Wiele osób pyta, czy psychologia jest nauką. Mówią, że to zbyt subiektywne. Podobnie, niektórzy ludzie mówią: „Mam talent do psychologii. Mogę spojrzeć na dowolną osobę i powiedzieć, jaka jest”. Takie stwierdzenia dowodzą, jak bardzo ludzie są zdezorientowani, jeśli chodzi o to zagadnienie. W rzeczywistości większość populacji nie wie, co to znaczy studiować psychologię.
Aby móc stwierdzić, czy psychologia jest nauką, czy nie, musimy najpierw zrozumieć, czym jest nauka. Wielu ludzi wierzy, że nauka jest niekwestionowanym powiernikiem prawdy, ponieważ obserwuje rzeczywistość i ją opisuje. Ta definicja jest jednak błędna.
Czym jest nauka? Czy psychologia jest nauką?
Nauka to gałąź wiedzy, która stara się opisywać, wyjaśniać, przewidywać i modyfikować pewną dziedzinę rzeczywistości. W przypadku psychologii zajmuje się ludzkim zachowaniem i procesami poznawczymi.
Nauka ma cel praktyczny. Próbuje zrozumieć pewne wydarzenia, aby człowiek mógł je wykorzystać na korzyść. W tym celu posiada własną metodologię zwaną metodą naukową.
Metoda naukowa to hipotetyczno-dedukcyjna strategia stosowana do wyciągania wniosków. Składa się z serii następujących kroków:
Określenie problemu
To pierwszy krok metody naukowej. Polega na poszukiwaniu problemu, którego przyczyna jest nadal nieznana. Przykładem tego może być pytanie, dlaczego wszystkie rzeczy spadają na ziemię lub, w jaki sposób ludzie się uczą.
Hipoteza
Dzięki obserwacji, dedukcji i korzystaniu z bibliografii możemy opracować szereg hipotez. Polega to na teoretyzowaniu, skąd bierze się określony problem. Hipotezy nie są ani prawdziwe, ani fałszywe. Są możliwościami, które czekają na przetestowanie.
Testowanie
Gdy mamy już hipotezy, następnym krokiem jest przetestowanie ich w celu ich udowodnienia. Eksperyment musi być zaprojektowany, aby zweryfikować hipotezy.
Eksperyment można przeprowadzić na wiele sposobów. Na przykład poprzez ankiety, bezpośrednią obserwację i manipulację eksperymentalną.
Analiza danych
Po eksperymencie przechodzimy do analizy statystycznej danych. Jeśli te dane dowodzą, że hipotezy są błędne, odrzucamy je. Ale jeśli nie zdołaliśmy ich obalić, są uważane za sprawdzone.
Należy jednak rozumieć, że nigdy nie można w pełni udowodnić hipotezy z uwagi na brak dostępu do wszystkich danych. Termin „udowodniona” wskazuje tylko, że jeszcze nie udało nam się jej obalić.
Przekazywanie wyników
To najważniejsza część metody naukowej. Nie ma sensu odkrywać czegoś i nie dzielić się tym odkryciem. Przekazując wyniki, sprawiamy, że ludzie stają się bardziej kompetentni. Dodatkowo pozwala nam to rozwiązywać nowe problemy.
Co więcej, dzielenie się wynikami eksperymentu pozwala innym badaczom na powtórzenie go i odkrycie większej liczby dowodów.
Kluczowym aspektem tego procesu jest zrozumienie, że nauka podważa swoje własne hipotezy, aby zmniejszyć błędy i uniknąć potwierdzania dogmatów.
Nauka podlega ciągłej weryfikacji, ponieważ zawsze pozostawia pole do wątpliwości poprzez testowane hipotezy. Jest to więc dynamiczna metoda, dostosowująca się do nowych danych, które się pojawiają.
Inną ważną kwestią jest różnica między „naukami ścisłymi” a „naukami miękkimi”. Biologia, fizyka i chemia to przykłady „nauk twardych”. Wydają się one bardziej obiektywne i łatwe do zaobserwowania. Jednak w rzeczywistości jest to błędne przekonanie.
Na przykład, tak jak wnioskujemy poprzez obserwowalne zdarzenia, że grawitacja istnieje w fizyce, robimy to samo w odniesieniu do niepokoju, emocji lub procesów uczenia się w psychologii.
W każdym razie nauka nie stwierdza, co się dzieje, ale dlaczego tak się dzieje. Aby to zrobić, „nauki miękkie” i „nauki ścisłe” używają tej samej metody.
Psychologia intuicyjna
Wszyscy tworzymy intuicyjne teorie na temat działania świata. To pomaga nam zachować kontrolę i przewidzieć, co może się wydarzyć.
Innymi słowy, psychologia intuicyjna opiera się na naszych przekonaniach odnośnie zachowania innych ludzi i powodów, dla których zachowują się właśnie w ten, a nie inny sposób. Jednak poważnym błędem jest myślenie, że te przekonania są poprawne.
Psychologia intuicyjna opiera się na mentalnych skrótach tworzonych przez wcześniejsze doświadczenia. W zależności od otrzymanego wykształcenia, doświadczeń i osobistej historii, postrzegamy to, co dzieje się wokół nas w określony sposób. Sądy te są całkowicie subiektywne. Dlatego są częścią naszego życia, ale nie mają nic wspólnego z dyscypliną naukową psychologii.
Psychologia naukowa
Psychologia naukowa jest całkowitym przeciwieństwem psychologii intuicyjnej. Przede wszystkim nie wyjaśnia się ludzkich zachowań w oparciu o przekonania lub osądy. Zamiast tego wykorzystuje metodę naukową i eksperymenty do zbierania obiektywnych danych i ich interpretacji. Koncepcje psychologiczne rodzą się w wyniku przeprowadzonych badań.
Znajomość różnicy między opinią a interpretacją pomoże nam zrozumieć, że psychologia jest nauką. Opinie są przekonaniami, których nabieramy w wyniku naszych doświadczeń. Na przykład możemy powiedzieć, że ludzie są dobrzy i że społeczeństwo ich psuje, ponieważ nasze doświadczenia są zgodne z tą ideą.
Z drugiej strony interpretacja polega na analizowaniu, odszyfrowywaniu i wyjaśnianiu zdarzenia za pomocą pozyskanych naukowo danych.
Spójrzmy raz jeszcze na poprzedni przykład. Jeśli dane nie mogą udowodnić, że ludzie są dobrzy lub źli, będziemy musieli zinterpretować je z innej perspektywy łączącej wszystkie dostępne informacje.
Psychologia naukowa nie jest kwestią opinii. Z jej perspektywy nie możemy omawiać problemów w taki sam sposób jak w przypadku psychologii intuicyjnej. Pierwsza opiera się na interpretacji uzyskanych dowodów.
Dlatego chodzi o nadawanie znaczenia dostępnym informacjom. Jedynym sposobem obalenia wyników badań naukowych w dziedzinie psychologii są obiektywne dane, które je obalają.
Dlaczego nie każdy uważa, że psychologia jest nauką?
Jak widać, psychologia używa tych samych metod i jest tak samo ważna i wiarygodna jak inne nauki. To dlaczego tak wielu ludzi wątpi, czy to psychologia jest nauką? Cóż, istnieją trzy główne powody, dla których tak się dzieje.
Po pierwsze, pojęcie nauki wciąż jest mylące dla wielu ludzi. Większość osób zna jej bardzo niejasną definicję. To, wraz z ignorancją ludzi dotyczącą narzędzi używanych do pomiaru zachowań i procesów umysłowych, prowadzi do klasyfikowania psychologii jako subiektywnej i nienaukowej.
Drugi powód to pseudonaukowe praktyki wywodzące się z psychologii. Niestety, wiele osób używa terminu „psychologia” w odniesieniu do praktyk, które nie wykorzystują metody naukowej. W konsekwencji duża część populacji błędnie kojarzy psychologię z pseudonauką. Jednak w rzeczywistości te dwie dziedziny nie mają ze sobą nic wspólnego.
Wreszcie obiektem badań psychologii są istoty ludzkie. W fizyce, chemii lub innych naukach wyniki ledwo „angażują” ludzi i są akceptowane bez żadnego oporu. Jednak studiowanie ludzkich zachowań i tym podobnych zagadnień jest inne.
Jeśli wyniki są sprzeczne z naszymi intuicyjnymi przekonaniami, szybko próbujemy rozwiązać ten konflikt poznawczy. Łatwiej jest zignorować przedstawione dowody niż zrestrukturyzować nasze przekonania na dany temat.
Wniosek
Jeśli ktoś zapyta Cię, czy psychologia jest nauką, odpowiedz mu, że TAK. To bardzo ważna dziedzina, która pozwala nam zrozumieć siebie zarówno w ujęciu indywidualnym, jak i grupowym.