Clara Schumann, pianistka romantyzmu

Chociaż Clara Schumann nie jest bardzo znana jako kompozytorka, zredagowała i poprawiła wiele utworów swojego męża, Roberta Schumanna.

Napisane i zweryfikowane przez psycholog Gema Sánchez Cuevas.

Ostatnia aktualizacja: 10 listopada, 2023

Czy wiesz, kim była Clara Schumann? Osoby popularne w XIX wieku można było policzyć na palcach jednej ręki. Gdy myślisz o utalentowanych muzykach z tamtych czasów, być może widzisz obraz omdlewającej i uległej młodej kobiety. Czy jesteś gotowy, aby zmienić zdanie?

W epoce naznaczonej skromnością i „przyzwoitymi” manierami, zaostrzoną religijnością i surowością, rola kobiet była co najmniej służalcza. Skazane na zajmowanie się domem i wychowywanie dzieci, miliony kobiet porzuciły swój apetyt na wiedzę, ponieważ nie miały innej alternatywy.

Tylko nieliczni mogli spełniać swoje marzenia, dzięki uprzywilejowanej pozycji rodzinnej i ekonomicznej. Jedną z takich osób była Clara Schumann, kompozytorka i pianistka.

Clara Schumann, cudowne dziecko

Jako córka nauczyciela gry na fortepianie oraz znanej śpiewaczki i pianistki, Clara od dziecka była szkolona na pianistkę koncertową. Od najmłodszyc h lat ćwiczyła grę na fortepianie, przez niekończące się godziny dziennie, aby sprostać oczekiwaniom ojca, ale nigdy na to nie narzekała.

Wkrótce potem zaczęła wykonywać recitale, które stały się jej znakiem rozpoznawczym. Pierwszy koncert odbył się w znanej sali koncertowej Gewandhaus w Lipsku, a kilka innych odbyło się w ramach tournée po Paryżu w 1830 roku. Okazało się, że był to jej skok do sławy.

Clara po swoim wczesnym triumfie zaczęła komponować muzykę. W 1837 wydała “Quatre Polonaises” pour le pianoforte. Do tego czasu nauczyła się grać również na skrzypcach i była dobrze zorientowana w kontrapunkcie. Jej głos był niezwykle melodyjny, a wiedza muzyczna – rozległa.

Jednak ta młoda kobieta nigdy nie uważała, że jest wystarczająco dobra, pomimo jej niezaprzeczalnego talentu. Nieustannie porównywała się do swoich męskich odpowiedników. Uważała, że jest brzydka i często czuła się pod wielką presją, nałożoną na nią przez ojca.

Chociaż nie komponowała dużo muzyki, utwory, które stworzyła, były wspaniałe. Powodem jej niskiej samooceny mógł być ciągły niepokój spowodowany kilkoma epizodami w jej życiu.

Rozwód rodziców, śmierć dzieci, samobójstwo męża, rola oddanej żony i matki (a także koncertowej pianistki) naznaczyły jej życie, nie do końca na lepsze.

Robert Schumann i początek końca

Ojciec Clary zaczął uczyć młodego studenta, Roberta Schumanna, gdy dziewczynka miała 11 lat. Wkrótce zostali bliskimi przyjaciółmi pomimo różnicy wieku (Robert był o dziewięć lat starszy). Potem zostali kochankami.

W 1837 roku Clara i Robert poprosili ojca kobiety o zgodę na małżeństwo. Ten odmówił, a jego reakcja oznaczała początek końca jego relacji z córką.

Młodzi kochankowie po kilku latach prawnych batalii w końcu mogli się pobrać. Ceremonia odbyła się na dzień przed 21 urodzinami Clary. Później kobieta wznowiła korespondencję z ojcem, ale sprawy nigdy nie wróciły do poprzedniego stanu.

Strach, że jego córka jest w związku z „nieudacznikiem”, niepokoił mężczyznę, mimo że Clara próbowała go przekonać, że wszystko jest w porządku. Niestety, niedługo później Robert miał wypadek i wkrótce potem poważnie zranił jedną rękę. Oznaczało to koniec jego kariery pianisty, ale pozwoliło mu poświęcić czas na krytykę muzyczną i kompozycję.

Dwóch mężczyzn i przeznaczenie

Przez lata Clara interpretowała, redagowała i modyfikowała kompozycje Roberta. Doceniał on opinię żony i szczerze ją podziwiał. Jednak pojawienie się w ich życiu nowej postaci szybko zakłóciło ich spokój.

Johannes Brahms był młodym pianistą koncertowym, który szybko zaprzyjaźnił się z parą. Odwiedzał ich dom regularnie i wszyscy spędzali razem wieczory; Brahms całkiem dobrze dogadywał się z dziećmi pary. Z ich matką związał się w bardzo szczególny sposób, ponieważ oboje mieli wobec siebie bardzo podobne uczucia.

Nic więc dziwnego, że Brahms w końcu zakochał się w Clarze i mówił jej o tym niezliczoną ilość razy, mimo że była mężatką i była o 15 lat starsza. Nie ma informacji o początku ani czasie trwania ich związku. Jednak Brahms wspierał rodzinę już przed i po śmierci Roberta.

Równolegle z jej życiem zakończyła się błyskotliwa kariera muzyczna Clary Schumann: delikatnie, subtelnie, elegancko i tragicznie.