład ubóstwo, różnego rodzaju nadużycia lub przemoc oraz przynależności do mniejszości społecznych.
• Sytuacja rodzinna.
• Choroby współistniejące z innymi schorzeniami o charakterze przewlekłym.

Interwencja psychospołeczna i jej dwa podstawowe konteksty

Interwencja psychospołeczna odbywa się w dwóch powiązanych ze sobą kontekstach: psychologicznym i społecznym. Dana osoba musi w każdym konkretnym przypadku zacząć od uwzględnienia całego środowiska społecznego i tego, z którym ma do czynienia.

Podczas tego procesu interwencyjnego ważne jest przede wszystkim to, aby pamiętać, jak ważna jest rola specjalistów podstawowej opieki zdrowotnej. To najbliższa i najbardziej dostępna usługa. Odtąd doświadczeni specjaliści będą oceniać postępy pacjenta i udzielać mu odpowiednich wskazówek i porad.

Należy pamiętać przy tym, że skoordynowany wysiłek różnych specjalistów jest niezbędny do osiągnięcia celów. Chociaż leczenie farmakologiczne może być także ważnym czynnikiem (oczywiście zawsze ordynowane przez odpowiedniego profesjonalistę), to jednak niezmiernie ważne jest to, abyśmy nie zapomnieli o głównym znaczeniu i celu interwencji psychospołecznej.

Na czym więc polega interwencja psychospołeczna?

Jak wskazano w „Poradniku dotyczącym dobrych praktyk interwencyjnych dla osób z chorobą psychiczną” (oryg. Good Practices in Intervention for People with Mental Illness – 2016 r.), interwencja psychospołeczna musi obejmować wsparcie społeczne, monitorowanie, towarzyszenie i rehabilitację społeczną.

Głównym celem tej praktyki jest przyczynianie się do poszerzania autonomii osoby cierpiącej na chorobę psychiczną.

Pacjenci muszą zawsze uzyskać indywidualną i spersonalizowaną uwagę ze strony specjalisty. Oto kilka rzeczy, o których musimy zawsze pamiętać:

• Potrzeby danej osoby.
• Wsparcie ze strony rodziny lub najbliższego kręgu znajomych.

Ponadto interwencja psychospołeczna u osób z chorobami psychicznymi obejmuje aspekty takie jak:

• Działania związane z ich sytuacją życiową: nadzór, pomoc w poszukiwaniu zakwaterowania itp.
• Pomoc w realizacji codziennych zajęć.
• Wsparcie dla codziennych czynności o charakterze instrumentalnych.
• Nadzór i szkolenie w zakresie podawania leków.
• Wskazówki dotyczące pracy, dobrej organizacji i zarządzania czasem.
• Szkolenie dla potrzeb poprawy życia społecznego i rodzinnego.
• Porady o charakterze społeczno-prawnym.

Krótko mówiąc, ludzie są teraz bardziej świadomi znaczenia zdrowia psychicznego niż kilka lat temu. Jest jednak jeszcze wiele do nauczenia się i zrozumienia w odniesieniu do chorób psychicznych. Stopniowo my, czyli społeczeństwo, powinniśmy stać się bardziej empatyczni, tolerancyjni i lepiej poinformowani o tym temacie.

Z tego i innych powodów ważne jest, aby zachęcić osoby, które mogą potrzebować pomocy, do wizyty u specjalisty do spraw zdrowia psychicznego. Możemy także pomóc im w ten sposó zrozumieć, jak pomocna może być dla nich interwencja psychospołeczna.

„Choroby psychicznej nie należy się wstydzić. Za to piętno i uprzedzenia są powodem do wstydu dla nas wszystkich”.
-Bill Clinton-