Być może termin gaslighting nie brzmi dla Ciebie znajomo. Prawdopodobnie jednak temat dotyczy Cię znacznie bardziej, niż Ci się wydaje.
Czy zdarzyło Ci się kiedyś, że ktoś sprawił, że poczułeś się, jak gdybyś był szalony? Że to, o czym jesteś przekonany i przekonujesz innych, nigdy tak naprawdę się nie wydarzyło?
Kiedy przez innych zaczynasz wątpić w swój trzeźwy osąd sytuacji, oraz w to, czy dane wydarzenie naprawdę miało miejsce, możesz czuć się zagubiony, a nawet popaść w depresję. Okazuje się jednak, że jest to zmyślna technika manipulacyjna, stosowana przez wielu ludzi, aby sprawiać innym ból i wykorzystywać ich.
Mamy tu do czynienia ze zjawiskiem o nazwie gaslighting. Jest to nadużycie, forma agresji, jedna z najsubtelniejszych, najbardziej zakamuflowanych i niebezpiecznych zarazem.
Sam w sobie termin”gaslighting” (z ang. dosłownie: “podświetlanie bądź podpalanie gazu”) nie został wybrany na chybił trafił. Pochodzi z filmu pod takim właśnie tytułem. Główny bohater filmu wmawia swojej żonie, że ta majaczy i że powinna skonsultować się z psychologiem.
Wszystko to ma swój konkretny cel: ukraść kobiecie należącą do niej fortunę. Ktokolwiek kiedykolwiek padł ofiarą tej podstępnej strategii, wie bardzo dobrze, że może ona stanowić istną torturę psychiczną.
Gaslighting to forma znęcania się psychicznego.
Gaslighting – groźna broń w rękach manipulatorów
Choć termin gaslighting to coś, co nie brzmi nam znajomo, a może nawet pierwszy raz w życiu stykamy się z nim w tym właśnie artykule, prawda jest taka, że stosowany jest on znacznie częściej, niż nam się wydaje.
Jest to jedna z tajnych broni bezwzględnych manipulatorów, którzy są w stanie doprowadzić swoją ofiarę do stanu szaleństwa i sprawić, że będzie robiła to, czego bardzo nie chce. Czy chcesz przyjrzeć się jakimś przykładom takiego postępowania? Być może nawet zabrzmią znajomo.
Wyobraź sobie parę ludzi. Jeden z partnerów przyznaje, że podczas pewnej rozmowy poczuł się bardzo zraniony. Druga osoba mówi, że nie pamięta nic takiego. Dodaje, że zraniony partner wymyśla sobie całą sytuację i że dane słowa nigdy nie padły.
Może i sytuacja wydaje się z pozoru niewinna, ale prawda jest taka, że manipulator właśnie zasiał coś bardzo ważnego: ziarno wątpliwości.
Pogłębianie procesu
Od tego momentu nastąpi cała seria wydarzeń, które będą przypominać ofierze słowa jej partnera. Słowa głoszące, że sprawy nie potoczyły się tak, jak by się jej wydawało.
Cokolwiek podobnego będzie miało miejsce w przyszłości, manipulator stwierdzi, że ofiara wyolbrzymia, że kłamie i że jest nadwrażliwa, dlatego reaguje przesadnie na cokolwiek, co się dzieje dookoła.
Ziarno wątpliwości powoli zacznie kiełkować. Powoli, krok po kroku, ofiara gaslightingu zacznie wierzyć, że naprawdę przesadza i robi z igły widły. Zacznie też powątpiewać w swój zdrowy osąd. Taki jest właśnie cel oprawcy.
Jeżeli zaczynasz kłamać aby uniknąć tego, by inni ingerowali w Twoją rzeczywistość, jeżeli zaczynasz kwestionować Twoje pomysły i wszystko, co robisz, możesz być ofiarą manipulacji.
W najbardziej skrajnych przypadkach, osoba stosująca gaslighting zaczyna chować pewne przedmioty bądź stale wywoływać w ofierze przeświadczenie, że jej osąd nie jest wiarygodny a jej wspomnieniom nie można ufać, ponieważ są w pewnym sensie skrzywione.
Powodem takiego zachowania jest tylko i wyłącznie podporządkowanie sobie drugiej osoby, zyskanie przewagi i poczucia bycia silniejszym. Oprawcy chodzi o to, by zrobić drugiemu człowiekowi krzywdę lub w jakiś sposób go wykorzystać, jak było to w filmie “Gaslight”.
Musimy mieć jasno w umyśle fakt, iż jest to wyraźna oznaka bycia w toksycznym związku, w którym jeden z partnerów zaczyna żyć w poczuciu niepewności, zmaga się z ciągłymi wątpliwościami co do tego, co jest prawdą, a co nie. Zaczyna też w pełni zależeć od opinii drugich.
Klucze do uwolnienia
Czy trudno jest wydostać się z takiej sytuacji? Oczywiście, że tak. Jest tak w przypadku wszystkich związków, w których jedna z osób jest manipulatorem. Nie jest to jednak niemożliwe.
Trzeba jednak pamiętać o pewnych kluczowych czynnikach, które pomogą nam otworzyć oczy i uwolnić się z więzów toksycznego związku. Zwłaszcza, jeśli ktoś wyraźnie zaczyna stosować gaslighting.
Zaufaj własnej intuicji
Pierwszym z kluczy jest zaufanie własnej intuicji. Gdy czujemy, że coś jest nie tak, że coś się nie zgadza i nie pasuje, po prostu nie powinniśmy przyznawać drugiej stronie całkowitej racji ani ślepo jej ufać.
Nasz instynkt do nas przemawia i mamy obowiązek go słuchać. Ma on bowiem co najmniej tyle racji, ile drugi człowiek w związku.
Nie szukaj akceptacji
Drugim z kluczy jest nie poszukiwać na siłę akceptacji i aprobaty ze strony drugiego człowieka. Jest to coś, co bardzo często robimy, gdy nasze poczucie własnej wartości jest niższe, niż powinno, bądź gdy rozpaczliwie potrzebujemy akceptacji.
Jeżeli jednak nasz instynkt już informuje nas, że coś jest nie tak, nie przyznawajmy racji komuś, kto mówi, że dana rozmowa nigdy nie miała miejsca bądź że dane słowa nigdy nie padły.
Wyraźmy jasno, jak się czujemy i jak przeżywamy to, co się dzieje. Wyraźmy otwarcie, że istnieje opcja, iż to ta druga strona się pomyliła. Może to ten drugi człowiek zapomniał, co tak naprawdę się stało. Nie urazimy go wątpiąc w wiarygodność jego pamięci. Podobnie jak powątpiewanie w nasze wspomnienia nie raniło nas.
Ustal granice
Trzecim kluczem do sprostania tej trudnej sytuacji jest dbanie o nasze granice i chronienie ich. Jeżeli drugi człowiek na nas krzyczy, używa raniących nas słów bądź zauważamy, że usiłuje nas przymusić do wykonania jego woli, okażmy to wyraźnie i postawmy wyraźną, nieprzekraczalną granicę.
Nie możemy pozwolić, by ktoś przekraczał nasze granice, zwłaszcza jeśli robi to bezkarnie i z pełną premedytacją. Nasze granice powinny być barierą nie do przebycia, która nas chroni. Gdy bowiem chociaż raz się poddamy, ustanowimy pewien szkodliwy precedens. Nie będzie już drogi powrotu, a nasz oprawca z pewnością wykorzysta tę sytuację na naszą niekorzyść.
Gaslighting może zniszczyć nasze poczucie własnej wartości, sprawić, że całkowicie stracimy zaufanie do naszego zdrowego osądu, może wywołać w nas stany lękowe, a nawet wpędzić nas w ciężką depresję.
Słowem podsumowania
Możemy zacząć wątpić w siebie samych. Jeżeli proces ten już się rozpoczął, warto poszukać niezależnych dowodów z neutralnych źródeł.
Pamiętaj, że Gaslighting to strategia, która ma na celu wszczepienie nam przekonania, że to, w jaki sposób odbieramy rzeczywistość jest całkiem odmienne niż odebrałby to neutralny obserwator. W ten sposób nasze myśli mogą przybrać obsesyjną formę, tylko wzmacniając tę ideę.
Musimy koniecznie oddalić się od osoby, która robi nam krzywdę. Pomoże nam nabrać zdrowego dystansu i przeanalizować sytuację z nowej perspektywy. Nie będzie w tym jednak manipulacji.
Gdy bowiem przyznajemy rację drugiej osobie, gdy sprawia, że wątpimy w nasz trzeźwy osąd, sprawia, że wręczamy mu moc zniszczenia nas w drobny mak.