Dyskryminacja osób starszych – zbyt częsta rzeczywistość

Dyskryminacja osób starszych często jest określana mianem ageizmu. Występuje w każdej chwili i każdego dnia. W rzeczywistości dyskryminacja osób starszych jest rzeczywistością, która nie ma granic. Nie występuje też tylko w pewnych środowiskach lub kulturach. Co ciekawe, zostaliśmy nauczeni rozpoznawać seksizm i zachowania rasistowskie, ale dyskryminacja ze względu na wiek jest czymś, co nie zawsze jesteśmy w stanie zauważyć. Może się jednak okazać, że sami również wykazujemy tego rodzaju zachowania.

W rzeczywistości z niedawnego raportu Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) wynika, że co druga osoba na świecie dopuszcza się zachowań dyskryminujących osoby starsze. Te dane są szokujące i skłaniają do poważnej refleksji. Już sama myśl o tym, że połowa mieszkańców naszej planety skrytykowała, zlekceważyła lub poniżyła starszą osobę, przeraża i poniża nas jako społeczeństwo.

Jednak zjawisko to wcale nie jest nowe. Obecnie stało się ono po prostu bardziej widoczne, niż kiedykolwiek. Kryzys zdrowotny, w jakim znaleźliśmy się w związku z pandemią, ujawnił pewne sytuacje, które są jednocześnie niezwykle smutne i niesprawiedliwe. Dlatego teraz, bardziej niż kiedykolwiek, musimy uświadomić sobie powagę sytuacji i wprowadzić niezbędne zmiany. Czas opracować strategie, które sprawią, że wiek nie będzie problemem, ale przywilejem.

„Dorastanie jest jak wspinanie się na górę – im wyżej się zajdziesz, tym więcej siły potrzebujesz, ale tym dalej też możesz zobaczyć”.

–Ingmar Bergman–

Dyskryminacja osób starszych – słowem wstępu

Ageizm lub dyskryminacja osób starszych została po raz pierwszy zbadana w 1968 roku. Przejawia się w tym, jak myślimy (stereotypy), jak się czujemy (uprzedzenia) i jak się zachowujemy (dyskryminacja).

To właśnie Robert Neil Butler, lekarz, gerontolog i psychiatra, stał się pionierem par excellence w dziedzinie badań i obrony społeczności osób starszych.

Jego książka, Human Aging, nadal stanowi punkt odniesienia dla zrozumienia praktyk dyskryminacyjnych, które mają miejsce na poziomie indywidualnym, społecznym i instytucjonalnym. Zjawisko to trwa od dziesięcioleci. Ale, jak słusznie wskazuje raport WHO, obecnie obserwujemy nową dynamikę, którą musimy wziąć pod uwagę.

Kraje o wyższych dochodach są bardziej skłonne do dyskryminacji

Z przeprowadzonej przez WHO analizy World Values Survey wynika, że kraje o wysokich dochodach mają mniejszy szacunek dla osób starszych. Ten brak rozwagi dotyczy myśli i stereotypów dotyczących osób starszych.

W jakiś sposób nieświadomie dajemy się ponieść pewnym schematom myślowym i uprzedzeniom, których nawet nie kwestionujemy. To samo dzieje się z seksizmem. Ale dyskryminacja osób starszych jest sprzecznością samą w sobie. Ponieważ szacuje się, że do 2050 roku liczba osób powyżej 60 roku życia sięgnie 2 miliardów.

Jesteśmy coraz bardziej starzejącym się społeczeństwem, a jednak nadal żywimy negatywne postrzeganie tego sektora populacji.

Dyskryminacja osób starszych a powszechne poglądy

University of Alberta (Kanada) przeprowadził w 2019 roku badanie, w którym wykazał stopień dyskryminacji osób starszych. Donna Wilson, autorka tego badania, zwraca uwagę, że ageizm wobec osób starszych jest najpowszechniejszą formą uprzedzeń i problemem, którego często nie jesteśmy świadomi. Nie jesteśmy też świadomi jego rozpowszechnienia ani wpływu.

Można się zastanawiać, w jaki sposób objawia się to zjawisko. Po pierwsze, dyskryminacja ze względu na wiek jest związana z myślami, jakie mamy wobec osób starszych, a także z naszymi uczuciami i osądami. Na przykład:

• Mogłoby się wydawać, że osoby starsze nie są w stanie uczyć się nowych rzeczy i nie są w stanie korzystać z telefonów komórkowych, komputerów itp.
• Mamy tendencję do postrzegania ich jako nieważnych. Widzimy w nich jedynie jednostki, którymi inni muszą się opiekować.
• Przyjmujemy za pewnik, że nie słyszą dobrze i nie rozumieją, co się do nich mówi.
• Zakładamy, że nie są już użyteczni dla społeczeństwa.
• Nie są reprezentowani w świecie filmu i telewizji.
• Ageizm przekłada się również na bariery architektoniczne. Na przykład miasta nie są dostępne dla osób starszych.
• Nagość i intymność wśród osób starszych uważane są za tabu. Dlatego ich seksualność jest napiętnowana.
• Powszechny jest również ageizm instytucjonalny. Na przykład osoby starsze nie otrzymują możliwości zatrudnienia, mimo że mogą chcieć kontynuować pracę. Często znajdują się również w sytuacjach zagrożenia we własnym domu.

Dyskryminacja osób starszych i jej psychologiczny wpływ

Ageizm wykracza daleko poza zwykłe uprzedzenie lub negatywną myśl. Ta forma dyskryminacji występuje w wielu miejscach. Na przykład wiemy, że po osiągnięciu określonego wieku niektóre interwencje i zabiegi medyczne są ograniczone. Jak łatwo sobie wyobrazić, te dyskryminacyjne realia nie pozostają niezauważone przez osoby starsze.

Poczucie bezużyteczności, frustracji i porzucenia, wraz z protekcjonalnym i infantylnym traktowaniem, osłabia ich zdrowie fizyczne i psychiczne. Niestety pomijanie i dyskryminacja tak znaczącej i szerokiej części naszego społeczeństwa świadczy o nas raczej źle. Powinniśmy patrzeć na osoby starsze w pozytywnym świetle. W końcu mogą nam pomóc w nauce. Co więcej, powinniśmy docenić to, co zrobili i kim są.

Podsumowując, w naszym coraz bardziej starzejącym się społeczeństwie nadszedł czas na zmiany i postęp. Ponieważ świat, który nie daje przestrzeni, wartości i uwagi osobom starszym, nie idzie do przodu, ale się cofa.