George Whitesides: naukowiec, który opowiada się za prostotą

George Whitesides jest jednym z najważniejszych współczesnych naukowców na świecie. Z pewnością jest uważany za jednego z najbardziej wpływowych chemików. W 2006 roku został wymieniony jako najczęściej czytany i cytowany chemik przez międzynarodową społeczność naukową.

Co jednak naukowiec zajmujący się tą dziedziną może wnieść do świata społecznego i osobistego? W jego przypadku: bardzo dużo. Jego idee dotyczące wiedzy i myśli są fascynujące.

Jedną z idei, którą promuje George Whitesides, jest prostota. Chociaż może nam się wydawać inaczej, koncepcja ta jest endemiczna w dzisiejszym społeczeństwie. To może brzmieć sprzecznie. W końcu pod wieloma względami żyjemy w skomplikowanych czasach.

Dzisiejsza rzeczywistość społeczna jest złożona. Życie zawiera pewne aspekty, które wcześniej po prostu nie istniały. Co więcej, nigdy wcześniej nauka nie była w stanie zagłębić się w złożoność wszechświata, materii, biologii i innych. Dlaczego więc George Whitesides tak bardzo interesuje się prostotą? Dowiedzmy się.

„Wszystko powinno być tak proste, jak to możliwe, ale nie prostsze.”

-Albert Einstein-

Zasada KISS

George Whitesides jest naukowcem ze Stanów Zjednoczonych, kraju, który dał początek tzw. zasadzie KISS. To akronim wyrażenia Keep it simple, silly! (Trzymaj się prostoty, głupcze!). Sugeruje, że rzeczy powinny być tak proste, jak to możliwe, zarówno pod względem systemów, jak i projektu.

Uważa się, że po raz pierwszy wyrażenie to zostało użyte w Marynarce Wojennej Stanów Zjednoczonych przez inżyniera lotnictwa Kelly’ego Johnsona. Nawiązywał on do urządzeń i broni wojennej. Johnson opowiadał się za tym, aby ich użytkowanie i konserwacja były jak najprostsze, gdyż w warunkach bojowych nie było ani czasu, ani możliwości, aby się w to zagłębiać.

Ostatecznie stało się to jednym z podstawowych parametrów produkcji. Celem było i nadal jest ułatwienie tzw. user experience (doświadczenie użytkownika). W efekcie ma to ułatwić jednostce zajmowanie się danymi sprawami. Jednak w świecie wiedzy George Whitesides zauważa, że nie zawsze wydaje się to mieć zastosowanie.

George Whitesides: złożoność i prostota

George Whitesides twierdzi, że złożoność rozwijała się coraz bardziej w dziedzinie nauki. Prawie wszyscy naukowcy kochają złożoność i nie wydają się w ogóle starać się skupiać na prostocie. Definiuje on to zjawisko jako system komponentów, które wchodzą ze sobą w interakcje.

Jednym z przykładów jest system ruchu w mieście. Składa się z dróg, autostrad, systemów sygnalizacji, kierowców i pojazdów. Każdy z tych elementów ma w sobie złożoność. W efekcie szereg mamy elementów, które wchodzą ze sobą w interakcje. Na przykład samochód to urządzenie z częściami, które wchodzą w interakcje z innymi, które wprawiają go w ruch. Jeśli jedna z tych części jest uszkodzona, powoduje to problemy w samochodzie. Jeśli ten nagle zatrzyma się na drodze, w pewien sposób zmienia cały system ruchu.

Według Whitesidesa prostota ma trzy cechy: jest powtarzalna, przewidywalna i niezawodna. Powtarzalność oznacza, że zawsze działa w ten sam sposób. Prowadzi to do tego, że jest przewidywalna, ponieważ zawsze bazuje na tej samej logice. W związku z tym jest niezawodna. Weźmy jako przykład włącznik światła. Jego naciśnięcie powoduje włączenie lub wyłączenie światła w zależności od położenia przełącznika. Zawsze po wykonaniu tej czynności dzieje się to samo.

Prostota, nauka i życie

George Whitesides zwraca uwagę, że podczas gdy technologia kładła nacisk na upraszczanie rzeczy do granic możliwości, w przypadku nauki sprawa wygląda nieco inaczej. Twierdzi, że w społeczeństwach takich jak Ameryka Północna tak naprawdę nie ma potrzeb, są tylko pragnienia. Jest tak, ponieważ współczesne życie rozwiązało do pewnego stopnia prawie wszystkie problemy życia codziennego.

Jeśli dana osoba potrzebuje na przykład badania moczu, system opieki zdrowotnej umożliwia jej możliwość badania za pomocą prostej procedury. Ale w naprawdę biednym kraju byłoby to prawie niemożliwe. Nie byłoby specjalistów, którzy mógliby pobrać próbkę, ani laboratoriów, które by ją przetworzyły. Jednym z rozwiązań byłoby zaprojektowanie systemu podobnego do testów ciążowych. Ludzie musieliby stosować taśmę papierową, która przybiera określony kolor w zależności od substancji zawartych w kilku kroplach moczu. Nie zostało to jednak jeszcze opracowane.

Główna idea, którą George Whitesides chce przekazać, to: prostota ma fundamentalne znaczenie dla rozwiązywania praktycznych problemów. Celem powinno być, aby każdy rodzaj złożoności można było „zapakować” w system, który jest powtarzalny, przewidywalny i niezawodny. Dotyczy to problemów, zarówno tych dużych, jak i małych, a także samego życia.