Akalkulia jest zaburzeniem, które objawia się w trudnościach w liczeniu i rozwiązywaniu problemów matematycznych. Ale czym różni się od dyskalkulii i jak leczy się ją w dzisiejszych czasach? Opowiemy Ci o tym w tym artykule.
Wyobraź sobie przez chwilę, że nie możesz zrozumieć liczb i obliczeń tak prostych, jak 2 lub 2 + 2. Ta zmiana umiejętności matematycznych, znana jako akalkulia została opisana przez neurologa Salomona Henschena w 1925 r. i do dziś zadziwia świat nauki.
Czy wiesz, że konkretny obszar Twojego mózgu jest odpowiedzialny za obliczenia matematyczne? Jest to coś w rodzaju zintegrowanego kalkulatora. Dlatego akalkulia jest ograniczeniem, które wpływa bezpośrednio na zdolność liczenia z powodu nabytego uszkodzenia mózgu.
Alkalkulia i jej różne rodzaje
Akalkulie dzielą się na dwie duże grupy w zależności od zdolności na jakie wpływają i uszkodzonych obszarów. Ogólnie rzecz biorąc zazwyczaj mamy do czynienia z uszkodzeniem lewej półkuli odpowiedzialnej za logiczne rozumowanie. Klasyfikacja akalkulii zależy również od obszaru dotkniętej półkuli, jak i od stopnia, w jakim umiejętności zostały stracone.
Akalkulia pierwotna
Akalkulia pierwotna jest defektem umiejętności niezwiązanym z innymi zaburzeniami. Pacjenci tracą zdolność rozumienia pojęć liczbowych i liczenia.
Główne błędy są widoczne w wykonywaniu operacji i w bardziej abstrakcyjnych kwestiach, takich jak użycie i interpretacja znaków. Zmiany są związane z płatem czołowym lewej półkuli. Ten płat jest uważany za dyrygenta naszego mózgu, więc zmiany w nim pociągają za sobą niezdolność do rozumienia pojęć matematycznych. Możemy rozróżnić dwa wyraźne objawy akalkulii pierwotnej:
- Anarytmetia (anarithmetia): niemożliwość wykonania obliczeń arytmetycznych.
- Asyntaktyka: utrata sensu obliczeniowego.
Akalkulia wtórna
Akalkulia wtórna polega na zmianie w umiejętnościach matematycznych w związku z innymi zaburzeniami neuropsychologicznymi. Wówczas wtórna akalkulia może wiązać się z deficytem językowym, przestrzennym lub ogólnych funkcji wykonawczych. Podsumowując możemy pogrupować je w następujące kategorie:
- Akalkulia afazyjna. Wady obliczeń wynikają ze zmian językowych. Niemożność zrozumienia i kodowania języka numerycznego skutkuje niemożnością przeprowadzania na nim działań.
- Akalkulia alkaliczna. Głównie związana z problemami z czytaniem i rozpoznawaniem symboli numerycznych. Pacjent nie potrafi czytać ze zrozumieniem.
- Akalkulia agraficzna. Agrafia to niezdolność do komunikowania się i wyrażania siebie poprzez pisanie. Zaburzenie to nie wynika z niezdolności wykonywania ruchu, ale z niezrozumienia aktu pisania na poziomie symbolicznym. W związku z tym pacjent nie potrafi zapisywać liczb.
- Akalkulia czołowa. Być może najczęstsza wśród akalkulii. Jest ściśle związana z zaburzeniami uwagi. Pacjenci mają tendencję do systematycznego powtarzania błędów. Problem ten jest spowodowany brakiem umiejętności identyfikacji błędów i proponowania nowych rozwiązań.
- Akalkulia semantyczna. W tym przypadku trudność sprawiają relacje. Doskonałym przykładem może być niemożność powiązania problemów matematycznych z operacjami niezbędnymi do ich rozwiązania.
- Akalkulia przestrzenna. Jest ona konsekwencją urazu prawej półkuli. Trudności w wykonywaniu obliczeń arytmetycznych wiąże się z problemami w przetwarzaniu przestrzennym.
Jak wykryć akalkulię pierwotną?
Najważniejszą rzeczą jest obserwacja, czy objawy pojawiają się zarówno w mowie, jak i na piśmie. Akalkulia pierwotna polega na utracie koncepcji numerycznej i czasami może być mylona z różnymi objawami afazji. Konieczne jest sprawdzenie, że deficyt wynika z utraty koncepcji, a nie z braku słownego zrozumienia haseł.
Dlaczego pacjenci z uszkodzeniami płatami czołowymi nie radzą sobie z zadaniami numerycznymi?
Po pierwsze, rozwiązywanie zadań numerycznych wymaga planu, w którego skład wchodzą różne pojęcia matematyczne. Na przykład w celu rozwiązania sumy konieczne jest zrozumienie pojęcia dodawania. Po drugie, większość problemów matematycznych wymaga abstrakcyjnego myślenia. Brak zahamowania w objawach uszkodzenia płatu czołowego utrudnia ten proces, ponieważ zawodzi koncentracja.
Na koniec warto zauważyć, że słaba integracja bodźców wzrokowych i/lub słuchowych wpływa zarówno na selektywną uwagę, jak i na sekwencyjną integrację wymaganą podczas wykonywania operacji numerycznych. Jak wcześniej wspomnieliśmy, płat czołowy jest dyrektorem orkiestry naszego mózgu. Jeśli pojawią się usterki trudniej będzie uporządkować informacje tak, by pomogły nam rozwiązać problem.
Akalkulia i inne problemy
U pacjentów z afazją można zauważyć występowanie akalkulii, o ile wpływa ona na ich zdolności językowe. Z kolei w przypadku afazji Broka deficyt przejawia się w składni zastosowanej do obliczeń. Z drugiej strony, w akalkulii aleksykalnej deficyt jest związany z trudnościami w czytaniu.
Najlepszym przykładem, by to wyjaśnić jest aleksja czysta, w której trudności w słownej i dosłownej interpretacji języka pisanego przejawiają się w błędnej interpretacji liczb, wielkości i hierarchii.
Inne sposoby wykrycia akalkulii
W przypadku agrafii może pojawić się akalkulia związana z niezdolnością zapisywania ilości. Tak więc rodzaj akalkulii będzie zależał od rodzaju agrafii.
Na przykład w przypadku afazji Wernicke pacjent popełnia błędy w zapisywaniu numerów podczas dyktanda. Aby przezwyciężyć ten brak rozumienia werbalnego pacjenci ci zazwyczaj wymyślają liczby i przypisują im własną kolejność.
Leczenie
Najważniejsze jest zrozumienie, że jest to zaburzenie bardzo różniące się od dyskalkulii, która jest problemem rozwoju i uczenia się. I która wymaga innych strategii leczenia. Z drugiej strony diagnoza akalkulii pozostaje zazwyczaj w rękach neuropsychologów, którzy przeprowadzają wiele różnych testów.
Podczas tych testów dana osoba musi wykonywać operacje arytmetyczne, pisemne, działania następujące, interpretację znaków arytmetycznych i wyrównanie liczb w kolumnach.
Leczenie akalkulii pierwotnej będzie zależało od rodzaju urazu i powagi sytuacji. Ponieważ utraconej tkanki nerwowej nie można odzyskać rehabilitacja zwykle skupia się na jednym celu: nauczyć nowych strategii opartych na neuroplastyczności.
Chociaż powrót do zdrowia nigdy nie będzie całkowity należy zapewnić narzędzia, które poprawią adaptację pacjenta do nowej sytuacji. Z drugiej strony, leczenie akalkulii wtórnych będzie zależało od powiązanego z nimi zaburzenia. Postęp technologii zapewnia narzędzia i aplikacje, które są nadzieją dla pacjentów na lepszą przyszłość.